Σχολικός εκφοβισμός

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια πράξη βίας που επαναλαμβάνεται στον χρόνο και περιέχει το στοιχείο της πρόθεσης του δράστη να βλάψει το θύμα. Στις έρευνες για τον εκφοβισμό αναφέρεται ότι τα αγόρια εμπλέκονται σε περιστατικά εκφοβισμού, είτε ως θύματα, είτε ως θύτες, συχνότερα από τα κορίτσια. Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι τα αγόρια ασκούν και δέχονται περισσότερο σωματικό εκφοβισμό και τα κορίτσια περισσότερο έμμεσο (ψυχολογικές απειλές και κοινωνικό αποκλεισμό).

Οι κυριότερες μορφές του εκφοβισμού που συναντούμε στα ελληνικά σχολεία είναι:

• Η σωματική επίθεση (σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές, χαστούκια, κ.λπ.) 
• Η συναισθηματική επίθεση (σκόπιμη απομόνωση του παιδιού - θύματος, το να κρύβουν τα βιβλία του, να λερώνουν και να καταστρέφουν τα πράγματά του, να εκβιάζουν για χρήματα, κ.λπ) 
• Η λεκτική επίθεση (κοροϊδία, βρίσιμο, σαρκασμό, ειρωνεία, διάδοση ψευδούς φήμης, ρατσιστικά ή ομοφοβικά σχόλια, χειρονομίες, συκοφαντικά γκράφιτι, απειλές, κ.λπ.) 
• Ο σεξουαλικός εκφοβισμός (ανεπιθύμητο άγγιγμα, απειλές, προσβλητικά μηνύματα, γράμματα και εικόνες, λεκτική παρενόχληση, κ.λπ) 
• Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός (χρήση Ίντερνετ, email, chat room, κλήσεις κινητών και sms με κακοποιητικό και απειλητικό περιεχόμενο, χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή και την ταπείνωση του παιδιού) 

Πιθανά σημάδια ότι ένα παιδί θυματοποιείται από τους συμμαθητές του:

• Γίνεται επιθετικό, παράλογο, ανήσυχο. 
• Εκφοβίζει άλλα παιδιά ή αδέρφια. 
• Δεν έχει όρεξη να φάει.
• Φοβάται να χρησιμοποιήσει το κινητό ή το ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο. 
• Τρομάζει, φέρεται αμήχανα όταν λαμβάνει μήνυμα στο κινητό. 
• Φοβάται να περπατήσει μόνο στο σχολείο. 
• Δεν θέλει να πάει σχολείο / ούτε να χρησιμοποιήσει το λεωφορείο. 
• Εκλιπαρεί να το πάνε σχολείο με το αμάξι. 
• Αλλάζει διαδρομή πηγαίνοντας προς το σχολείο.
• Κάνει απουσίες / κοπάνες. 
• Αρχίζει να τραυλίζει. 
• Απειλεί με αυτοκτονία. 
• Κλαίει πριν κοιμηθεί / έχει εφιάλτες. 
• Το πρωί νιώθει άρρωστο / δεν θέλει να πάει σχολείο. 
• Πέφτει η σχολική του επίδοση. 
• Επιστρέφει με σχισμένα ρούχα, κατεστραμμένα βιβλία. 
• Του λείπουν πράγματα.
• Ζητά ή κλέβει χρήματα (για να τα δώσει στον θύτη - εκβιαστή).
• Χάνει συνέχεια το κολατσιό του ή τα χρήματά του - επιστρέφει πεινασμένο. 
• Έχει ανεξήγητες μελανιές - χτυπήματα. 
• Δίνει απίθανες εξηγήσεις για όλα τα παραπάνω. 

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς:

• Παρατηρήστε αν το παιδί σας δείχνει σημάδια ότι εκφοβίζεται από άλλα παιδιά ή αν δρα ως θύτης. Μην το αμελήσετε, επικοινωνήστε αμέσως με το σχολείο. 
• Αναπτύξτε μια ζεστή και φιλική σχέση με το παιδί. Να είστε κοντά του και να επιδιώκετε τη συζήτηση μαζί του -από μόνο του μπορεί να μην σας αναφέρει τίποτα για το θέμα αυτό. 
• Διδάξτε του να κοιτά στα μάτια το δράστη, να λέει δυνατά "Άσε με ήσυχο" ή "Κοίτα τη δουλειά σου", να φεύγει και να το λέει σε κάποιον ενήλικα. 
• Καθησυχάστε τα παιδί ότι δε φταίει αυτό αν του επιτέθηκαν και ότι δεν είναι δικό του λάθος. Μιλήστε με συγκεκριμένα περιστατικά στον δάσκαλο, στον διευθυντή ή στις αρμόδιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης. 
• Διατηρήστε επικοινωνία με το παιδί και με το σχολείο, ώστε να επιβεβαιώνετε ότι δεν υπάρχουν επαναλήψεις των περιστατικών εκφοβισμού. 
• Ζητήστε στήριξη από τον τοπικό Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων ή άλλες υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης στο παιδί σας. 
• Συμβουλεύεστε το παιδί σας να προσέχει σε ποιόν δίνει τον αριθμό του κινητού του τηλεφώνου και τη διεύθυνση του email του. 
• Μην υποτιμάτε τις συνέπειες που μπορεί να έχει ο εκφοβισμός Οι μύθοι "ε παιδιά είναι, πειράζονται μεταξύ τους", ή "έτσι θα σκληραγωγηθεί για να βγει στην κοινωνία", μπορεί να ζημιώσουν το παιδί σας και να το οδηγήσουν σε δυστυχία και απομόνωση. 
• Επαινείτε τα παιδί, δώστε του ευκαιρίες να αναλάβει ευθύνες, εγγράψτε το παιδί σε εξωσχολικές ομαδικές δραστηριότητες (αθλητισμό, προσκοπισμό, καλλιτεχνικά, κ.λπ.), όπου δεν υπάρχουν παιδιά που εκφοβίζουν και όπου έχει την ευκαιρία να κάνει νέες φιλίες και να αυξηθεί η αυτοπεποίθησή του. 
• Απαιτήστε από το σχολείο να ενημερώσει τους γονείς του παιδιού - δράστη. 
• Αν ο εκφοβισμός δεν αντιμετωπίζεται, αλλάξτε σχολείο. Μιλήστε με το νέο σχολείο και βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν ή δεν γίνεται ανεκτός ο σχολικός εκφοβισμός. 

Αν το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά 

• Σταματήστε το αμέσως μόλις παρατηρήσετε επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας προς άλλα παιδιά. 
• Εξηγείστε του ότι η συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή και ότι το αντίκτυπο στα άλλα παιδιά είναι πολύ βαρύ. 
• Διδάξετε στο παιδί σας τρόπους συμπεριφοράς για επίλυση συγκρούσεων που δεν περιλαμβάνουν βία. Επίσης, διδάξετε του πώς να ζητά αυτό που θέλει με ευγενικό τρόπο. 
• Μην χτυπάτε τα παιδιά ως τιμωρία για την επιθετική τους συμπεριφορά. Τους διδάσκετε ακριβώς αυτό που θέλετε να σταματήσουν: τη βία. Προτιμήστε την αφαίρεση προνομίων ως τιμωρία. 
• Επικοινωνήστε με το σχολείο και συζητήστε με το δάσκαλο για την αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς του παιδιού σας. 
• Επαινείτε και ενισχύετε το παιδί σας κάθε φορά που επιδεικνύει συνεργατικές και φιλικές συμπεριφορές προς άλλα παιδιά. Ελέγχετε συχνά το παιδί σας για να βεβαιωθείτε ότι δεν έχει επιστρέψει σε επιθετικές συμπεριφορές.

Κατερίνα Κωνσταντίνου
www.nisida.gr