Πάσχα σημαίνει…

Πέρα από τη θρησκευτική του σημασία, το Πάσχα είναι μια γιορτή γεμάτη συμβολισμούς. Μέσα από αυτούς έχουν ξεκινήσει πολλά από τα έθιμα που τηρούμε μέχρι και τις μέρες μας, ενώ οι λαογράφοι δίνουν τη δική τους εξήγηση για την προέλευση και τη σημασία τους. Παράλληλα, αποτελεί μια περίοδος μυστικισμού και βαθιά θρησκευτικότητας, η οποία μπορεί να μας προβληματίσει με διάφορους τρόπους, καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά μας. Ποια είναι, όμως, τα πιο "δυνατά" πασχαλινά έθιμα και ποια η σημασία που κρύβεται πίσω από αυτά;

Τι σημαίνει η Μεγάλη Εβδομάδα;

Πρόκειται για τη σημαντικότερη γιορτή για τη θρησκεία μας και αποτελεί την κορύφωση της Σαρακοστής. Κάθε ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας συμβολίζει τα Πάθη του Χριστού και τη νίκη Του απέναντι στον θάνατο μέσα από την Ανάστασή Του. Παλιότερα τα παιδιά μάθαιναν το συμβολισμό κάθε ημέρας μέσα από ένα παραδοσιακό ποιηματάκι ή κάποια απ’ τις παραλλαγές του:
"Μεγάλη Δευτέρα, ο Χριστός στη μαχαίρα
Μεγάλη Τρίτη, ο Χριστός εκρίθη,
Μεγάλη Τετάρτη, ο Χριστός εχάθη,
Μεγάλη Πέμπτη ευρέθη,
Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί,
Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στην ταφή,
Μεγάλη Λαμπρή αυγό και αρνί".

Γιατί βάφουμε κόκκινα τα αυγά;

Και γιατί έχει επικρατήσει το αυγό ως σύμβολο του ορθόδοξου Πάσχα; Ήδη από την αρχαιότητα, το αυγό συμβόλιζε την ανανέωση της ζωής, ενώ πολλούς αιώνες αργότερα το κόκκινο χρώμα του συμβόλιζε το αίμα του Χριστού. Γιατί, όμως, βάφουμε κόκκινα τα πασχαλινά αυγά; Σύμφωνα με μια λαογραφική εκδοχή, μια μέρα μετά την Ανάσταση του Χριστού, μια χωρική περπατούσε κουβαλώντας ένα καλάθι με αυγά. Στο δρόμο συνάντησε έναν γνωστό της στον οποίο μίλησε για την Ανάσταση το Χριστού. Αυτός δεν την πίστεψε. Και τότε η χωριατοπούλα του είπε πως, αν λέει την αλήθεια, θα γίνουν κόκκινα τα αυγά που είχε στο καλάθι της. Όπως και συνέβη, αφού πράγματι ο Χριστός είχε αναστηθεί! Το, δε, τσούγκρισμα των πασχαλινών αυγών συμβολίζει την Ανάσταση του Χριστού. Όπως, δηλαδή, το σπάσιμο του κελύφους του αυγού συμβολίζει τη γέννηση της ζωής, έτσι και το σπάσιμο του πασχαλινού αυγού συμβολίζει το σπάσιμο του τάφου του Χριστού και την Ανάστασή Του.

Γιατί μοιράζουν φύλλα δάφνης την Κυριακή των Βαΐων;

Η Κυριακή πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα ονομάζεται έτσι, γιατί εκείνη την ημέρα μπήκε ο Χριστός στα Ιεροσόλυμα καθισμένος επάνω σ’ ένα ταπεινό γαϊδουράκι και αντί για ιερείς, τον υποδέχτηκαν τα μικρά παιδιά κουνώντας τα φύλλα, τα βάγια. Σε ανάμνηση της εισόδου του, τη μέρα αυτή στολίζονται οι εκκλησίες με βάγια, φύλλα δάφνης δηλαδή, ενώ μετά τη λειτουργία ο παπάς ευλογεί και δίνει στους πιστούς σταυρούς ή μπουκετάκια από βάγια, που τα βάζουμε στα εικονίσματα για να μας προστατεύουν.

Γιατί ρίχνουμε βεγγαλικά στην Ανάσταση;

Βεγγαλικά, κροτίδες και πυροτεχνήματα λάμπουν στον ουρανό την ώρα που ο παπάς ψάλλει το 'Χριστός Ανέστη". Γιατί άραγε τα έχουμε συνδέσει με την χαρμόσυνη είδηση της Ανάστασης; Οι δοξασίες αναφέρουν πως ο θόρυβος, η φασαρία που προκαλούν, διώχνουν τα κακά και εχθρικά πνεύματα. Μια άλλη ερμηνεία είναι πως η φασαρία εμποδίζει τα κακά πνεύματα και τα δαιμόνια να ακούσουν τα νέα για την Ανάσταση του Χριστού και έτσι δεν καταφέρνουν να την εμποδίσουν!

Πασχαλινό μου λαγουδάκι

Πρόκειται για ένα έθιμο που ξεκίνησε από τη Δυτική Ευρώπη και σχετίζεται με την αναγέννηση της ανοιξιάτικης φύσης. Εμείς το απολαμβάνουμε φτιαγμένο από… σοκολάτα, σε αρκετές χώρες όμως και ειδικά στις ΗΠΑ, το λαγουδάκι του Πάσχα είναι κάτι σαν τον Άγιο Βασίλη τα Χριστούγεννα! Το φιλικό αυτό ζωάκι που στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες συμβολίζει το καλό πνεύμα της βλάστησης της γης, ταίριαξε με τα ελληνικά έθιμα και το "υιοθετήσαμε" με ευκολία.

Ελένη Δασκαλάκη
www.paidimag.gr