Το φυλαχτό ή φυλακτό ή γούρι, το περίαπτον των αρχαίων Ελλήνων, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέσα με τα οποία επιδιώκεται άλλοτε η αποτροπή και πρόληψη κακού και άλλοτε η επίτευξη αγαθού και ευδαιμονίας, όπως σημειώνει ο Έλληνας λαογράφος Γεώργιος Μέγας στα "Ζητήματα ελληνικής λαογραφίας".
Είναι γνωστή η προσήλωση του ελληνικού λαού στα κάθε λογής φυλαχτά, που η χρήση τους έχει πολύ μεγάλη διάδοση σ' ολόκληρη τη χώρα.
Τα φυλαχτά είτε περιέχουν ιερά κειμήλια είτε σχηματίζονται από πλήθος υλικών που έχουν καταξιωθεί μέσω της παράδοσης, όπως για παράδειγμα "τίμιο ξύλο", "άγιο μύρο", "αγιασμό", κόκαλα ή δόντια ή δέρματα ζώων (νυχτερίδας, φιδιών κ.λπ.), ξόρκια γραμμένα σε ύφασμα ή χαρτί, ακόμη και από διάφορες ουσίες, όπως π.χ. αλάτι, λιβάνι, ρόδι,αλλά και σκόρδο. Πολλές φορές συναντάμε φυλαχτά με κωσταντινάτο, χρυσή λίρα, πέταλο, χάντρα με μάτι, κηρομαστίχη από τα εγκαίνια ναού ή από τη λευκή στολή του αρχιερέως που τέλεσε τα εγκαίνια, τεμάχια λειψάνων από άμφια αγίων και άλλα που συμβολίζουν τη γονιμότητα, την καλοτυχία και την ειρήνη, όπως το δέντρο της ζωής, το περιστέρι, η νότα και το σπίτι.
Το φυλαχτό ή χαϊμαλί, όπως λέγεται, όταν δεν είναι καμωμένο από πανί, είναι μια τετράγωνη, στρογγυλή ή τριγωνική ασημένια θήκη, μικρότερη ή μεγαλύτερη, όπου ο λαός κλείνει κάθε λογής φυλακτικά αντικείμενα, που θεωρεί ότι έχουν τη δύναμη να τον προστατεύσουν. Η θήκη αυτή στολίζεται με ανάγλυφες παραστάσεις αγίων και με μια ελαφριά και μακριά αλυσίδα κρεμιέται χιαστί από το λαιμό. Πολλές φορές, όμως, παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις και πλουτίζεται με χρωματιστές πέτρες, χοντρές περίτεχνες αλυσίδες και κρεμαστά κάθε λογής.
Σε πολλά από τα παραπάνω στοιχεία είναι εύκολη η διάγνωση της συνειρμικής λογικής (αποτροπής ή προφύλαξης) που συνδέεται μ΄ αυτά όπως π.χ. τα δόντια ή το δέρμα του φιδιού, η χάντρα μάτι έναντι της βασκανίας κ.λπ., ενώ ευνόητη καθίσταται και η προστατευτική ιδιότητα των λατρευτικών και ιερών αντικειμένων και μέσων (π.χ. το Άγιο Φως).
Σε πολλά από τα παραπάνω στοιχεία είναι εύκολη η διάγνωση της συνειρμικής λογικής (αποτροπής ή προφύλαξης) που συνδέεται μ΄ αυτά όπως π.χ. τα δόντια ή το δέρμα του φιδιού, η χάντρα μάτι έναντι της βασκανίας κ.λπ., ενώ ευνόητη καθίσταται και η προστατευτική ιδιότητα των λατρευτικών και ιερών αντικειμένων και μέσων (π.χ. το Άγιο Φως).
Το πολύ μεγάλο όμως πλήθος τέτοιων μέσων ως φυλαχτών έχει τόσο πολύ διευρυνθεί, που σε πολλές των περιπτώσεων καθίσταται πολύ δύσκολη η ερμηνεία τους και ίσως και παράδοξη ή αντιφατική. Μια τέτοια περίπτωση είναι η λαογραφική θεώρηση πως "το σχοινί πνιγμένου φέρνει πλούσιο και καλό γάμο σ΄ εκείνη που το κρατάει".
Πρακτικά τα φυλαχτά μπορούν να διαιρεθούν σε δύο κατηγορίες: τα προσωπικά ή ατομικά, και τα γενικά. Το προσωπικά φυλαχτά είναι εκείνα που προστατεύουν τον άνθρωπο από τις αρρώστιες, τη μαγεία, τη γλωσσοφαγιά, ενώ δυναμώνουν μέσα του την αντοχή και τη δραστηριότητα, αλλά και τον υπερασπίζουν από κινδύνους. Τα φυλαχτά αυτά φοριούνται σε απ' ευθείας επαφή με το δέρμα ή με το ειδικό μέρος του σώματος που "πρέπει" να προστατέψουν. Τα γενικά φυλαχτά ενεργούν σε μια ευρύτερη σφαίρα επιρροής, και έχουν το σκοπό να προστατεύουν υλικά αντικείμενα, όπως σπίτια, αυτοκίνητα, κ.λπ.
Επίσης, άλλα παρόμοια έθιμα με φυλαχτά βρίσκουμε την Πρωτοχρονιά. Ένα έθιμο για γούρι είναι το "ποδαρικό" για καλή χρόνια. Με την έλευση της νέας χρονιάς, ο πρώτος επισκέπτης του σπιτιού θα πρέπει να μπει με το δεξί και να σπάσει ένα ρόδι στην είσοδο ή και μια αγριοκρεμμύδα. Ακόμη φίλοι και αγαπημένα πρόσωπα ανταλλάσσουν εκτός από ευχές και γούρια.
el.wikipedia.orgΠρακτικά τα φυλαχτά μπορούν να διαιρεθούν σε δύο κατηγορίες: τα προσωπικά ή ατομικά, και τα γενικά. Το προσωπικά φυλαχτά είναι εκείνα που προστατεύουν τον άνθρωπο από τις αρρώστιες, τη μαγεία, τη γλωσσοφαγιά, ενώ δυναμώνουν μέσα του την αντοχή και τη δραστηριότητα, αλλά και τον υπερασπίζουν από κινδύνους. Τα φυλαχτά αυτά φοριούνται σε απ' ευθείας επαφή με το δέρμα ή με το ειδικό μέρος του σώματος που "πρέπει" να προστατέψουν. Τα γενικά φυλαχτά ενεργούν σε μια ευρύτερη σφαίρα επιρροής, και έχουν το σκοπό να προστατεύουν υλικά αντικείμενα, όπως σπίτια, αυτοκίνητα, κ.λπ.
Επίσης, άλλα παρόμοια έθιμα με φυλαχτά βρίσκουμε την Πρωτοχρονιά. Ένα έθιμο για γούρι είναι το "ποδαρικό" για καλή χρόνια. Με την έλευση της νέας χρονιάς, ο πρώτος επισκέπτης του σπιτιού θα πρέπει να μπει με το δεξί και να σπάσει ένα ρόδι στην είσοδο ή και μια αγριοκρεμμύδα. Ακόμη φίλοι και αγαπημένα πρόσωπα ανταλλάσσουν εκτός από ευχές και γούρια.
Το έθιμο αυτό εκτός από την Πρωτοχρονιά συμβαίνει και σε ειδικές περιπτώσεις, όπως όταν κάποιος αγοράζει ένα αυτοκίνητο, ένα σπίτι ή ανοίγει κάποιο κατάστημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις είθισται συγγενείς και φίλοι να προσφέρουν γούρια για το καλό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου