Διαζύγιο: Tι πρέπει και τι δεν πρέπει να πείτε στο παιδί

Αδιαμφισβήτητα, τα παιδιά που βιώνουν δύσκολες καταστάσεις στο σπίτι τους λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι γονείς τους γίνονται μάρτυρες και αποδέκτες εντάσεων και διαπληκτισμών, ενώ είναι πιθανό να επηρεαστούν συναισθηματικά και να αντιμετωπίσουν τα ίδια προβλήματα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις αργότερα. Επομένως, δεν είναι το ίδιο το διαζύγιο που δημιουργεί προβλήματα στο παιδί και το αποδιοργανώνει, αλλά η διαταραγμένη επικοινωνία των γονιών πριν από αυτό.

Ωστόσο, όλα τα παραπάνω είναι συνήθως αναπόφευκτα, καθώς και για τους ίδιους τους γονείς είναι πολύ δύσκολο να συνειδητοποιήσουν τι συμβαίνει και να βρουν κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί ο θυμός και κατ’ επέκταση το αρνητικό κλίμα μέσα στο σπίτι, γεγονός που διαταράσσει πολύ την επικοινωνία, αλλά και την ψυχική υγεία όλων των μελών της οικογένειας. 

Ας μην ξεχνάμε βέβαια, πόσο δύσκολο είναι και για το ίδιο το ζευγάρι να διαχειριστεί τη νέα κατάσταση. Συνήθως καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες να βρουν λύση στα προβλήματά τους, ώστε να μην χρειαστεί να καταφύγουν στο διαζύγιο. Προσπαθούν να το αποφύγουν γιατί και για τους ίδιους είναι μια εξαιρετικά δυσάρεστη κατάσταση, που συνοδεύεται από πολλές αλλαγές τόσο σε πρακτικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.

Ένας άλλος λόγος που κάνει το διαζύγιο ακόμα πιο επώδυνη διαδικασία για τους γονείς, είναι οι επιπτώσεις που θεωρούν ότι μπορεί να έχει στην ψυχοσύνθεση του παιδιού. Για το λόγο αυτό συχνά, παρασυρόμενοι από τύψεις και ενοχές, διαιωνίζουν μια κατάσταση, η οποία όμως πολλές φορές είναι περισσότερο επιβλαβής για τα παιδιά. 

Αναμφισβήτητα, το διαζύγιο είναι μια εξίσου δύσκολη και επίπονη κατάσταση για το παιδί, το οποίο στην ηλικία αυτή έχει άλλες ανάγκες και προσπαθεί να ανακαλύψει τόσο τον εαυτό του, όσο και τον κόσμο γύρω του. Προκειμένου να το κάνει αυτό χρειάζεται να υπάρχει ένα κλίμα σταθερότητας και ασφάλειας, που να του επιτρέπει να αρχίζει να διαχωρίζει σταδιακά τον εαυτό του από τους γονείς του και να στρέφει την προσοχή του σε εκείνο και στις σχέσεις που αρχίζει να δημιουργεί. 

Ένα διαζύγιο μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ισορροπία που χρειάζεται και ζητά ένα παιδί, ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο θα το διαχειριστούν οι γονείς διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο και προλαμβάνει πολλά από τα παραπάνω αρνητικά επακόλουθα.

Αρχικά, λοιπόν, είναι σημαντικό αφού πρώτα οι γονείς βεβαιωθούν για την απόφασή τους να πάρουν διαζύγιο, να ανακοινώσουν από κοινού στο παιδί ότι πρόκειται να χωρίσουν με ηρεμία και σταθερότητα. Χρειάζεται να είναι ξεκάθαροι ως προς αυτό και να διαφαίνεται ότι πρόκειται για κάτι τετελεσμένο, διαφορετικά είναι πολύ πιθανό να δημιουργηθούν προσδοκίες στο παιδί ότι οι γονείς του θα είναι ξανά μαζί.

Δεδομένου ότι τα παιδιά είναι ιδιαίτερα εγωκεντρικά, ειδικά όταν βρίσκονται σε πολύ μικρή ηλικία, τείνουν να αποδίδουν τις ευθύνες στον εαυτό τους και θεωρούν ότι οι γονείς χωρίζουν εξαιτίας τους. Για το λόγο αυτό, χρειάζεται οι γονείς να διευκρινίζουν στο παιδί ότι δεν έχει καμία ευθύνη και πως το διαζύγιο δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας δικής του πράξης ή συμπεριφοράς, καθώς επίσης και ότι δεν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε το ίδιο το παιδί να κάνει προκειμένου αυτό να αποφευχθεί. 

Αντίστοιχα, οι γονείς θα πρέπει να εξηγούν στα παιδιά ότι χωρίζουν γιατί οι ίδιοι αντιμετωπίζουν προβλήματα στη σχέση τους και δεν μπορούν να είναι πια μαζί ως σύντροφοι, όχι όμως ως γονείς. Έτσι, είναι σημαντικό το παιδί να καταλάβει ότι οι γονείς του μπορεί να σταματήσουν να ζουν μαζί, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι θα αλλάξει κάτι ως προς την αγάπη τους και το ενδιαφέρον τους για εκείνο, ακόμα και αν υπάρξουν δραματικές αλλαγές στην καθημερινότητα, όπως άλλωστε είναι αναμενόμενο.

Όποιος και αν είναι ο λόγος που οδήγησε δυο γονείς στο να πάρουν την απόφαση να χωρίσουν, χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην επιρρίπτουν ευθύνες ο ένας στον άλλον μπροστά στο παιδί. Με αυτό τον τρόπο, χωρίς να το καταλαβαίνουν, δημιουργείται έντονη σύγχυση στο παιδί, καθώς αισθάνεται ότι καλείται να υπερασπιστεί τον ένα γονιό στον άλλο ή να πάρει θέση χωρίς όμως να είναι αυτός ο ρόλος του.

Τέλος, είναι πολύ βασικό να δοθεί χώρος στο παιδί και να αισθανθεί ασφάλεια, ώστε να εκφράσει τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τους φόβους του για το επερχόμενο διαζύγιο και τις αλλαγές που πρόκειται να επιφέρει. Μια τέτοια συζήτηση βασισμένη στην ειλικρίνεια και την κατανόηση θα βοηθήσει το παιδί να αποφορτιστεί, αλλά και να αισθανθεί ότι οι γονείς δεν παύουν να είναι δίπλα του και να το καταλαβαίνουν.

Από την επιστημονική ομάδα του "Χαμόγελου του παιδιού"