Δεν θα το ξανακάνω...

Η τέχνη της "συγγνώμης" είναι δύσκολη, μα η αξία της είναι μεγάλη! Ας συστήσουμε στο παιδί μας τη μαγική λεξούλα, που έχει τη δύναμη να κάνει τη ζωή μας καλύτερη.

Μας μιλάει άσχημα επειδή δεν βλέπουμε τηλεόραση μέχρι αργά όπως κάνουν οι φίλοι του, δεν φιλά τη νονά του επειδή αυτή τη φορά δεν του έφερε δώρο, αντιμιλά στον παππού του γιατί του ζήτησε να παίξει με το τηλεκατευθυνόμενο σε άλλο δωμάτιο για να μπορέσει να ακούσει τις ειδήσεις… Και μπορεί τόσο καιρό φίλοι, συγγενείς, αλλά κι εμείς οι γονείς του να δικαιολογούσαμε κάθε παρόμοιου είδους αδικαιολόγητη συμπεριφορά του παιδιού μας λέγοντας "Δεν πειράζει, παιδί είναι ", ήρθε όμως η ώρα να του μάθουμε τη σημασία του αλληλοσεβασμού, από τώρα και για μια ζωή. Πώς; Μαθαίνοντάς το να αναγνωρίζει το λάθος του και να ζητά συγγνώμη.

Μαμά τι είναι συγγνώμη;

Είναι δύσκολο να εξηγήσουμε στα παιδιά μας τη σημασία του "ζητάω συγγνώμη" από κάποιον, γιατί δεν είναι αρκετά ώριμα να συλλάβουν την έννοια της μετάνοιας και πόσο αυτή επηρεάζει τον εαυτό μας, τον διπλανό μας και τη σχέση που έχουμε μαζί του. 

Και μπορεί να ακούμε ένα 3χρονο παιδί να ζητά συγγνώμη από τον μπαμπά του επειδή του τράβηξε τα μαλλιά (κι εκείνος κάνει πως κλαίει) ή επειδή του το επισημαίνουμε εμείς, δεν σημαίνει όμως πως καταλαβαίνει και τη σημασία της λέξης. Απλώς βλέπει πως αυτή η "μαγική" λεξούλα κάνει τον μπαμπά να χαμογελά ξανά και αντιμετωπίζει τη διαδικασία σαν παιχνίδι.

Από τα 5 του χρόνια όμως και μετά το μικρό μας είναι σε θέση να κατανοήσει σε μεγάλο βαθμό τη δύναμη της συγγνώμης, αν φυσικά του μιλήσουμε γι αυτήν με όσο πιο απλά λόγια γίνεται: Αρχικά, εξηγούμε πως άλλες φορές επίτηδες και άλλες χωρίς να το θέλουμε, κάποιες πράξεις ή κουβέντες μας πληγώνουν τα κοντινά μας πρόσωπα, τους φίλους μας κ.λπ. 

Επειδή όμως τα άτομα αυτά τα αγαπάμε και δεν θέλουμε να τα στεναχωρούμε, γιατί έτσι στεναχωριόμαστε κι εμείς (θυμίστε του πόσο λυπάστε εσείς όταν το βλέπετε να κλαίει), είναι καλό να ζητάμε συγγνώμη για τη συμπεριφορά μας. Τονίζουμε πως ζητώντας συγγνώμη δείχνουμε στον άλλον ότι καταλαβαίνουμε το λάθος μας, ότι το παραδεχόμαστε και τέλος, ότι έχουμε τη διάθεση να μην το ξανακάνουμε για χάρη του. Έτσι, του δείχνουμε έμπρακτα πόσο τον αγαπάμε.

Τα λόγια μας στην πράξη

Τι να το κάνουμε όμως όταν έχουμε εξηγήσει τη σημασία της συγγνώμης στο μικρό μας, αλλά εμείς δεν την κάνουμε πράξη στην καθημερινότητά μας; Τι νόημα έχει να περιμένουμε από το παιδί να μάθει να αντιλαμβάνεται το λάθος του όταν εμείς δεν μπορούμε να αντικρίσουμε τα δικά μας; Γιατί σίγουρα, δεν είναι λίγες οι φορές που κουβαλώντας το άγχος του γραφείου ή την πίεση διαφόρων υποχρεώσεων στο σπίτι, βάζουμε τις φωνές στον… πιο αδύναμο κρίκο για ασήμαντη συνήθως αφορμή. Και άλλες τόσες που λόγω κούρασης θεσπίζουμε κανόνες που ο καθένας θα έβρισκε παράλογους! Μπορεί να είμαστε θυμωμένοι γιατί δεν πήραμε τελικά την προαγωγή που ονειρευόμασταν, δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως το μικρό μας δεν φταίει σε τίποτα να γίνεται αποδέκτης των νεύρων μας, όπως αυτά "βγαίνουν" στον τρόπο και στον τόνο που του μιλάμε.

Η συγγνώμη βήμα - βήμα

Την επόμενη φορά που θα καταλάβουμε πως υπήρξαμε άδικοι ή παράλογοι στον τρόπο που μιλήσαμε στο μικρό μας, ας ζητήσουμε συγγνώμη ακολουθώντας, τα παρακάτω βήματα:

1ο: Φέρνουμε στο μυαλό μας τη "σκηνή της αδικίας".

2ο: Προσπαθούμε να μπούμε στη θέση του παιδιού μας και να δούμε τα πράγματα από τη δική του πλευρά. Στη συνέχεια φέρνουμε στο μυαλό μας τα λόγια που ξεστομίσαμε πριν λίγο, για να τα "ακούσουμε" αυτή τη φορά όχι με τα δικά μας αυτιά αλλά με τα αυτιά του εξάχρονου μικρού μας.

3ο: Σκεφτόμαστε πώς μπορεί να ένιωσε (π.χ. φόβο, ανασφάλεια), τι μπορεί να φαντάστηκε το μικρό μας (ότι δεν το αγαπάμε, ότι είναι άχρηστο να κάνει μια δουλειά, ότι μας απογοητεύει, κ.λπ.) την ώρα που του φωνάζαμε ή την ώρα που κάνουμε πάνω στα νεύρα μας κάναμε μια απότομη κίνηση.

4ο: Αναρωτιόμαστε με ποιον τρόπο θα μπορούσαμε να είχαμε χειριστεί την κατάσταση διαφορετικά, όπως για παράδειγμα να μιλάγαμε ήρεμα και για ποιον λόγο δεν προσπαθήσαμε να το κάναμε (π.χ. Γιατί δεν καταφέραμε να ελέγξουμε τα νεύρα μας;).

5ο: Ζητάμε συγγνώμη από το παιδί για τη συγκεκριμένη συμπεριφορά τη συγκεκριμένη στιγμή. Λέμε για παράδειγμα "Συγγνώμη που σου φώναξα. Είμαι θυμωμένη επειδή με απέλυσαν από τη δουλειά και ξέσπασα σε σένα, ενώ δεν φταις σε τίποτα". Μιλάμε ξεκάθαρα για τα συναισθήματά μας τόσο για το γεγονός που μας συνέβη (θυμό και θλίψη που μας απέλυσαν) όσο και για το ότι δεν φερθήκαμε καλά στο παιδί μας (ντροπή, ήμασταν υπερβολικοί / άδικοι, κ.λπ.). Το αγκαλιάζουμε και του ζητάμε να μας ανοίξει την καρδιά του και να μας πει πώς ένιωσε βλέποντάς μας να συμπεριφερόμαστε κατά αυτό τον τρόπο.

6ο: Υποσχόμαστε πως δεν θα επαναληφθεί. Προσέχουμε στο εξής να μην ξεσπάμε τα νεύρα μας στο παιδί, να βρίσκουμε λύσεις σε ό,τι μας απασχολεί και να διορθώνουμε τα λάθη μας. Φροντίζουμε να είμαστε συνεπείς με τα λόγια μας και να μην επαναλαμβάνουμε τις πράξεις που μας οδήγησαν στη "συγγνώμη". Με αυτόν τον τρόπο αποκτούμε οι ίδιοι τον αυτοέλεγχο.

Όσα μαθαίνει το παιδί

Η συγγνώμη, ή καλύτερα η διαδικασία στην οποία μπαίνουμε για να ζητήσουμε συγγνώμη, βοηθά το παιδί μας να ωριμάσει και να μάθει να σέβεται και να αγαπά, όχι μόνο τους άλλους αλλά και τον εαυτό του. Πιο συγκεκριμένα, μαθαίνει να…

… Πιστεύει στον εαυτό του
Ζητώντας του να μας συγχωρέσει για την απότομη συμπεριφορά μας του δείχνουμε πως το αντιμετωπίζουμε σαν ίσος προς ίσο, πως μας ενδιαφέρει η γνώμη του για εμάς, πως νοιαζόμαστε για τα συναισθήματά του και αναγνωρίζουμε την αξία του. Με τον τρόπο αυτό, προικίζουμε το μικρό μας με αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμό, καταλαβαίνει πως είναι ένας άνθρωπος με ψυχή και συναισθήματα που όλοι γύρω του πρέπει να τον υπολογίζουν και αν καμιά φορά τον πληγώνουν πρέπει να του ζητούν συγγνώμη.

… Αναλαμβάνει τις ευθύνες του
Μαθαίνει να μην φέρεται παρορμητικά, να σέβεται τα συναισθήματα των άλλων και να αναλαμβάνει τις ευθύνες των πράξεών του: να ζητά συγγνώμη στην περίπτωση που χτύπησε ή στεναχώρησε κάποιον, χωρίς να του το υπενθυμίσουμε ή να το πιέσουμε.

… Αγαπά την ειλικρίνεια
Ακόμα ένα πολύτιμο δώρο της συγγνώμης είναι ότι το παιδί μας μαθαίνει να είναι ελικρινές με τα άτομα που συναναστρέφεται, αλλά και με τον εαυτό του. Βλέποντας πως εμείς οι γονείς του δεν επικαλούμαστε δικαιολογίες, για να ξεφύγουμε από μια δύσκολη κατάσταση, αλλά καταλαβαίνουμε το σφάλμα μας και ζητάμε συγγνώμη, μαθαίνει πως το ίδιο πρέπει να κάνει κι εκείνο.

… Προσπαθεί να γίνεται όλο και καλύτερος άνθρωπος
Καταλαβαίνει πως και η δική του συμπεριφορά επηρεάζει τη διάθεση και την ψυχολογία των άλλων και μαθαίνει σιγά - σιγά να φέρεται με τρόπο που δεν ενοχλεί, δεν θυμώνει και δεν πληγώνει κανέναν. Μαθαίνει με άλλα λόγια να σκέφτεται τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνεί με εμάς, τα ξαδερφάκια του, τους συγγενείς, κ.λπ. και να αποφεύγει τις "κακές" συμπεριφορές για να εξελιχθεί μεγαλώνοντας σε ένα ευγενικό παιδί που σέβεται τον διπλανό του.

Έλενα Γεμελιάρη 

Με τη συνεργασία της ψυχολόγου - ψυχοθεραπεύτριας Σταυρούλας Σανίδα ssanida@mental-health.gr).
www.happymom.gr