Παίζω και μαθαίνω στην παραλία!

Το παιχνίδι δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να εξασκήσουν βασικές κοινωνικές και σωματικές δυνατότητες, ενώ παράλληλα τους διδάσκει γλωσσικές και μαθηματικές έννοιες που θα τα βοηθήσουν να εμπλακούν με επιτυχία στη διαδικασία της μάθησης. Αν, λοιπόν, “εκμεταλλευτείτε” σωστά τις ημέρες των διακοπών, θα μπορέσετε να προσφέρετε στα παιδιά όχι μόνο τη χαρά της διασκέδασης, αλλά και έναν ευχάριστο τρόπο για να συμμετέχουν στο παιχνίδι της γνώσης!

Το καλοκαίρι προσφέρει αρκετές ευκαιρίες για μάθηση και απόκτηση νέων εμπειριών. Τα παιδιά μαθαίνουν να κολυμπούν, να κάνουν ποδήλατο, να αποκτούν νέους φίλους, να έρχονται σε επαφή με τη φύση και έχουν πολλές ευκαιρίες για νέες ανακαλύψεις στον κόσμο που τα περιβάλλει.

Στις διακοπές σε ένα νέο μέρος το περιβάλλον δεν είναι προβλέψιμο και στατικό και τα πιτσιρίκια ανυπομονούν να το εξερευνήσουν. Οι νέες παραστάσεις και η εξερεύνηση νέων πραγμάτων συναρπάζουν τα παιδιά, ειδικά αυτά που ζουν σε μεγάλες πόλεις και είναι περιορισμένα σε καταστάσεις ρουτίνας όλο το χειμώνα.

Επίσης, η αλλαγή περιβάλλοντος βοηθάει τα παιδιά να αναπτύξουν την προσαρμοστικότητα, την ικανότητα δηλαδή να μπορούν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά νέες καταστάσεις. Επιπλέον, οι διακοπές σημαίνουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, κάτι που ισοδυναμεί με περισσότερο παιχνίδι.

Και το παιχνίδι για κάθε παιδί δεν αποτελεί απλώς πηγή χαράς και ψυχαγωγίας ή μέσο εκτόνωσης. Το παιχνίδι εξασφαλίζει και την καλύτερη πηγή για γνώση, αφού με τον τρόπο αυτό τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν πως λειτουργεί ο κόσμος γύρω τους.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι το καλοκαίρι τα παιδιά επικεντρώνονται σ’ αυτό που πραγματικά τους αρέσει, με αποτέλεσμα να επιλέγουν τα ίδια με τι θα ασχοληθούν. Καθώς, λοιπόν, όλες οι αισθήσεις είναι απόλυτα συντονισμένες, η αβίαστη και απολύτως επιτυχημένη μάθηση είναι απολύτως αναμενόμενη.

Οι συνθήκες ζωής του καλοκαιριού βοηθούν τα παιδιά να ωριμάσουν και να αποκτήσουν μια ευρύτερη αντίληψη του κόσμου γύρω τους. Παιδιά που όλο το χειμώνα είναι κλεισμένα στο σπίτι, στο σχολείο ή σε άλλες διδακτικές αίθουσες, τώρα το καλοκαίρι τρέχουν ξυπόλητα στις παραλίες και απολαμβάνουν με πιο ανέμελο και δημιουργικό τρόπο την καθημερινότητά τους.

Κάθε στιγμή στην παραλία “κρύβει” δεκάδες ερεθίσματα, που μπορούν να ενεργοποιήσουν τη φαντασία των παιδιών και να εξάψουν την περιέργειά τους, γεμίζοντάς τα όρεξη για παιχνιδιάρικες εξερευνήσεις και ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις!

Μην σας φαίνεται περίεργο! Κάθε δραστηριότητα της παραλίας μπορεί να μην θυμίζει καθόλου τις δύσκολες ημέρες του σχολείου, όμως κρύβει μέσα της πολλά από τα στοιχεία των μαθημάτων. Αν, λοιπόν, θέλετε οι διακοπές να αποτελέσουν ένα δημιουργικό σχολείο για τα παιδιά, μπορείτε να επιστρατεύσετε διάφορα παιχνίδια, που θα ενισχύσουν και θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους.

Προσέξτε όμως! Τα παιδιά δεν πρέπει να καταλάβουν ότι τα διασκεδαστικά παιχνίδια που τους προτείνετε έχουν σκοπό τη μάθηση. Αυτό θα καταστρέψει όλη τη μαγεία και την καλή τους διάθεση.

Η παραλία είναι το ιδανικό μέρος για μαθήματα γλώσσας, μαθηματικών, εικαστικών, θεατρικού παιχνιδιού και οικολογίας. Με ένα χαρτόνι, λίγη κόλλα και μαρκαδόρους, καθώς και με κοχυλάκια, άμμο και πετρούλες τα παιδιά μπορούν να φτιάξουν υπέροχα κολάζ κάτω από την ομπρέλα. Μπορούν να “ζωγραφίσουν” στη βρεγμένη άμμο, μπορούν να φτιάξουν κάστρα...

Ας δούμε, όμως, μαζί κάποιους διασκεδαστικούς τρόπους για να ενθαρρύνετε τα παιδιά.

Η μελέτη της φύσης

Θα χρειαστείτε μια μάσκα, έναν αναπνευστήρα, έναν μεγεθυντικό φακό και αρκετή διάθεση για εξερευνήσεις, βουτιές και περιπάτους στην παραλία, για να ανακαλύψουν τα παιδιά την ομορφιά και την αξία της φύσης, αλλά και τις ιδιαιτερότητες των φυτών και των ζώων που κατοικούν σε αυτή. Εξερευνώντας το φυσικό περιβάλλον θα δουν πως η φύση και όσα αποτελούν κομμάτι της είναι το σπίτι τους, ένα “φιλόξενο” καταφύγιο για εκείνα.

Παρατηρώντας το θαλασσινό τοπίο τα πιτσιρίκια θα διαπιστώσουν σημαντικές διαφορές με εκείνο της πόλης ή του πάρκου το οποίο επισκέπτεστε συνήθως. Στην παραλία δεν υπάρχουν λουλούδια και φυτά, αλλά μόνο άμμος στην οποία σπάνια φυτρώνει κάτι. Επίσης, τόσο στην αμμουδιά όσο και στη θάλασσα θα συναντήσετε εντελώς διαφορετικά πλάσματα, όπως κοχύλια, κοράλλια, καβούρια, αχινούς, φύκια, χταπόδια, ψάρια, χελώνες, δελφίνια, κ.ά., που θα σας δώσουν πολλές ευκαιρίες για συζήτηση.

Ας τις εκμεταλλευτείτε για να μιλήσετε στα παιδιά σας για την προστασία του περιβάλλοντος και τον σεβασμό, που πρέπει ο κάθε άνθρωπος να δείχνει απέναντι στη φύση. Θα κατανοήσουν ότι χωρίς τη δική μας συμβολή στην προστασία της φύσης, καμία ζωή και καμία ύπαρξη δεν θα παραμείνει υγιής και ασφαλής. Μεταδώστε στα παιδιά σας την αξία της προστασίας του περιβάλλοντος και δείξτε τους τον τρόπο να φέρονται με σεβασμό και αγάπη σε αυτό που μας “αγκαλιάζει” .

Ο μεγεθυντικός φακός θα κάνει το μικροσκοπικό καβουράκι να μοιάζει μεγαλύτερο. Έτσι, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να το παρατηρήσουν πιο εύκολα μέχρι τη στιγμή που θα το αφήσετε και πάλι ελεύθερο στη θάλασσα. Η μάσκα και ο αναπνευστήρας θα τα βοηθήσουν να εξερευνήσουν έναν μαγικό και αθέατο κόσμο: τον πανέμορφο βυθό με τους πολύχρωμους "κατοίκους". Κάθε βουτιά είναι και μια ξεχωριστή εμπειρία, κάθε μέρα είναι και μια ευκαιρία για να μιλήσετε για τα ζώα που απειλούνται.

Η παραλία είναι ένα θαυμάσιο μέρος για να αναφερθείτε στις οργανώσεις που έχουν στόχο να προστατέψουν τα δελφίνια, τις φώκιες και τις θαλάσσιες χελώνες, καθώς και τους βιότοπους που αναπτύσσονται σε όλη τη Μεσόγειο μέσω ερευνητικών προγραμμάτων, ενημερωτικών εκστρατειών, εκπαίδευσης, αλλά και παρέμβασης.

Ενημερώστε τα, ότι μπορούν με κάποιο ποσό από το χαρτζιλίκι τους να συνεισφέρουν στο πρόγραμμα προστασίας κάποιας περιβαλλοντικής οργάνωσης για ζώα που κινδυνεύουν ή απειλούνται (πληροφορίες μπορείτε να πάρετε από πολλές οργανώσεις για την προστασία των ζώων, όπως το WWF, ο Αρχελών, η MEDASSET, η Μom, κ.ά.).

Πείτε στα μεγαλύτερα παιδιά ότι μπορούν, αν θέλουν, να γίνουν ενεργά μέλη σε κάποια περιβαλλοντική οργάνωση. Με το χαρτζιλίκι τους μπορούν να εγγραφούν και να υποστηρίξουν κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμά της. Έτσι, θα ενημερώνονται συχνά για τους κινδύνους και τα προβλήματα του οικοσυστήματος και παράλληλα θα νιώσουν περήφανα που θα ανήκουν σε μια τέτοια ομάδα. Μέσα από εκδηλώσεις μπορεί μάλιστα να γνωρίσουν και άλλα παιδιά, που θα μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες με εκείνα.

Δυστυχώς, εκτός από τις ομορφιές της παραλίας και του βυθού της θάλασσας θα συναντήσετε και κάποιες άλλες, λιγότερο ευχάριστες εικόνες... Οι πεταμένες πλαστικές σακούλες, τα αποτσίγαρα στην άμμο, τα μπουκάλια και τα κουτάκια των αναψυκτικών, κ.ά. θα σας δώσουν και άλλες ευκαιρίες για να κουβεντιάσετε τις κακές ανθρώπινες παρεμβάσεις.

Ενημερώστε τα, ότι με το να πετάμε απορρίμματα στην παραλία και τη θάλασσα, επιβαρύνεται η δημόσια υγεία, ενώ θέτουμε σε κίνδυνο την επιβίωση των κατοίκων του βυθού. Προτρέψτε τα να καθαρίζουν μαζί σας την αμμουδιά πριν φύγετε και κάντε ένα όμορφο και χαλαρό παιχνίδι τον καθαρισμό ενός μικρού κομματιού της παραλίας.

Όσο πιο νωρίς “εκπαιδεύσετε” το παιδί σας να αποκτήσει οικολογική συνείδηση και συμπεριφορά, τόσο πιο ευσυνείδητος και υπεύθυνος πολίτης θα γίνει μελλοντικά. Μιλήστε στα παιδιά σας με απλά λόγια για τα προβλήματα και τους κινδύνους που αντιμετωπίζει το περιβάλλον μας, την καταστροφή της χλωρίδας, την εξαφάνιση των ζώων, τις αλλαγές στο κλίμα, τη στάθμη της θάλασσας που ανεβαίνει και δώστε τους την ευκαιρία από μικρή ηλικία, μέσα από διαφορετικές δραστηριότητες και συμπεριφορές, να φροντίσουν για έναν πιο υγιή, ασφαλή και όμορφο πλανήτη. 

Απλά μαθηματικά

Μπορεί οι αριθμοί στα βιβλία να δυσκολεύουν τα παιδιά στο σχολείο, όταν όμως τους αναζητάμε στη φύση τα πράγματα αλλάζουν και οι έννοιες των μαθηματικών γίνονται ένα ευχάριστο και δημιουργικό παιχνίδι. Αν, λοιπόν, θέλετε να εξοικειώσετε τα παιδιά με κάποιες βασικές αρχές, όπως η ομαδοποίηση χρωμάτων, μεγεθών και αντικειμένων, στην παραλία θα βρείτε πολλά πράγματα που καλούν τα παιδιά να χρησιμοποιούν αυτές τις αρχές.

Απαραίτητος εξοπλισμός; Αντηλιακό, καπέλο, γυαλιά, ομπρέλα, κουβαδάκια, φτυαράκια και τσουγκράνες! Φυσικά, θα προτιμήστε τις ώρες που ο ήλιος δεν είναι δυνατός, για να προστατέψετε το παιδί σας αλλά και εσάς. Από τις 10 π.μ. μέχρι τις 4 μ.μ. ο ήλιος είναι πολύ επικίνδυνος γα όλους!

• Μαζεύοντας βοτσαλάκια τα παιδιά μπορούν να τα ξεχωρίσουν και να τα τοποθετήσουν σε διαφορετικά κουβαδάκια. Π.χ. στο ένα θα βάζουν τα πιο στρογγυλά σχήματα και στο άλλο τα πιο τριγωνικά.
• Αν θέλετε να πάρετε ένα μικρό μέρος του καλοκαιριού στο σπίτι σας, μπορείτε να “ταξινομήσετε” σε διαφορετικά κουτάκια τα ενθύμια της παραλίας. Σε ένα άσπρο κουτάκι τα παιδιά θα βάζουν μικρά άσπρα βοτσαλάκια, σε ένα γαλάζιο θα βάζουν μόνο κοχυλάκια, ενώ σε κάποιο άλλο πολύχρωμο κουτί θα τοποθετούν τις όμορφες πετρούλες. Έτσι, θα δημιουργήσουν τις δικές τους πρώτες “συλλογές” από τη φύση. Μαζί θα τις μετρήσετε και θα βρείτε ομοιότητες και διαφορές.
• Στα μικρότερα παιδιά φτιάξτε αποτυπώματα από εργαλεία της άμμου, όπως πατούσες, παλάμες, κ.ά. και στη συνέχεια προτρέψτε τα να μαντέψουν σε ποιον ανήκουν. Τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα είναι κλασική μαθηματική έννοια.
• Η στεγνή άμμος και η άμμος που αναμειγνύεται με το νερό, αποτελεί το καλύτερο υλικό για να παίξει ένα παιδί και να μάθει ταυτόχρονα να διακρίνει το διαφορετικό βάρος, την ποσότητα και τη σύσταση των υλικών. Έτσι, θα μάθει μόνο του να κατασκευάζει την πρώτη ύλη για το χτίσιμο του κάστρου. Π.χ. τρία μέρη άμμου και δύο νερού είναι καλύτερα για να χτίσετε το κάστρο σας. Αν βάλετε περισσότερο νερό το μείγμα θα είναι πολύ αραιό για να κάνετε οποιαδήποτε κατασκευή.
• Τα παιχνίδια με τα κάστρα στην άμμο βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν εύκολα και γρήγορα κάποιες από τις έννοιες που θα συναντήσουν στα μαθηματικά. Για παράδειγμα, θα χρειαστούμε 6 κουβαδάκια με άμμο και ένα με νερό. Ή θα χρειαστούμε 3 κουβαδάκια με πετρούλες για να φτιάξουμε την είσοδο του κάστρου.
• Μαθαίνουμε μετρώντας. Πόσα κοχυλάκια μπορούμε να συγκεντρώσουμε σε 10 λεπτά; Πόσες λευκές πετρούλες έχει το κουτάκι μας; Πόσες πετρούλες μαζεύουμε με το μεγάλο φτυαράκι και πόσες με το μικρό; Πόσα βοτσαλάκια έχει το κόκκινο κουβαδάκι και πόσα το άσπρο; Μετράμε και σημειώνουμε τους αριθμούς στη βρεγμένη αμμουδιά.
• Παρατηρώντας και περιγράφοντας το περιβάλλον τα παιδιά εξασκούν τις γνώσεις τους στα μαθηματικά και βελτιώνουν το λεξιλόγιό τους. Ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν ανάλογα με τις γνώσεις τους θα ασκήσουν τις γνώσεις τους: “Πόσες ομπρέλες βλέπεις”, “Πόσα παιδάκια παίζουν μπροστά στη θάλασσα”, “Ποια είναι η μεγαλύτερη ομπρέλα;”, “Πόσες βαρκούλες είναι αραγμένες στο μόλο”, κ.ά.

Μαθήματα γλώσσας

Η παραλία είναι ιδανικό μέρος για να εξασκήσουν τα παιδιά τον προφορικό τους λόγο, να μάθουν νέες λέξεις, να γνωρίσουν νέους φίλους και να παίξουν παρέα με παιδιά διαφορετικής ηλικίας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί η συναναστροφή με παιδιά διαφορετικών ηλικιών αναπτύσσει έναν πρωταρχικό μηχανισμό μάθησης: τη μίμηση. Η επαφή με μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να διδάξει τα μικρότερα πολλά νέα πράγματα, ενώ παράλληλα τα μεγαλύτερα θα λειτουργούν ως πρότυπα προς μίμηση. Έτσι, δίνεται ώθηση στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών, αφού αναπτύσσονται σε μεγάλο βαθμό η λεκτική επικοινωνία και η ικανότητα να διαχειρίζονται καθημερινές καταστάσεις. 

• Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να κάνουν νέους φίλους. Έτσι, θα έχουν την ευκαιρία όχι μόνο να παίξουν στην παραλία, αλλά και να επικοινωνήσουν περισσότερο, να συνεννοηθούν για τα παιχνίδια που θα ξεκινήσουν, να ανταλλάξουν εμπειρίες για τις ανακαλύψεις τους, να μάθουν να συζητούν.
• Κάτω από την ομπρέλα η οικογένεια είναι πιο χαλαρή και οι γονείς έχουν την ευκαιρία να περνούν περισσότερο χρόνο με τα παιδιά. Πάρτε τους ένα ζευγάρι κιάλια και βοηθήστε τα μικρά να ανακαλύψουν και να περιγράψουν αυτά που βλέπουν. Τι βλέπουν εκείνα και δεν μπορείτε να δείτε εσείς;
• Το ίδιο θα κάνετε και με τη μάσκα. Ζητήστε τους να σας περιγράψουν τι ανακάλυψαν με τις βουτιές τους. Πώς βρήκαν τα κοχύλια που σας έφεραν; Είδαν ψαράκια να κολυμπούν; Πώς ήταν ο βυθός;
• Παροτρύνετε τα παιδιά να περιγράφουν όχι μόνο όσα βλέπουν, αλλά και αυτά που φαντάζονται ότι υπάρχουν, π.χ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ή πίσω από το βουνό χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερες λέξεις.
• Το κάστρο από άμμο είναι ένα όμορφο σκηνικό για απίθανες φανταστικές ιστορίες. Ζωντανέψτε τις με τη βοήθεια του θεατρικού παιχνιδιού και εξασκείστε τη δημιουργικότητα των παιδιών.
• Με ένα μικρό ξυλάκι ή με τα δάχτυλά σας μπορείτε να βοηθήσετε τα μικρότερα παιδιά να εξασκηθούν στην ορθογραφία “γράφοντας” λεξούλες στη βρεγμένη άμμο. Το όνομά τους, τη λέξη μαμά, μπαμπάς, κ.ά.
• Η μάθηση έχει γερές βάσεις όταν είναι βιωματική, όταν συνδέεται δηλαδή με τις εμπειρίες του παιδιού και όχι με τη μηχανική αναπαραγωγή γνώσεων. Η ιστορία της περιοχής που έχετε πάει διακοπές, η τοπική κουζίνα, κάποιο μουσείο, καθώς και κάποια έθιμα μπορούν να γίνουν πηγή για παρατηρητικότητα, για συζήτηση και μελέτη. Εκμεταλλευτείτε τις ώρες που είστε χαλαροί στην παραλία και συζητήστε για τις νέες εμπειρίες των μικρών εξερευνητών.
• Απαντήστε στις ερωτήσεις τους, εξηγήστε, ακούστε, ρωτήστε. Η επικοινωνία σας μαζί τους είναι πολύ σημαντική για την εξέλιξη της σκέψης και του λόγου. Ξεκινήστε να μιλάτε για πράγματα για τα οποία δείχνουν ενδιαφέρον: τους γλάρους, τις βαρκούλες, το καβουράκι, κ.ά. Συνεχίστε τη συζήτηση όχι μόνο απαντώντας στις ερωτήσεις τους, αλλά κάνοντας και εσείς ενδιαφέρουσες ερωτήσεις.

Μαρία Βόλλη
www.yeskid.gr