Αντιδραστικό παιδί ή πνεύμα αντιλογίας;

Κάθε παιδί έχει τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα. Η εικόνα ενός υπάκουου παιδιού φαντάζει ιδανική, ειδικά τις στιγμές που οι γονείς δοκιμάζουν τις αντοχές τους, όταν δηλαδή μια εντολή ή μια παράκληση αντιμετωπίζεται με ένα (ή και περισσότερα) "όχι". Και εδώ γεννάται το μεγάλο ερώτημα… Τι είναι τελικά αυτή η συνεχής άρνηση; Ένδειξη για αντιδραστικό παιδί ή πνεύμα αντιλογίας;

Οι δύσκολες ηλικίες

Τα προβλήματα ανυπακοής δεν αργούν να εμφανισθούν. Η ανυπακοή έχει να κάνει με τη συνειδητή αντίδραση των παιδιών ενάντια στους γονείς. Η υπερβολική αυτή έκφραση της αντίστασης συμβαίνει όταν το παιδί πεισμώνει και έτσι αντιτίθεται σε αυτό που επιθυμούν οι γονείς του. Αυτό ξεκινά περίπου στον 18ο μήνα και κορυφώνεται μεταξύ του 3ου και 6ου έτους. Ύστερα ο αρνητισμός αυτός υποχωρεί, αφού τα παιδιά πηγαίνουν σχολείο και πλέον είναι ίσα προς ίσους. Ακόμη και στο σπίτι γίνονται πιο συνεργάσιμα και οι εκρήξεις θυμού σταδιακά μειώνονται. Ωστόσο, η αρνητική συμπεριφορά επανεμφανίζεται ανάμεσα στο 10ο και 11ο έτος, όπου τα παιδιά επαναπροσδιορίζουν το "εγώ" τους και κορυφώνεται με τον ερχομό της εφηβείας, που εκεί η κόντρα με τους γονείς τους είναι συχνή και πολύ συχνά επιδιωκόμενη.

Οι προσδοκίες των γονιών

Απ’ αυτή τη δύσκολη φάση που αντιμιλούν, πεισμώνουν και αντιδρούν σε όλα, περνούν σχεδόν όλα τα παιδιά με διαφορετική, βέβαια, ένταση και επιμονή. Πολλοί γονείς, μπορεί να βρίσκουν χαριτωμένα τα μικρά πεισματάκια των παιδιών τους, αλλά από κει και πέρα θεωρούν ότι το δικό τους παιδί πρέπει να λειτουργεί σωστά, χωρίς να ενοχλεί ή να αντιμιλά. Τα παιδιά μας είναι και δικός μας καθρέφτης και εμείς καθρέφτης των γονιών μας. Άρα, αφού εμείς ποτέ δεν θα αντιμιλούσαμε στους γονείς μας, έτσι και το δικό μας παιδί δεν πρέπει να αντιμιλά σε εμάς. Ωστόσο, οι καιροί και συνεπώς οι απόψεις έχουν αλλάξει. Η οικογένεια πλέον είναι ισότιμη και μπορεί τώρα ο θυμός να μας κάνει να βλέπουμε την αρνητική πλευρά της κατάστασης, αλλά θα ήταν καλό να σκεφτούμε ότι ο μικρός άνθρωπος που μεγαλώνουμε, αποκτά προσωπικότητα χάρη στις δικές μας μεθόδους διαπαιδαγώγησης;

Δύσκολη ιδιοσυγκρασία

Συχνά ακούμε για ένα παιδί ότι είναι "εύκολο" ή "δύσκολο". Αρκετά παιδιά από την στιγμή που γεννιούνται παρουσιάζουν έντονη ιδιοσυγκρασία (κλαίνε, δεν κοιμούνται τη νύχτα, κ.λπ.). Κάθε μητέρα που έχει πειστεί ότι είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών της, είναι βέβαιο ότι θα αισθανθεί άγχος και ενοχή, όταν το παιδί της είναι δύσκολο. Όταν, μάλιστα, τα προβλήματα του παιδιού συνεχίζουν να υπάρχουν, συχνά ξεσπά με θυμό κατά του παιδιού. Η μητέρα τότε αντί να βελτιώσει την κατάσταση, τη χειροτερεύει. Κάνει ακόμη πιο έντονες τις διαφορές και ουσιαστικά "βοηθά" το παιδί να μιμηθεί την ανάρμοστη συμπεριφορά της.

Η εδραίωση της ασυνεννοησίας

Αν εξαιρέσουμε την περίοδο της εφηβείας που οι ορμόνες των παιδιών βρίσκονται σε έξαρση, η εδραίωση της ασυνεννοησίας είναι αμφίδρομη. Η συνεχής άρνηση του παιδιού οφείλεται και στη λανθασμένη συμπεριφορά των γονιών. Καθημερινά μικρά πράγματα μπορούν να δώσουν στο παιδί μηνύματα, που δε θα θέλαμε σε καμία περίπτωση να του περάσουμε. Για παράδειγμα, ένα παιδί ζητά παγωτό το χειμώνα. Η μητέρα αρνείται να του το πάρει, χωρίς να του εξηγήσει τους λόγους. Το παιδί αντιλαμβάνεται αυτή την κίνηση ως αδιαφορία και αρχίζει να κλαίει και να φωνάζει. Η μητέρα συνεχίζει τα ψώνια της αγνοώντας τις φωνές του μικρού. Όταν, όμως, περνά ώρα και οι φωνές γίνονται ακόμη πιο έντονες η μητέρα είναι βέβαιο ότι θα κάνει ένα από τα δύο:

1. Είτε θα υποκύψει στις πιέσεις και θα αγοράσει το παγωτό, πράγμα που δίνει το εξής μήνυμα στο παιδί "όσο πιο πολύ φωνάζω, τόσα περισσότερα πράγματα που θέλω θα μου παίρνουν",

2. είτε θα απαιτήσει γεμάτη θυμό να πάψει το παιδί να κλαίει. Αυτό, λοιπόν, θα δώσει το εξής μήνυμα στο παιδί "Μόνο όταν είναι τόσο θυμωμένη η μαμά εννοεί αυτό που λέει, άρα μόνο τότε πρέπει να την ακούω".Επίσης, "όταν εγώ θα θέλω να πω κάτι σοβαρά, μόνο με τις φωνές θα μπορώ να επιβληθώ".

Πώς χτίζεται η επικοινωνία;

Τα παιδιά προσαρμόζονται καλύτερα, όταν οι αλλαγές στις συνήθειές τους γίνεται βαθμιαία. Νιώθουν περισσότερη ασφάλεια, όταν δεν του στερούν κάτι χωρίς λόγο. Οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη γλωσσική επικοινωνία με το παιδί και να του εξηγούν τους λόγους για τις διάφορες αποφάσεις και ενέργειές τους. Το κάθε παιδί έχει προσωπικά ενδιαφέροντα και ιδιαιτερότητες. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να ασκούμε σταθερό έλεγχο στα σημεία όπου εμείς και το παιδί μας έχουμε διαφορετικές απόψεις, χωρίς να το περιορίζουμε. Όσο δύσκολο και αν είναι, ο γονιός θα πρέπει να βάζει στην άκρη τον θυμό του και να εξηγεί στο παιδί με κατανόηση και υπομονή. Έτσι το μοντέλο συμπεριφοράς, που θα υιοθετήσει το παιδί, είναι αυτό της λογικής συζήτησης και όχι της υστερίας κάθε φορά που δεν γίνεται το δικό του. Με αυτόν τον τρόπο θα εδραιωθεί η επικοινωνία, ο σεβασμός και η κατανόηση μεταξύ γονιού και παιδιού, αφού το παιδί θα αισθάνεται ασφάλεια και σιγουριά για τη σωστή (ακόμη και αν είναι αρνητική και το στενοχωρεί) απόφαση των γονιών του.

Με άλλα λόγια…

Εμείς είμαστε ο καθρέφτης των παιδιών μας. Σε ό,τι κάνουμε το παιδί μας αποτελεί πρότυπο. Άρα, λοιπόν, αν θέλουμε να βελτιώσουμε τη συμπεριφορά των παιδιών μας, θα πρέπει πρώτα να αναζητήσουμε τα δικά μας λάθη και τις δικές μας ανασφάλειες. Κανένα παιδί δεν είναι κακό και κανένα παιδί δεν αντιμιλά, αν δεν έχει ακούσει πρώτα εμάς να επιβαλλόμαστε με αυτόν τον τρόπο.

gia-mamades.gr