Γιατί οι ιστορίες και τα παραμύθια είναι σημαντικά;

Πολλοί άνθρωποι γυρίζουν πίσω στα παιδικά τους χρόνια με ευχαρίστηση ανακαλώντας τις αγαπημένες τους ιστορίες και παραμύθια από την παιδική ηλικία. Ο χρόνος που θα διαθέσετε για να διαβάσετε μια ιστοριούλα με τα παιδιά σας μπορεί να αποτελέσει μια ιδιαίτερη στιγμή για την τωρινή χρονική περίοδο, αλλά και μια ανάμνηση που θα θυμούνται για όλη τους τη ζωή.

Είτε θέλετε να διηγηθείτε ή να διαβάσετε τις ιστορίες από τα βιβλία, οι ιστορίες είναι ένας από τους τρόπους που τα παιδιά μαθαίνουν να απολαμβάνουν την ανάγνωση. Τα βιβλία, οι άνθρωποι που υπάρχουν μέσα σ’αυτά και αυτοί που "μπαίνουν" στην ιστορία μπορούν για να γίνουν κάτι σαν φίλοι. 

Το να διαβάζετε δυνατά στα μωρά και τα παιδιά αποτελεί μια σημαντική διαδικασία στα πρώτα χρόνια τους και μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξή τους και τη μελλοντική τους μάθηση. Οι ιστορίες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν πολλά συναισθήματα, προβλήματα, καθώς επίσης να μάθουν πράγματα για τον κόσμο και όλα αυτά απολαμβάνοντας απλώς την ιστορία.

Γιατί να διαβάσετε με τα παιδιά σας;

Η ανάγνωση της ιστορίας και του χρόνου που περνάμε μαζί της είναι μια ιδιαίτερη στιγμή για τους γονείς και τα παιδιά. Αν είναι χαλαρή και χαρούμενη, χτίζει τη σχέση σας και βοηθά τα παιδιά να χτίσουν την αίσθηση της ασφάλειας και της αυτοεκτίμησης. Η γλώσσα βοηθά να κατανοήσει το παιδί τον εαυτό του αλλά και τον κόσμο γύρω του. Τα βιβλία και τα παραμύθια βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν τη γλώσσα και τη σκέψη.

Τα παιδιά που απολαμβάνουν την ανάγνωση είναι πιθανό να γίνουν μαθητές με αυτοπεποίθηση. Μπορεί να γίνει ένα από τα αγαπημένα τους χόμπι και να το απολαμβάνουν σε όλη τους τη ζωή. Οι ιστορίες μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά να ασχολούνται με τα προβλήματα και τους φόβους που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή. Αν δεν απολαμβάνετε την ανάγνωση ή θεωρείτε ότι κάνετε αγώνα, θα πρέπει να προσπαθήσετε να δείξετε στα παιδιά ότι η ανάγνωση είναι σημαντική. Θα μπορούσατε να πείτε ιστορίες, να έχετε κάποια βιβλία στο σπίτι και να πείτε στα παιδιά σας ότι θα ήταν ωραία να είχατε την ευκαιρία να μάθετε να σας αρέσει να διαβάζετε.

Πώς τα βιβλία και οι ιστορίες βοηθούν τα παιδιά; 

Τα μικρά παιδιά μπορούν να μάθουν για τον κόσμο από τα βιβλία. Με απλές εικόνες και ονομάζοντας αυτό που βλέπουν, βοηθάτε τα μικρά παιδιά να μάθουν πως λέγονται κάποια πράγματα. Τα παιδιά μπορούν να μάθουν για τους ανθρώπους, τη ζωή τους και τα πράγματα όπως είναι το μέγεθος, το χρώμα, το σχήμα, καθώς και ποια πράγματα μοιάζουν. Από κάποια παραμύθια τα παιδιά μπορούν να μάθουν σχετικά με τους αριθμούς και το διάστημα, για την οικογένεια και τη φύση. Μαθαίνουν για μεγάλα και μικρά και μέσα και έξω.

Οι ιστορίες βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν τη φαντασία τους

Πάνω απ’ όλα η αγάπη της ανάγνωσης είναι ένα από τα καλύτερα και πιο διαρκή δώρα που μπορείτε να δώσετε στα παιδιά σας.

Οι ιστοριούλες βοηθούν τα παιδιά να αντιμετωπίζουν και να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους

Όταν διαβάζετε ή λέτε μια ιστορία που περιέχει συναισθήματα, βοηθάτε το παιδί σας να αποδεχθεί τα συναισθήματά του, καθώς επίσης να κατανοήσουν το πώς αισθάνονται οι άλλοι. Μαθαίνουν ότι δεν είναι μόνα και ότι οι άλλοι μπορεί να αισθάνονται το ίδιο, και αυτό τα βοηθά να γνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να αντιλαμβάνονται ότι είναι εντάξει. Μπορείτε επίσης να μάθετε πώς το παιδί σας αισθάνεται, όταν βλέπετε τον τρόπο που ανταποκρίνεται στα συναισθήματα της ιστορίας. Αν τους αρέσει ένα βιβλίο, μπορεί να είναι επειδή έχει ιδιαίτερη σημασία γι 'αυτά και να τα βοηθάει με τα συναισθήματά τους.

Όταν διαβάζετε μια ιστορία στο παιδί σας μπορείτε να καταλάβετε πώς νιώθει. Αν διαβάζετε για ένα άλλο παιδί (ή ζωάκι) που φοβάται το σκοτάδι ή οτιδήποτε άλλο, βοηθάτε το παιδί σας να ξέρει ότι καταλαβαίνετε και ότι είναι εύκολο να φοβηθεί κανείς το σκοτάδι όταν είναι μικρός. Ακούγοντας ή διαβάζοντας ιστορίες πολλές φορές μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να διαχειρίζονται τα συναισθήματα, τους φόβους τους, αλλά και τους προβληματισμούς τους.

Οι ιστορίες βοηθούν στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης

Μέρος της οικοδόμησης της αυτοεκτίμησης και της εμπιστοσύνης είναι να γνωρίζει κανείς που ταιριάζει μέσα στον κόσμο. Οι διηγήσεις των γονιών και των παππούδων για την οικογενειακή ιστορία βοηθούν το παιδί σας να αναπτύξει την αίσθηση του "ανήκειν". Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό εάν έχετε έρθει από άλλη χώρα ή αν η οικογένειά σας είναι διαφορετική (π.χ. χωρισμένοι γονείς, νέοι γάμοι, νέα μέλη στην οικογένεια). Επιπλέον, μια ειδική ιστορία, όσον αφορά την ώρα του ύπνου, μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας, να απολαύσει το γεγονός ότι είστε κοντά του και να χαλαρώσει ώστε να είναι έτοιμο για ύπνο.

Τα βιβλία μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να ξεφύγει για λίγο από το άγχος και τις πιέσεις του κόσμου του, όπως η ιστορία με οδηγό τη φαντασία μπορεί να "μεταφέρει" το παιδάκι σας σε άλλες θαυμάσιες τοποθεσίες, σε μαγικούς κόσμους με απίστευτα πλάσματα και άλλους κανόνες. Η ανάγνωση ιστοριών μπορεί να γίνει μια ιδιαίτερη στιγμή επιμερισμού. Βοηθά τα παιδιά να μάθουν να αγαπούν τα βιβλία και να αναπτύξουν μια αίσθηση ότι είναι αξιαγάπητα άτομα. Πολλές φορές τα παιδιά θυμούνται την ιστορία για το υπόλοιπο της ζωής τους. Το πιο σημαντικό είναι ότι θα έχετε περάσει όμορφο, "ζεστό" χρόνο μαζί και αυτή είναι μια ανάμνηση ανεκτίμητης αξίας.

Συμβουλές για παραμυθάδες

Είτε διαβάζετε ή διηγείστε ιστορίες / παραμυθάκια στα παιδιά σας θα τα βοηθήσετε με πολλούς τρόπους. Είναι καλύτερα αν μπορείτε να κάνετε και από τα δύο. Κάντε ό,τι είναι καλύτερο και πιο ευχάριστο για εσάς και το παιδί σας, άλλωστε το να απολαμβάνετε την ανάγνωση και τις ιστορίες είναι αυτό που έχει σημασία.

Να καθοδηγείστε από ό,τι αρέσει στο παιδί σας, αλλά δοκιμάζετε διάφορες σειρές βιβλίων ή ιστοριών, έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα επιλογής.

Αφήνετε το παιδί σας να παρεμβαίνει, όταν διαβάζετε ή λέτε ιστορίες, έτσι ώστε να μπορεί να είναι ένας εταίρος στον χρόνο ανάγνωσης. Διαβάστε τα κομμάτια που πραγματικά ήθελε ξανά και ξανά. Σταματήστε όταν θέλει και παραλείψτε τα κομμάτια που θέλετε να παραλείψετε.

Όταν χρησιμοποιείτε εικονογραφημένα βιβλία που δεν έχουν λέξεις, συνθέστε την ιστορία με τις εικόνες για το παιδί σας.

Μπορείτε να επισκεφτείτε το σχολείο ή την τοπική βιβλιοθήκη για να δείτε πως είναι μια βιβλιοθήκη, δείτε το σαν βόλτα και σαν εμπειρία για το παιδί σας. Ρωτήστε τον βιβλιοθηκονόμο για να σας βοηθήσει να βρείτε πράγματα που το παιδί σας μπορεί να απολαύσει. Δανειστείτε έναν αριθμό βιβλίων κάθε φορά που θα πάτε. Εάν το παιδί σας θέλει πραγματικά ένα και το θέλει ξανά και ξανά, αυτό πρέπει να το αγοράσετε και να είναι δικό του.

Ρίξτε μια ματιά σε βιβλιοπωλεία με μεταχειρισμένα βιβλία. Συχνά τα πραγματικά καλά βιβλία μπορούν να αγοραστούν φθηνά. Αυτός είναι ένας καλός τρόπος να βοηθήσουμε τα παιδιά να έχουν κάποια βιβλία δικά τους και μπορείτε να φτιάξετε μια μικρή βιβλιοθήκη που το παιδί μπορεί να διακοσμήσει όπως επιθυμεί!

Αν είναι εφικτό, πάρτε τα παιδιά να δουν τα παιχνίδια όπου οι ιστορίες διαδραματίζονται - πάτε μόνο για τη διασκέδαση.

Τα βιβλία είναι μεγάλα δώρα, μπορείτε να τους χαρίσετε στα γενέθλια, τα Χριστούγεννα ή σε μια άλλη ιδιαίτερη περίσταση.

Τα μωρά

Τα μωρά μπορούν να αρχίσουν να μάθουν να απολαμβάνουν τα βιβλία λίγο μετά τη γέννησή τους. Δείξτε τους τα έντονα χρώματα, τις εικόνες και κατονομάστε τα αντικείμενα ή τραγουδήστε για την εικόνα. Θα απολαύσουν αυτή τη ζεστασιά, τον ήχο και τον ρυθμό της φωνής σας πολύ πριν να μπορούν να κατανοήσουν τις λέξεις. Τα μωράκια μαθαίνουν ότι τα βιβλία σημαίνουν ευτυχισμένες στιγμές μαζί σας. Η χρήση βιβλίων συγκεντρώνει τα πράγματα που τα μωρά χρειάζονται περισσότερο για να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν: την εγγύτητα, την ασφάλεια, την αφή, την όραση, την ακοή και τη μάθηση σχετικά με τους ήχους και τη σταδιακή εκμάθηση του τι σημαίνουν.

Τα νήπια

Μπορείτε να κάνετε την ιστορία μέρος της ρουτίνας της ώρας του ύπνου του παιδιού σας. Οι ιστορίες πρέπει να είναι απλές και σύντομες, γιατί τα μικρά παιδιά έχουν μικρές απώλειες προσοχής. Τα νήπια απολαμβάνουν βιβλία με πολύχρωμες εικόνες, με απλές ρίμες και ιστορίες για πράγματα που ξέρουν. Τα πολύ μικρά παιδιά συχνά θέλουν την αγαπημένη τους ιστορία / παραμύθι ξανά και ξανά. Αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι πολύ σημαντική για εκείνα, καθώς μεγαλώνουν και μαθαίνουν. Τα δύο ετών παιδάκια θα απολαμβάνουν συχνά τις ιστοριούλες, επαναλαμβάνοντας μερικά από τα λόγια και έτσι ξέρετε πως αγαπούν τις ιστορίες τους. Μπορούν να σας διορθώσουν, ακόμα και αν αφήσετε έξω έστω και μια λεξούλα.

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας

Αφήστε το παιδί σας να επιλέξετε τα βιβλία ή τις ιστορίες. Οι ιστορίες που δεν πρέπει να είναι υπερβολικά μεγάλες - βρείτε βιβλία που μπορείτε να ξεκινήσετε και να τελειώσετε με μία κίνηση. Οι ιστορίες μπορούν να σας κάνουν να παίξετε ρόλους, εσείς και το παιδί σας.

Τα παιδιά μπορούν να κάνουν φωτογραφίες ή μοντέλα των ιστοριών.

Πείτε στα παιδιά σας να σας πουν μια δική τους ιστορία και ακούστε τα. Δείξτε ότι σας ενδιαφέρει.

Πάρτε το παιδί σας στη βιβλιοθήκη και αφήστε το να επιλέξετε κάποια βιβλία για να διαβάσει από το τμήμα για την ηλικία του. Μπορεί να μην του αρέσουν όλα, αλλά θα ήθελε πιθανώς κάποια. Επίσης μαθαίνει να χρησιμοποιεί μια βιβλιοθήκη, αλλά και ότι τα βιβλία είναι κάτι που μπορεί να επιλέξει για τον εαυτό του.

Τα παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας

Μην χάνετε τον χρόνο για την ιστορία, ένα μάθημα - είναι μια ευκαιρία για κουβέντα, χαλάρωση και διασκέδαση.Οι αρχάριοι πρέπει να έχουν βιβλία με απλά λόγια για να τα απολαμβάνουν. Τα βιβλία που είναι πάρα πολύ δύσκολα μπορεί να τα αποθαρρύνουν.

Μην περιμένετε ότι σε υπερβολικά σύντομο χρονικό διάστημα τα παιδιά σας θα μάθουν να διαβάζουν. Παίρνει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα πριν μάθουν να διαβάζουν αρκετά καλά, για να απολαμβάνουν πραγματικά τις ιστορίες. Θα πρέπει να τους διαβάζετε τις ιστορίες για πολύ καιρό, ενώ αργότερα εκείνα θα μπορούν να σας διαβάσουν και σε αυτό υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο και για τους δυο σας.

Αφήστε τα παιδιά σας να επιλέξουν τα βιβλία που τους αρέσει να διαβάζουν, ακόμη και αν δεν είναι η επιλογή σας. Βοηθήστε τα παιδιά να βρουν βιβλία σχετικά με τα ενδιαφέροντα τους, π.χ. αν αγαπούν τα σκυλιά, τα αυτοκίνητα ή τους δεινόσαυρους, αναζητήστε τα βιβλία για τα θέματα αυτά. Να θυμάστε ότι όλα τα παιδιά δεν είναι ίδια. Ένα παιδί μπορεί να μην απολαμβάνει τα ίδια βιβλία ή να είναι στο ίδιο επίπεδο ανάγνωσης με ένα άλλο παιδί, ή με τον αδελφό ή αδελφή του που είναι στην ίδια ηλικία.

Μην ανησυχήσετε αν τα παιδιά σας, καθώς μεγαλώνουν, προτιμούν τα κόμικς. Είναι όλα μέρος της ανάγνωσης. Μόλις διαμορφωθούν σε σίγουρους αναγνώστες είναι πιθανό να θέλουν να προχωρήσουν στην ανάγνωση σε διαφορετικά πράγματα. Πολλά παιδιά (και ενήλικες) επιθυμούν να επιστρέφουν στα παλιά αγαπημένα τους βιβλία από καιρό σε καιρό, ακόμα και όταν μπορούν να διαβάσουν πολύ πιο δύσκολες ιστορίες. Αυτό μπορεί να συμβεί αν τα παιδιά δεν αισθάνονται καλά ή είναι δυσαρεστημένα με κάτι. Έτσι, ανατρέχουν σε αγαπημένες ιστορίες, επειδή γνωρίζουν ότι μπορούν να τα βοηθήσουν να ανακτήσουν την αίσθηση της ασφάλειας και της ευημερίας που τους λείπει εκείνη τη χρονική στιγμή.

Οι ιστορίες "χτίζουν" καλές σχέσεις και δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται ως "τιμωρία"

Τι θα έπρεπε να ψάξετε;

Ψάξτε για:

• Βιβλία στα οποία ποικίλλουν και εναλλάσσονται οι σημαντικοί ρόλοι - μερικά όπου ο πρίγκιπας σώζει την πριγκίπισσα και ορισμένα που η πριγκίπισσα σώζει τον πρίγκιπα.
• Βιβλία που δεν "υποθέτουν" ότι οι άνθρωποι θα ενεργήσουν με έναν ορισμένο τρόπο, π.χ. ο άντρας δεν πρέπει πάντα να κάνει το πλύσιμο του αυτοκινήτου, η γυναίκα δεν πρέπει να είναι πάντα στην κουζίνα και οι άνθρωποι με αξιώματα δεν χρειάζεται να είναι πάντα "κακοί".
• Βιβλία όπου ό,τι συμβαίνει στην ιστορία να ταιριάζει με το τέλος. Τα παιδιά απολαμβάνουν συχνά μια κατάληξη που έχουν σκεφτεί, παρά για κατάληξη - έκπληξη.
• Ένα κομμάτι της ιστορίας μπορεί να περιλαμβάνει πονηριές, χιούμορ, μπερδεμένες λέξεις ή ανθρώπους που να μπλέκονται σε προβλήματα, τα παιδιά απολαμβάνουν την αίσθηση του φόβου και των αταξιών.
• Ενδιαφέρουσες λέξεις και ρίμες. Καθώς τα παιδιά μπαίνουν στο νηπιαγωγείο απολαμβάνουν τις λέξεις και τις ιστορίες με "μεγάλα" λόγια που έχουν ως βάση τη διασκέδαση.
• Ιστορίες για τις δικές τους ελπίδες και τις επιθυμίες ή τα πράγματα που γνωρίζουν, π.χ. για ένα παιδί που αρχίζει το σχολείο ή έχει γενέθλια.
• Βιβλία που εξερευνούν τα δυσάρεστα και θυμωμένα συναισθήματα, καθώς και τα θετικά συναισθήματα, π.χ. βιβλία για τη μετακόμιση ή για μια νέα περιπέτεια της οικογένειας.
• Βιβλία για μικρά παιδιά με χαρούμενο τέλος.

Παραμύθια και μύθοι είναι σημαντικά για τα παιδιά γι’ αυτό υπάρχουν τόσους αιώνες! 

Συνήθως δεν είναι πάρα πολύ τρομακτικά, επειδή είναι σχετικά "εδώ και πολύ καιρό και πολύ μακριά". Ασχολούνται με ορισμένα σημαντικά προβλήματα της ζωής, π.χ. τα παιδιά κινούνται μακριά από το σπίτι και την οικογένεια, οι άνθρωποι πεθαίνουν ή αισθάνονται σίγουροι για τον εαυτό σας. Μετά από ένα τρομακτικό κομμάτι σε μια ιστορία, σταματήστε και αφήστε το παιδί σας να μιλήσει γι 'αυτό. 

Μην διαβάζετε τις ιστορίες που δεν αρέσουν στο παιδί σας. Ακολουθήστε το παράδειγμα του παιδιού σας για τις ιστορίες που θέλει. Τα παιδιά που μπορούν να διαβάσουν από μόνα τους, θα θέλουν να διαβάσουν περισσότερα, ας τα αφήσουμε να επιλέξουν ότι τους αρέσει να διαβάζουν, ακόμη και αν δεν είναι "καλή λογοτεχνία". Μπορούν να έχουν πάντα κάποια αίσθηση καλής λογοτεχνίας μέσα από τις ιστορίες που τους έχετε διαβάσει εσείς. Τα παιδιά που μαθαίνουν να αγαπούν τις ιστορίες και την ανάγνωση, συνήθως θέλουν να διαβάσουν διαφορετικά είδη βιβλίων καθώς μεγαλώνουν.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

• Βρείτε λίγο χρόνο να διαβάζετε στο παιδί σας κάθε μέρα, ακόμη και για λίγα λεπτά.
• Αν έχετε περισσότερα από ένα παιδιά, να διαβάσετε ή να διηγηθείτε τις ιστορίες που όλοι θέλουν και απολαμβάνουν, ακόμα και ιστοριούλες για τη δική σας παιδική ηλικία.
• Ενθαρρύνετε τους παππούδες να διηγούνται ιστορίες για όταν ήταν νέοι.
• Κάντε ένα βιβλίο ιστορίας ζωής για κάθε ένα από τα παιδιά σας για να τους δείξετε τι έχουν γίνει, ότι έχουν επιτύχει και σημαντικά ορόσημα. Μπορείτε να βάλετε φωτογραφίες των ειδικών εκδηλώσεων, εικόνες από το πρώτο κούρεμα, αλλά και από την πρώτη μέρα στο σχολείο.
• Αφήστε τα παιδιά σας να βλέπουν να διαβάζετε πολλά διαφορετικά πράγματα, όπως βιβλία, περιοδικά, επιστολές, κάρτες, συνταγές και ενημερωτικά δελτία. Μπορείτε να έχετε πολλά βιβλία στο σπίτι. Μιλήστε στα παιδιά σας για τα πράγματα που μπορείτε να διαβάσετε, ώστε να μπορούν να δουν ότι η ανάγνωση είναι σημαντικό κομμάτι για εσάς.
• Επισκεφθείτε την τοπική βιβλιοθήκη για συνεδρίες αφήγησης.
• Βρείτε παιχνίδια ή κούκλες που είναι σαν τους ανθρώπους στην αγαπημένη ιστορία του παιδιού σας και ενθαρρύνετέ το να παίξει την ιστορία.
• Αφήστε τα παιδιά σας γνωρίζουν αν είστε υπερήφανοι που διαβάζουν.
• Διαβάστε δυνατά! Απενεργοποιήστε την τηλεόραση, όταν διαβάζετε.

Βιολέττα - Ειρήνη Κουτσομπού, MBPsS, (BA, MA, Dip.CounsPsy, MSc) Ψυχοθεραπεύτρια - Σύμβουλος - Καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας
www.e-psychology.gr