Τα χαρίσματα στη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής

Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής είναι μια χρόνια νευρολογική διαταραχή η οποία επηρεάζει κυρίως τη συμπεριφορά. Τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή χαρακτηρίζονται ως απρόσεκτα, παρορμητικά και κυρίως, υπερκινητικά. Σε ότι αφορά όμως τη διάγνωση "Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα", δεν υπάρχουν μόνο "κατά" αλλά και "υπέρ"...

Τα χαρακτηριστικά των παιδιών με ΔΕΠ-Υ

Έρευνες έδειξαν πως στα αγόρια τα παρακάτω χαρακτηριστικά γίνονται εμφανή πριν από τα 7 χρόνια, ενώ στα κορίτσια μετά από τα 7 χρόνια. Τα κορίτσια, επίσης, παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης, αντιμετωπίζουν προβλήματα στη διατροφή τους (ανορεξία ή βουλιμία) και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες αποτυχίες στις σχέσεις με τους άλλους και στο χώρο εργασίας τους, απ’ ότι συμβαίνει στα αγόρια. Τα χαρακτηριστικά των παιδιών με ΔΕΠ-Υ είναι τα εξής:

• Είναι παρορμητικά (ενεργούν αυθόρμητα, είναι ανυπόμονα και απαιτούν την άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών τους, αλλιώς θυμώνουν εύκολα).
• Είναι απρόσεκτα (δυσκολεύονται στο να ακολουθούν οδηγίες, χάνουν πράγματα, η προσοχή τους διασπάται από τα διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα, αφαιρούνται εύκολα, αγχώνονται, αφήνουν μισοτελειωμένες δουλειές, δεν ακούν όταν κάποιος τους απευθύνει τον λόγο).
• Είναι υπερκινητικά (κινούνται γρήγορα με αποτέλεσμα να είναι επιρρεπή σε ατυχήματα, υπάρχει έλλειψη ηρεμίας, αισθάνονται την ανάγκη να κρατούν πάντα κάτι στα χέρια τους, έχουν εμφανή εκνευρισμό).
• Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Δεν αντέχουν τις αλλαγές στη ρουτίνα τους.
• Παρουσιάζουν αστάθεια στη διάθεσή τους.
• Αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπνου.

Στο σχολείο

• Δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στο ελεύθερο παιχνίδι.
• Κουνιούνται πέρα δώθε στο θρανίο τους.
• Γράφουν γρήγορα και πολλές φορές δυσανάγνωστα (το 60% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ έχουν δυσγραφία).
• Είναι αργά στην ανάγνωση κειμένων και δυσκολεύονται στην ανάγνωση ποιημάτων.
• Κάνουν ορθογραφικά λάθη.
• Αργούν να κάνουν τις αριθμητικές πράξεις και δείχνουν εμφανή εκνευρισμό και ανυπομονησία στην επίλυση των προβλημάτων.
• Παρουσιάζουν ανεπαρκή έλεγχο των λεπτών κινήσεων, με αποτέλεσμα να υστερούν στην κοπτική και στη ζωγραφική.
• Δεν τελειώνουν τις σχολικές τους εργασίες.

Τα θετικά χαρακτηριστικά των παιδιών με ΔΕΠ-Υ

• Έχουν πολύ χιούμορ.
• Είναι δραστήρια και έξυπνα.
• Είναι αυθόρμητα και επίμονα.
• Δεν βαριούνται εύκολα.
• Είναι πρόθυμα στο να δοκιμάζουν καινούργια πράγματα.
• Γνωρίζουν πως να διασκεδάζουν το κοινό.
• Είναι πολύ καλά στην παρέα.
• Δείχνουν ευαισθησία στις ανάγκες των άλλων.
• Τα βγάζουν πέρα σε δύσκολες καταστάσεις.
• Έχουν πολλή φαντασία.
• Είναι καλά στους αυτοσχεδιασμούς.
• Είναι καινοτόμα.
• Προσπαθούν, με κάθε τρόπο, να αποδίδουν εξίσου με τους συμμαθητές τους, στο σχολείο.
• Είναι τόσο φιλότιμα, που προσπαθούν πολύ ώστε να μην απογοητεύσουν τους γονείς και τους δασκάλους του.

Τρόποι αντιμετώπισης

Στην τάξη

• Το παιδί κάθεται στο μπροστινό θρανίο, απέναντι από την έδρα της δασκάλας. Η δασκάλα προσπαθεί να διατηρεί συχνά οπτική επαφή.
• Γύρω από το παιδί, καλό είναι, να μην υπάρχουν ερεθίσματα που του διασπούν την προσοχή.
• Κατά τη διάρκεια του μαθήματος είναι σημαντικό να υπάρχει ησυχία και σωστή οργάνωση. Οι όποιες οδηγίες που δίνονται να είναι με απλά λόγια.
• Όταν η δασκάλα καταλάβει πως το παιδί δεν προσέχει, απλά το χτυπά στην πλάτη για να το επαναφέρει.
• Κατά τη διάρκεια κάποιας σχολικής εργασίας, η δασκάλα δεν επιτρέπει στο παιδί να σηκωθεί αν, βέβαια, δεν υπάρχει πολύ σημαντικός λόγος.
• Η δασκάλα μαζί με το παιδί βάζουν καθημερινούς στόχους, όπως π.χ. το παιδί να παραμείνει στη θέση του για 15’ λεπτά ή να αντιγράψει μια πρόταση χωρίς να διασπαστεί η προσοχή του. Κάθε φορά που το παιδί θα πετυχαίνει το στόχο του, θα παίρνει από ένα αυτοκόλλητο ή κάποιον έπαινο.
• Η δασκάλα μπορεί να έχει μια κάρτα σημειώσεων πάνω στην οποία θα αναγράφεται η συμπεριφορά του παιδιού μέσα και έξω από την τάξη και η πορεία ενός συγκεκριμένου στόχου. Στο τέλος της σχολικής ημέρας, αυτή η κάρτα αποστέλλεται στο σπίτι, έτσι ώστε να ελεγχθεί από τους γονείς.
• Το παιδί έχει, πάντα, ένα τετράδιο όπου, μαζί με τη δασκάλα, γράφει τις αυριανές σχολικές του εργασίες.
• Είναι σημαντικό η επικοινωνία δασκάλου και παιδιού να είναι ξεκάθαρη και φιλική, έτσι ώστε το παιδί να νιώσει ασφάλεια.

Στο σπίτι

• Ο γονιός προσπαθεί να ακολουθεί πιστά το πρόγραμμα ρουτίνας. Αν είναι να αλλάξει κάτι, και ο γονιός ήδη το γνωρίζει, οφείλει να ενημερώσει το παιδί. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ προτιμούν τη ρουτίνα στο πρόγραμμά τους γιατί νιώθουν ασφαλή. Δεν τους αρέσουν ιδιαίτερα οι εκπλήξεις.
• Στην πόρτα του ψυγείου ο γονιός τοποθετεί το καθημερινό πρόγραμμα του παιδιού και το διαβάζουν μαζί το πρωί πριν εκείνο φύγει για το σχολείο.
• Ο γονιός πρέπει να διαμορφώσει κατάλληλα τον χώρο που διαβάζει το παιδί (συνήθως το δωμάτιό του), έτσι ώστε να είναι, μεν, ένα ευχάριστο περιβάλλον, αλλά να μην υπάρχουν πολλά ερεθίσματα γύρω του. Πάνω στο γραφείο του να βρίσκονται μόνο τα μαθήματα που έχει να κάνει (ξεκινάει από τα πιο δύσκολα) και τα μολύβια του.
• Είναι σημαντικό για το παιδί να μην ξεφεύγει από το χρονοδιάγραμμά του. Να γνωρίζει πως τόσος χρόνος χρειάζεται για το διάβασμά του και τόσος χρόνος για κάποια εξωσχολική δραστηριότητα.
• Είναι σημαντικό ο γονιός να κρατάει το παιδί στη θέση του μέχρι να ολοκληρώσει τη σχολική του εργασία. Εκείνη την ώρα προσπαθεί να του δείξει τρόπους, έτσι ώστε να οργανώσει καλύτερα τις εργασίες του και τον χρόνο που απαιτείται για την κάθε μια.
• Όταν βλέπει ο γονιός πως το παιδί δυσκολεύεται σε κάποια άσκηση, τη χωρίζει σε μικρότερα κομμάτια και δίνει χρόνο στο παιδί να ολοκληρώσει το κάθε κομμάτι.
• Αν το παιδί επιθυμεί να μελετά μόνο του στον δικό του χώρο, τότε μπορεί να γίνει κάποια συμφωνία, όπως μόλις το παιδί ολοκληρώσει τις εργασίες του ο γονιός, απλά, να τις ελέγξει.
• Ο γονιός δεν πρέπει να ξεχνάει την επιβράβευση.
• Όταν το παιδί τελειώσει τη μελέτη των μαθημάτων του, ο γονιός το βοηθάει να ετοιμάσει την τσάντα του.
• Καλό είναι ο γονιός να βάζει το παιδί νωρίς για ύπνο, διαβάζοντάς του κάποιο παραμύθι. Επίσης, ένα χλιαρό μπάνιο και ένα ζεστό γάλα θα το βοηθήσουν να χαλαρώσει

Φαρμακευτική αγωγή

Αξίζει να σημειωθεί πως η φαρμακοθεραπεία δεν είναι, πάντα, αναγκαία στη ΔΕΠ-Υ.

Τα συνηθέστερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ΔΕΠ-Υ είναι τα ψυχοδιεγερτικά. Αυτά είναι: η μεθυλφενιδάτη, η πεμολίνη και η δεξτροαμφεταμίνη. Η μεθυλφενιδάτη (Ritalin) είναι η πιο διαδεδομένη και σχετικές έρευνες δείχνουν πως είναι αποτελεσματική στο 80-90% των περιπτώσεων με ΔΕΠ-Υ.

Αν και μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί κάποια οριστική θεραπεία για τη ΔΕΠ-Υ, οι διάφορες ψυχολογικές και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ. Το μόνο που χρειάζεται είναι ο δάσκαλος να αγαπήσει αυτό το παιδί, παρ’ όλη την παρορμητική, απρόσεκτη και υπερκινητική συμπεριφορά του και ο γονιός να πιστέψει στις απίστευτες δυνάμεις του και να το στηρίζει.

Ιωάννα Δημητριάδου 

Η κα Δημητριάδου έχει σπουδάσει Ψυχολογία στην Εκπαίδευση και μετεκπαιδεύτηκε σε θέματα που αφορούν τη Δυσλεξία και τις Μαθησιακές Δυσκολίες. Εργάζεται ως ειδικός παιδαγωγός, εκπαιδεύεται και ενημερώνεται για τις πιο σύγχρονες μεθόδους διάγνωσης και αποκατάστασης της δυσλεξίας. Είναι μέλος στη Ελληνική Εταιρεία Δυσλεξίας και στο International Dyslexia Association.
www.photodentro.gr