Πριν χτυπήσει το κουδούνι...

…τα παιδιά καλούνται να αφήσουν πίσω τους το παιχνίδι των διακοπών, τις στιγμές ξενοιασιάς, το χωριό, τους φίλους από το χωριό, τα κάστρα στην άμμο, τα ίχνη από τα πατουσάκια που αφήνουν εκεί στην ακρογιαλιά, εκεί που το κύμα έρχεται και φεύγει... Το ξεκίνημα του σχολείου για τα "πρωτάκια" οδηγεί σε μια καινούρια πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα γοητευτική, αλλά και άγνωστη. Τι περιλαμβάνει αυτή η νέα κατάσταση; 

Καταρχήν, τον αποχωρισμό από τους γονείς. Για τα περισσότερα "πρωτάκια" η φοίτηση στο σχολείο αποτελεί την πρώτη τους εμπειρία παρατεταμένης απομάκρυνσης από το σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι για πολλές ώρες το παιδί δεν έχει καμιά πρόσβαση στις οικείες φιγούρες των γονιών του. 

Όμως, ο αποχωρισμός από τους γονείς είναι κάτι που χρειάζεται να προετοιμάζεται με κάθε ευκαιρία. Μέχρι την ηλικία που το παιδί θα πάει στο σχολείο έχει "αποχωριστεί" τους γονείς του με πολλούς τρόπους: με τον αποθηλασμό, με τα πρώτα του βήματα, με τις πρώτες του λέξεις, με τη διακοπή της πάνας και τον έλεγχο σφιγκτήρων και πολλούς ακόμη. 

Όλα αυτά που έχει κατακτήσει το παιδί, σηματοδοτούν και συμβάλλουν στην αυτονομία του. Ο τρόπος με τον οποίο έγιναν αυτοί οι "αποχωρισμοί" και το πέρασμα στην επόμενη αναπτυξιακή φάση -που χρειάζεται όλο και λιγότερο τους γονείς του και με διαφορετικό τρόπο- θα επηρεάσει και τον αποχωρισμό για το "πριν χτυπήσει το κουδούνι".

Η νέα κατάσταση περιλαμβάνει ακόμη, τη συνειδητοποίηση του παιδιού ότι χάνει τα "πρωτεία". Στο σχολικό πλαίσιο δεν θα έχει την αίσθηση της μοναδικότητας, που απολάμβανε από τους γονείς του, ούτε την άνευ όρων αποδοχή. Χρειάζεται να παλέψει για την ένταξή του στην ομάδα και για να αποκτήσει φίλους. 

Αυτό όμως, εκτός από δύσκολο είναι και μια πολύτιμη διεργασία. Το παιδί μέσα από την αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές και τους δασκάλους θα μπορέσει να χτίσει και μια ολοκληρωμένη ταυτότητα. Θα δοκιμαστεί, θα επιτύχει, θα απογοητευθεί, θα κερδίσει, θα χάσει, θα παραμεριστεί, θα είναι το επίκεντρο. Μέσα από αυτή τη διεργασία ένα παιδί χτίζει τον εαυτό του και την προσωπικότητά του. Και μόνο έτσι αντιστοιχεί και αξίζει να το μοιραστούμε με τα παιδιά.

Ένα ακόμη στοίχημα για το παιδί είναι η υπακοή στους κανόνες και το πρόγραμμα του σχολείου και της σχολικής τάξης. Είναι κανόνες που ακολουθούν όλα τα παιδιά, που δεν θα γίνουν εξαιρέσεις για χάρη του και που αν δεν ακολουθήσει θα υποστεί τις συνέπειες. 

Η προσαρμογή στους κανόνες είναι πάλι κάτι που χρειάζεται να έχει ήδη κατακτηθεί σε κάποιο βαθμό. Μια λειτουργική οικογένεια διέπεται από κανόνες, που κατά το δυνατόν είναι σταθεροί όσον αφορά τις αξίες και τους στόχους και ευέλικτοι όσο αφορά τον τρόπο επίτευξής τους. 

Αντίθετα, σε οικογένειες που οι κανόνες και η επικοινωνία είναι άκαμπτη και χαοτική, τα παιδιά δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που προκύπτουν από το εξωτερικό περιβάλλον ή από την ανάπτυξή τους. 

Το παιδί χρειάζεται τη σταθερότητα, για να νοιώθει ασφάλεια και την ευελιξία, για να νοιώθει ελευθερία. Είναι εξίσου σημαντικά και τα δύο.

Πριν, λοιπόν, χτυπήσει το κουδούνι… τόσο τα πρωτάκια όσο και όλη η οικογένεια καλείται να κάνει αναθεωρήσεις, προσαρμογές, αποχωρισμούς και συνειδητοποιήσεις. Ο βασικός πυρήνας για τη μέγιστη λειτουργικότητα του παιδιού, αλλά και των γονιών είναι η καλή αυτονόμηση του παιδιού, η οποία προέρχεται πάντα από μια σχέση που τη διέπει η ασφάλεια, η εμπιστοσύνη και η ευελιξία.

Τριανταφυλλιά Χαρίλα, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια με ειδίκευση στη Συστημική Οικογενειακή ψυχοθεραπεία
kepsy.gr