Παιδικοί φόβοι

Το φαινόμενο του παιδιού που φοβάται δεν είναι καθόλου σπάνιο. Τα παιδιά συχνά φοβούνται φανταστικά πράγματα, όπως τα φαντάσματα, αλλά και πως κάτι είναι κρυμμένο στη ντουλάπα τους ή κάτω από το κρεβάτι και τόσα άλλα...

Καταλαβαίνοντας το παιδί, τον γονιό και την κατάσταση

Κάποιες φορές τα παιδιά έχουν φόβους, γιατί δεν τα βοηθούμε να διαχειριστούν "το άγνωστο". Οι φόβοι γίνονται μεγαλύτεροι όταν κοροϊδεύουμε ή καθησυχάζουμε. Δεν είναι δουλειά μας να προστατεύουμε το παιδί από κάθε ανησυχία στη ζωή. Αν κάνουμε κάτι τέτοιο, δεν αναπτύσσει την ικανότητα να λύνει τα προβλήματά του μόνο του. 

Ο φόβος πολλές φορές δημιουργείται από τη σκέψη ότι δεν θα έχω αυτό που θέλω ή όταν λείπουν η αγάπη, η πίστη, η εμπιστοσύνη και η συνεργασία. Όπως όλα τα συναισθήματα δημιουργείται από τις σκέψεις που προηγούνται. Καλό είναι, λοιπόν, να επέμβουμε στις σκέψεις που τον δημιουργούν. Αυτό βέβαια δεν είναι πολύ εύκολο, όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά και ιδιαίτερα με νήπια. Χρειάζεται, λοιπόν, οι γονείς να ελέγξουν τα δικά τους συναισθήματα, ώστε να κατανοήσουν ποιος είναι ο στόχος της συμπεριφοράς του παιδιού.

Αν ο γονιός αισθάνεται ενόχληση, ανησυχία, εκνευρισμό ή ενοχή, ο στόχος του παιδιού είναι να τραβήξει τη προσοχή. Αισθάνεται δηλαδή, ότι είναι σημαντικό μόνον όταν οι άλλοι ασχολούνται μαζί του. Για παράδειγμα, έχουμε ένα παιδί που έχει συνεχώς την προσοχή των άλλων και ξαφνικά βρίσκεται μόνο του σ’ ένα δωμάτιο. Επιδιώκει με κάθε μέσο να έχει πάλι τη προσοχή. Προβάλει, λοιπόν, κάποιες φορές τον φόβο για να πετύχει το ζητούμενο

Όταν ο γονιός αισθάνεται θυμό, απειλή ή νοιώθει νικημένος, ο στόχος του παιδιού είναι να περάσει το δικό του. Νοιώθει δηλαδή, ότι έχει τον έλεγχο, όταν κανένας δεν μπορεί να το κάνει να κάνει κάτι με το ζόρι. Βάζουμε, π.χ. ένα παιδί να κοιμηθεί και αυτό δεν θέλει. Επιδιώκει, λοιπόν, να κάνει αυτό που επιθυμεί, που είναι το να μην κοιμηθεί.

Όταν αντίθετα ο γονιός νοιώθει απογοητευμένος, αποθαρρημένος ή θλιμμένος, το παιδί συνήθως νοιώθει ότι δεν ανήκει κάπου και αποφασίζει να πονέσει του άλλους όπως πονά και το ίδιο. Ένα παιδί, π.χ. που έχει μόλις αποκτήσει ένα αδελφάκι, πιστεύει κάποιες φορές ότι δεν ανήκει πλέον στην οικογένεια, ότι δεν είναι επιθυμητό ή αγαπητό. Αυτό το κάνει να υποφέρει και να πονά συναισθηματικά. Αποφασίζει, λοιπόν, να πονέσει και τους γύρω του δημιουργώντας καταστάσεις που ικανοποιούν την πεποίθησή του. "Έτσι κι αλλιώς εγώ υποφέρω, να υποφέρεται και εσείς μαζί μου".

Αφού διερευνήσουμε, λοιπόν, τα πιο πάνω ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε:

1. Μην γελάτε ή μικραίνετε τους φόβους του. 

2. Ακούτε με προσοχή όταν σας μιλάει γι’ αυτό που φοβάται και αναγνωρίστε το συναίσθημά του. Αρκετές φορές αρκεί το παιδί καταλάβει πως κατανοήσατε το "πώς" νοιώθει και είναι αρκετό για να μειωθεί ο φόβος του.

3. Ψάξτε μαζί του τρόπους που θα το βοηθήσουν τη στιγμή που φοβάται. Ένα αναμμένο φως, π.χ. ή ένα αρκουδάκι αγκαλιά μπορεί να είναι βοηθητικό. Το να του λύσετε το πρόβλημα παίρνοντάς το ας πούμε να κοιμηθεί μαζί σας είναι ένας τρόπος να του πείτε πως δεν είναι ικανό να λύσει μόνο του τα προβλήματά του. 

4. Ενθαρρύνετε το παιδί να διαχειριστεί τον φόβο του βήμα - βήμα. Αν φοβάται το σκοτάδι, βάλτε ένα μικρό φως στο δωμάτιο. Αν νομίζει πως υπάρχουν τέρατα στη ντουλάπα, ψάξτε μαζί του. 

5. Κάποιες φορές οι παιδικοί φόβοι είναι παράλογοι και τα παιδιά δεν μπορούν να τους περιγράψουν. Μπορεί απλά να χρειάζονται την υποστήριξή σας μέχρι να φύγει ο φόβος.

Προγραμματίζοντας το μέλλον

Υπάρχουν εξαιρετικά βιβλία που ασχολούνται με το θέμα των φόβων,  που μπορείτε να τα διαβάζεται μαζί με τα παιδιά. 

Εάν υπάρχει κάποιο τρομακτικό έργο στη τηλεόραση και το παιδί θέλει να το δει, συζητήστε μαζί του πριν την ώρα της προβολής για το αν είναι καλή η ιδέα να το δει. 

Αν το παιδί σας είναι πολύ φοβιτσιάρικο, μπορεί να έχετε συμβάλει σημαντικά με το να του λέτε συνεχώς τους δικούς σας φόβους για την κοινωνία, για τους "κακούς ανθρώπους", κ.ά. Άλλος λόγος μπορεί να είναι ότι επιμένετε να κάνει πράγματα πριν να είναι έτοιμο να τα κάνει.

Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν ότι είναι απολύτως φυσικό να φοβούνται, αρκεί ο φόβος τους να μην τα ακινητοποιεί. Ακόμη, χρειάζεται να ξέρουν πως είστε πάντα εκεί για να τα ανακουφίσετε.

Ερατώ Χατζημιχαλάκη, Οικογενειακή Σύμβουλος
www.allazo.gr