Σχολικός εκφοβισμός

Ο όρος σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται σε εκδηλώσεις βίας (σωματικής, λεκτικής, κοινωνικής), ανάμεσα σε παιδιά και εφήβους που φοιτούν στο ίδιο σχολείο και πολλές φορές και στην ίδια τάξη. Αυτή η κατάσταση είναι πολύ έντονη και επαναλαμβανόμενη. Αν και ονομάζεται σχολικός, πολλές φορές ο εκφοβισμός ξεπερνά τα όρια του σχολείου, ειδικά μετά την εξάπλωση των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης.

Οι μορφές που μπορεί να έχει ο σχολικός εκφοβισμός είναι οι παρακάτω:

• Σωματική βία, κλοπή και φθορά προσωπικών αντικειμένων
• Λεκτική βία, δηλαδή βρισιές, κοροϊδίες, ρατσιστικές ή σεξιστικές εκφράσεις, ταπεινωτικά σχόλια.
• Κοινωνική απομόνωση και αποκλεισμός ή δημόσια ταπείνωση
• Λεκτική βία, εξύβριση και κοροϊδευτική συμπεριφορά μέσω Η/Υ, μέσω των σελίδων δικτύωσης.
• Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συνυπάρξουν κάποιες συμπεριφορές από όλους τους τύπους του σχολικού εκφοβισμού.

Αν και έχει φανεί πως οποιοδήποτε παιδί μπορεί να γίνει θύμα, συνήθως πρόκειται για παιδιά πιο συνεσταλμένα και ευαίσθητα ή παιδιά που αποκλίνουν με κάποιο τρόπο (συμπεριφορά, κοινωνική ομάδα, εμφάνιση, εθνικότητα, κ.ά.).

Στοιχεία που πολλές φορές μαρτυρούν την ύπαρξη σχολικού εκφοβισμού στο παιδί:

• Σχολική άρνηση. Το παιδί αρνείται πεισματικά και χωρίς εμφανή λόγο να πάει στο σχολείο.
• Ξαφνική αλλαγή στη διάθεση και συμπεριφορά του παιδιού. Π.χ. κλάματα, κρίσεις θυμού, ακόμα και πολύ μελαγχολική συμπεριφορά.
• Χτυπήματα και μελανιές στο σώμα του παιδιού, τα οποία δυσκολεύεται να σας δικαιολογήσει.
• Προβλήματα στον ύπνο και τη διατροφή του παιδιού (όταν, βέβαια, έχουν αποκλειστεί τα οργανικά αίτια).
• Αδυναμία συγκέντρωσης και πτώση των σχολικών επιδόσεων.

Πρέπει, βέβαια, να επισημάνουμε ότι η διερεύνηση αυτών των στοιχείων, ειδικά κατά τη διάρκεια της εφηβείας, πρέπει να είναι πολύ προσεκτική.

Τι κάνουμε όταν ανακαλύψουμε ή το παιδί μας ενημερώσει για την ύπαρξη μιας τέτοιας κατάστασης;

• Καθησυχάζουμε το παιδί και το διαβεβαιώνουμε πως είμαστε δίπλα του σε όλα.
• Ενημερώνουμε άμεσα το σχολικό περιβάλλον, καθώς η αντιμετώπιση πρέπει να είναι καίρια και σφαιρική.
• Σε ακραίες περιπτώσεις, η λογική "να αφήσουμε το παιδί να τα βγάλει πέρα μόνο του", το κάνει να αισθάνεται απροστάτευτο και έτσι εντείνει το φόβο του.

Και το παιδί - θύτης;

Οι περισσότερες έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως ο θύτης του σχολικού εκφοβισμού είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας ή ζει σε ένα ανασφαλές και τεταμένο οικογενειακό περιβάλλον.

Παρόλα αυτά, πολλές φορές τα παιδιά-θύτες προέρχονται από ένα περιβάλλον χωρίς ψυχοπαθολογία, που όμως τους γεννά μια αίσθηση ανεπάρκειας και ανασφάλειας που τα ίδια προσπαθούν να καλύψουν όπως μπορούν.

Με τη συνεργασία της Καλλιόπης Σαρρή, Ψυχολόγος, απόφοιτος Παντείου Πανεπιστημίου. Ειδικευμένη στην Παιδαγωγική Ψυχολογία (kalliopisarri87@gmail.com)

www.jenny.gr