Πώς μαθαίνουν τα μωρά;

Αν κάθε φορά που το μωρό σας κλαίει, το πάρετε αγκαλιά, εκείνο μαθαίνει πως κάθε φορά που θα κλάψει θα εμφανιστείτε για να το σηκώσετε. Εάν για να κοιμηθεί το νανουρίζετε τραγουδώντας, εκείνο θα κοιμάται όταν του τραγουδάτε. Ας δούμε, λοιπόν, πως μαθαίνουν τα μωρά τους πρώτους μήνες της ζωής τους…

… κάνοντας συνδέσεις

Από τη θεωρία: 

Τα μωρά από τη πρώτη στιγμή που γεννιούνται βασίζονται στις πρωταρχικές τους αισθήσεις για να αποκωδικοποιήσουν τον κόσμο γύρω τους. Πιο συγκεκριμένα μαθαίνουν εμπειρικά, συνδέοντας ένα γεγονός με ένα άλλο.

Στην πράξη:

• Φροντίστε να υπάρχει ένα στοιχειώδες πρόγραμμα σε ότι αφορά τη φροντίδα του μωρού, τα γεύματά του και τις ώρες ύπνου, πράγμα που θα το βοηθήσει να καταλάβει τι έπεται μετά από τι. Αν για παράδειγμα, κάνετε το μωρό σας μπάνιο κάθε βράδυ γρήγορα θα καταλάβει ότι μετά το μπανάκι ακολουθεί η ώρα του ύπνου.
• Βοηθήστε το μωρό να καταλάβει από νωρίς τη διαφορά μεταξύ μέρας και νύχτας φροντίζοντας τη νύχτα να υπάρχει περισσότερη ησυχία, Μην ανάβετε τα φώτα όταν ξυπνάει και τα νυχτερινά γεύματα να είναι γενικά πιο ήσυχα.
• Το μωρό μπορεί να συνδέσει διάφορες φάσεις τις ημέρας με συγκεκριμένους ήχους. Μπορείτε να επιλέξετε για παράδειγμα την ίδια μελωδία από ένα CD ή ένα κουρδιστό παιχνίδι κάθε φορά που το βάζετε για ύπνο το βράδυ ή να τραγουδάτε το ίδιο τραγούδι κάθε φορά που έρχεται η ώρα για μπάνιο.

…προσέχοντας το διαφορετικό

Από τη θεωρία: 

Τα μωρά έχουν την τάση να δίνουν λιγότερη προσοχή σε πράγματα που βρίσκονται πάντα στην ίδια θέση. Μπορεί δηλαδή να αγνοούν το στατικό και αμετάβλητο, ενώ αντίθετα την προσοχή τους μπορεί να τραβήξει το διαφορετικό. Γι’ αυτό το ενδιαφέρον του μωρού εξάπτεται από πράγματα που βλέπει και πιάνει για πρώτη φορά.

Στην πράξη:

• Μην συνηθίζετε το μωρό να κοιμάται στην απόλυτη ησυχία ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της μέρας, γιατί αν μάθει να κοιμάται σε περιβάλλον απόλυτης ησυχίας, ο παραμικρός θόρυβος, ακριβώς επειδή είναι κάτι διαφορετικό, μπορεί να το ξυπνήσει.
• Το μωρό μπορεί να αγνοεί και να αδιαφορεί για παιχνίδια που βλέπει καθημερινά και βρίσκονται πάντα στην ίδια θέση ή που το περιστοιχίζουν στο παρκάκι του. Γι’ αυτό αφήστε στο χώρο που έχετε το μωρό μόνο ένα - δύο παιχνίδια, τα οποία όταν τα βαρεθεί, μπορείτε να εξαφανίζετε για λίγο και να εμφανίζετε άλλα στη θέση τους.
• Αφήστε το να πιάνει και να παίζει εκτός από τα παιχνίδια του και με άλλα ασφαλή αντικείμενα που υπάρχουν μέσα στο σπίτι όπως τα τάπερ, οι λεκάνες, τα κουτάλια, κ.λπ.

…μέσω προβλέψεων

Από τη θεωρία: 

Ήδη από τους πρώτους μήνες ζωής, μέσα από τις ρουτίνες της καθημερινότητας το μωρό μαθαίνει να προβλέπει. Μαθαίνει για παράδειγμα να προβλέπει ότι θα εμφανιστεί ένα πρόσωπο -πιθανόν η μαμά του- όταν αρχίσει να κλαίει. Μαθαίνει να προβλέπει κάθε φορά που βλέπει το μπουκάλι με το γάλα ότι σε λίγα δευτερόλεπτα θα φάει. Μαθαίνει να προβλέπει πως όταν του βγάζουν τα ρουχαλάκια σύντομα θα το κάνουν μπάνιο. Έτσι σιγά, σιγά κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής τα μωρά μαθαίνουν μέσα από το καθιερωμένο πρόγραμμα να προβλέπουν την ώρα του φαγητού, του μπάνιου και του ύπνου. Καθώς μεγαλώνουν, αρχίζουν να μαθαίνουν να προβλέπουν ακόμα και τη ροή απλών παιχνιδιών.

Στην πράξη:

• Μετά τον έκτο μήνα της ζωής του παίξτε με το μωρό "κου-κου-τα" κρύβοντας το πρόσωπό σας πίσω από τις παλάμες σας ή κρυφτείτε πίσω από ένα τοίχο, προβάλλοντας τα κεφάλι σας κάθε φορά που λέτε τη χαρακτηριστική λεξούλα. Με αυτό τον τρόπο το μωρό μαθαίνει ότι ακόμα κι αν δεν σας βλέπει σύντομα θα εμφανιστείτε.
• Στο μωρό επίσης μπορεί να αρέσουν τα παιχνίδια με το στοιχείο της έκπληξης, όπως αυτό του φασουλή που πετάγεται ξαφνικά. Το μωρό σύντομα θα μπορεί να προβλέψει ότι καθώς το τραγούδι φτάνει στο τέλος του ο φασουλής θα πεταχτεί ξαφνικά.
• Διαδραστικά τραγουδάκια όπως το "Πάει ο λαγός να πιει νερό" αρέσουν στα μωρά. Επαναλαμβάνοντας το ίδιο τραγουδάκι ξανά και ξανά, θα παρατηρήσετε ότι το μωρό μετά από αρκετές επαναλήψεις γνωρίζει πλέον και αναμένει το γαργάλημα, καθώς τελειώνει το γνωστό στιχάκι. Κάποια μωρά μάλιστα μπορεί να αρχίσουν να γελούν, πριν τα γαργαλήσετε, ακριβώς γιατί ξέρουν τι θα συμβεί.

…κάνοντας πράγματα "να συμβούν"

Από τη θεωρία: 

Αν και τα μωρά έχουν απόλυτη ανάγκη τους γονείς τους, είναι παράλληλα εφοδιασμένα με μηχανισμούς που κάνουν τον κόσμο να περιστρέφεται γύρω τους. Μπορούν να κλάψουν, κάτι που θα μας κάνει να τρέξουμε κοντά τους. Μπορούν να χαμογελάσουν κάτι που θα κερδίσει το ενδιαφέρον μας και θα μας κάνει να ασχοληθούμε μαζί τους. Το πρώτο πράγμα, λοιπόν, που μαθαίνει το μωρό από τις πρώτες κιόλας μέρες της ζωής του είναι να κερδίζει το ενδιαφέρον των γονιών του. Αυτός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να μάθει πράγματα, καθώς παρατηρεί τις αντιδράσεις τους.

Στην πράξη:

• Ο καλύτερος τρόπος να μάθει το μωρό από τους πρώτους μήνες ότι μπορεί να κάνει πράγματα να συμβούν είναι κάθε φορά που σας χαμογελά, να του χαμογελάτε πίσω.
• Μεταξύ 6 και 9 μηνών οι φυσικές δεξιότητες αναπτύσσονται και το μωρό μπορεί να κάνει περισσότερα πράγματα να συμβούν από μόνο του μεταξύ των οποίων να πετά κάτω αντικείμενα. Δεν το κάνει για να σας εκνευρίσει, αλλά για να παρατηρήσει τι θα συμβεί, π.χ. θα τα σηκώσετε και θα του τα ξαναδώσετε. Μην του κόβετε τη φόρα μαλώνοντάς το. Η πιθανή ενοχλητική για εσάς συνήθειά του, αποτελεί πηγή μάθησης για εκείνο.
• Επίσης, από την ηλικία των οκτώ μηνών και μετά θα του αρέσει να χτυπά αντικείμενα σε επιφάνειες, καθώς και μεταξύ τους. Η διαδικασία αυτή βελτιώνει τον συντονισμό μεταξύ ματιού και χεριών και κεντρίζει την περιέργεια του παιδιού, καθώς διαπιστώνει ότι το ίδιο προκαλεί ένα αποτέλεσμα, π.χ. θόρυβο. Τώρα είναι η κατάλληλη περίοδος για να το εφοδιάσετε με μουσικά όργανα, όπως ένα τύμπανο ή ένα ξυλόφωνο. Ακόμα και ένα κουτάλι που μπορεί να χτυπά πάνω στο τραπέζι ή σε μια κατσαρόλα αρκεί.

H αξία της επανάληψης…

Τους πρώτους μήνες της ζωής τους τα μωρά αναγνωρίζουν κάποιον ή κάτι επειδή θυμούνται πως τον έχουν ξαναδεί πρόσφατα. Αν, όμως, κάνουν πολύ καιρό να δουν κάποιον, π.χ. τον παππού ή τη γιαγιά μπορεί να αντιδράσουν σαν να τον βλέπουν πρώτη φορά. Αντίθετα, δεν ξεχνούν τη μαμά ή τον μπαμπά τους γιατί είναι πρόσωπα που τα βλέπουν κάθε μέρα. Αυτό αποδεικνύει ότι τα μωρά μαθαίνουν μέσα από τη συνεχή και συχνή επανάληψη. Όλες οι εμπειρίες δημιουργούν συνδέσεις όπου αποθηκεύονται πληροφορίες. Όσο όμως πιο συχνά επαναλαμβάνονται τόσο πιο έντονες γίνονται οι συνδέσεις ενισχύοντας τη δυνατότητα ανάκλησης από τη μνήμη.

Φλώρα Κασσαβέτη
Με την επιστημονική επίβλεψη της Κωνσταντίνας Γκόλτσιου, Παιδίατρου - Αναπτυξιολόγου.
www.happymom.gr