Η ψυχολόγος - παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου, μας εξηγεί πως και γιατί είναι απαραίτητο να μιλήσουμε στα παιδιά μας για την οικονομική κρίση χωρίς δισταγμούς και φόβους, αλλά με περίσσεια σοφία!
Θεωρείτε σωστό ή λάθος να μεγαλώνουμε ένα παιδί αποσιωπώντας το θέμα της κρίσης;
Πιστεύω ότι είναι πέρα για πέρα λάθος και παράλληλα εξωπραγματικό. Δεν υπάρχει ελληνική οικογένεια που δεν την έχει αγγίξει η κρίση.
Και πώς ακριβώς μιλάμε στα παιδιά για την κρίση; Τι τους λέμε;
Είναι σημαντικό να μιλήσουμε με τρόπο που να μπορεί να καταλάβει το παιδί ανάλογα με την ηλικία του, αποφεύγοντας τα αρνητικά μηνύματα. Σ’ ένα παιδί προσχολικής ηλικίας μπορούμε να εξηγήσουμε ότι έχουμε πλέον λιγότερα χρήματα και ότι μπορούμε να παίρνουμε παιχνίδια μόνο κάποιες φορές το χρόνο, π.χ. στις γιορτές, αντί να του πούμε ότι δεν έχουμε πια χρήματα για παιχνίδια. Στα μεγαλύτερα παιδιά μπορούμε να δώσουμε περισσότερες λεπτομέρειες και παράλληλα να τα ενθαρρύνουμε να γίνουν συμμέτοχοι και βοηθοί μας στην προσπάθεια για εξοικονόμηση χρημάτων. Παράλληλα, το παιδί πρέπει να αισθάνεται ότι οι γονείς του συνεχίζουν να το στηρίζουν. Ο καθησυχασμός είναι το πιο σημαντικό κομμάτι σ' αυτή τη συζήτηση γιατί το παιδί δεν πρέπει να νιώσει ότι διασαλεύεται η ασφάλειά του.
Και τι δεν λέμε;
Παρόλο που το παιδί πρέπει να γνωρίζει για την κρίση, θα πρέπει να το προστατεύουμε από μηνύματα και συζητήσεις που μπορεί να του προκαλέσουν ανησυχία, άγχος ή απογοήτευση. Γι’ αυτό καλό είναι να το κρατάμε μακριά από τις ειδήσεις της τηλεόρασης κι από συζητήσεις ενηλίκων. Εκφράσεις όπως "δεν έχουμε λεφτά", "θα πεινάσουμε", "θα μείνουμε στο δρόμο", "θα καταστραφούμε" που χαρακτηριστικά αναφέρονται μπορεί να αναστατώσουν το παιδί και να του δημιουργήσουν μεγάλη ανασφάλεια, η οποία μπορεί να μην εκφραστεί με λόγια, αλλά να μεταφερθεί σε σύμπτωμα όπως φοβίες, άγχος, ευρεθιστότητα, ανυπακοή, επιθετικότητα, δυσκολία στον ύπνο…
Πρέπει τα παιδιά να είναι ενήμερα για την ανεργία του γονιού;
Είναι αδύνατον να κρύψουμε προβλήματα όπως η ανεργία. Εξηγούμε όμως ότι η απόλυση είναι κάτι που συμβαίνει πλέον σε πολλούς ανθρώπους που είναι άξιοι και ικανοί, επειδή οι εταιρείες δεν έχουν χρήματα να τους πληρώνουν. Αν, όμως, ο γονιός βιώνει απογοήτευση ή θλίψη ή αναξιότητα, επειδή δεν δουλεύει, το παιδί θα το αντιληφθεί και ενδεχομένως να το μεταφράσει με τον δικό του τρόπο. Είναι σημαντικό επομένως, να του δείξουμε ότι συνεχίζουμε να προσπαθούμε για το καλύτερο και να το διαβεβαιώσουμε ότι τα πράγματα θα αλλάξουν. Να καταλάβει ότι η οικογένεια είναι ενωμένη και ότι όλοι προσφέρουν με τον τρόπο τους. Η κακή ψυχολογική κατάσταση των γονιών, επιδρά καταλυτικά στον ψυχισμό του παιδιού σε σύγκριση με τις συνέπειες που προκαλούνται στην οικογένεια από την μείωση των εισοδημάτων λόγω της κρίσης.
Τι γίνεται όταν αντιστρέφονται οι ρόλοι λόγω κρίσης; Όταν η μαμά δουλεύει κι ο μπαμπάς είναι στο σπίτι;
Η αλήθεια είναι πως όταν ο μπαμπάς δεν εργάζεται τα πράγματα είναι πιο δύσκολα γιατί αυτό συγκρούεται με το παραδοσιακό πρότυπο, που θεωρεί ότι ο άντρας αξίζει μόνο όταν είναι κουβαλητής. Η υποστήριξη του ενός προς τον άλλον και η καλή συνεργασία είναι πολύ σημαντικά, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο. Ο άντρας θα πρέπει να καταλάβει ότι μπορεί να προσφέρει στην οικογένειά του και με άλλους ωφέλιμους τρόπους εκτός των οικονομικών. Η σύντροφός του απ’ την άλλη, δε θα πρέπει να τον υποβιβάζει και να του στερεί ρόλους ή πρωτοβουλίες. Είναι μια ευκαιρία, εξάλλου, τα παιδιά να δουν και τον μπαμπά στο σπίτι, έχοντας ενεργό ρόλο στη καθημερινότητά τους, πράγμα για το οποίο χαίρονται ιδιαίτερα αρκεί να μην είναι ψυχολογικά καταβεβλημένος.
Τα παιδιά άνω των 10 είναι μια γενιά που μεγάλωσε προ της κρίσης σε μια κοινωνία αφθονίας, με επώνυμα ρούχα, πάρτι υπερπαραγωγή, ιδιωτικά σχολεία. Τώρα, όμως, έρχονται αντιμέτωπα με μια ανατροπή που τα προβληματίζει…
Πράγματι... Ερωτήσεις όπως "Γιατί μαμά τότε κάναμε πάρτι στον παιδότοπο και τώρα στο σπίτι;" ή "γιατί τώρα δεν αγοράζουμε ακριβά ρούχα;" ή "βαρέθηκα να μου λέτε ότι δεν έχουμε αρκετά λεφτά" είναι αναμενόμενες. Θα πρέπει να εξηγήσουμε ότι αυτοί οι νέοι περιορισμοί έχουν να κάνουν με τις περικοπές στους μισθούς και αφορούν τους περισσότερους -αν όχι όλους- και οι αλλαγές αποτελούν μέρος της ζωής. Αν εμείς οι γονείς προσαρμοστούμε και αποκτήσουμε την ευελιξία που απαιτείται, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα με τα παιδιά μας. Αυτή η γενιά πιστεύω ότι μπορεί να μεγαλώσει πιο ουσιαστικά, υπό την προϋπόθεση ότι οι γονείς θα είναι δίπλα στα παιδιά και θα ενεργοποιήσουν το κλειδί της επικοινωνίας μαζί τους.
Ένα παιδί μπορεί να είναι ευτυχισμένο σε μια οικογένεια χωρίς πολλά;
Απερίφραστα σας λέω ότι μπορεί να είναι ευτυχισμένο! Εξάλλου, τα παιδιά δεν ζήτησαν ποτέ αγαθά… Εμείς τα βάλαμε σε αυτή τη χωρίς τέλος κούρσα των παροχών, της σύγκρισης και του ανταγωνισμού με τους άλλους. Εμείς τα μυήσαμε στον καταναλωτισμό και στην υπερπροσφορά υλικών στερώντας τους την παρουσία μας. Υπάρχουν, δραστηριότητες όπως το παιχνίδι, η επαφή με συνομηλίκους, καθώς και η ανάπτυξη καλής επικοινωνίας μαζί τους που δεν κοστίζουν, επενεργούν θετικά στο ψυχισμό τους και τους δίνουν μεγάλη χαρά!
Κι αν δεν έχουμε λεφτά να πάμε διακοπές;
Και πάλι μπορούμε να περάσουμε καλά! Ένα παιδί μπορεί να έχει ένα ευτυχισμένο και χαρούμενο καλοκαίρι αν πηγαίνει στη παιδική χαρά για να παίξει, μ’ ένα περίπατο ή μ’ ένα μπάνιο σε μια κοντινή παραλία, αρκεί να είναι με τους γονείς του. Τα παιδιά δεν χρειάζονται ακριβά ξενοδοχεία με πισίνες, ταξίδια στο εξωτερικό ή παραλίες σε κοσμοπολίτικα νησιά για να περάσουν καλά. Θα έχετε παρατηρήσει πως τα μικρά παιδιά μπορεί να είναι
περιτριγυρισμένα από παιχνίδια όμως προτιμούν να παίξουν με κατσαρολικά, με το χώμα ή την άμμο. Για πολλά χρόνια, εξάλλου, οι γονείς εστιάζοντας στις υλικές ανάγκες, δεν κάλυπταν τα παιδιά τους συναισθηματικά. Τα παιδιά μεγάλωναν σε άδεια σπίτια με ελλιπή γονική παρουσία.
Πιστεύετε ότι η κρίση θα μας βοηθήσει να ξαναβρούμε τη χαμένη επαφή μέσα στην οικογένεια;
Χρειάζεται χρόνος γιατί οι γονείς είναι προβληματισμένοι, πενθούν αυτά που έχασαν και χρειάζεται να βρουν τον βηματισμό τους. Καθένας καλείται να ερμηνεύσει, να τοποθετηθεί και να διαχειριστεί με τον τρόπο του τα νέα δεδομένα. Αυτή η αναγκαστική απομάκρυνση από τον καταναλωτισμό θα μπορούσε να αποτελέσει χρυσή ευκαιρία να έλθουμε πιο κοντά στον εαυτό μας και να ανακαλύψουμε άλλους τρόπους χαράς και ευτυχίας, που τους έχουμε θάψει βαθιά. Αυτό δεν γίνεται όμως, από τη μία μέρα στην άλλη ή δια λόγου. Χρειάζεται δουλειά.
Από τη συζήτησή μας αποκομίζω ότι "οι γονείς κάνουν τη διαφορά". Αυτός δεν είναι κι ο τίτλος του βιβλίου σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας;
Ακριβώς! Ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση, οι γονείς μπορούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους έτσι ώστε να είναι ευτυχισμένα. Πρόκειται για ένα βιβλίο οδηγό, γραμμένο με γνώμονα την οικονομική κρίση που περιέχει όλα τα θέματα που προβληματίζουν στην ανατροφή των παιδιών από τη στιγμή της γέννησης μέχρι και τα 12 χρόνια και που απευθύνεται στους ευαισθητοποιημένους γονείς. Μερικά από αυτά -εκτός από το θέμα της οικονομικής κρίσης- είναι οι καθημερινές προκλήσεις στη ζωή με το παιδί, τα προβλήματα στον ύπνο, στη διατροφή, στο λόγο, στις συνήθειες καθαριότητας, το άγχος, η κατάθλιψη, οι φοβίες, το διαζύγιο, προβλήματα συμπεριφοράς, μαθησιακά προβλήματα, ο σχολικός εκφοβισμός, το διαδίκτυο, οι φιλίες και πολλές συμβουλές για να έχουν οι γονείς καλύτερη και αποτελεσματικότερη επικοινωνία με τα παιδιά τους! Γιατί όπως είπαμε, το σημαντικότερο είναι τα παιδιά να έχουν και να νιώθουν τους γονείς τους πάντα δίπλα τους!
Συνέντευξη: Φλώρα Κασσαβέτη
www.paidimag.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου