Το πρωτομαγιάτικο στεφάνι είναι, σχεδόν, το μοναδικό έθιμο που εξακολουθεί να μας συνδέει με την παραδοσιακή Πρωτομαγιά, μια γιορτή της άνοιξης και της φύσης με πανάρχαιες ρίζες, πλούσια σε εκδηλώσεις σε παλαιότερες εποχές. Στις μέρες μας, η Πρωτομαγιά με το μάζεμα των λουλουδιών για το πρωτομαγιάτικο στεφάνι ενισχύει τις σχέσεις του ανθρώπου με τη φύση, από την οποία οι περισσότεροι έχουμε απομακρυνθεί ζώντας στις πόλεις.
Σύμφωνα με τη διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Αικατερίνη Καμηλάκη, το στεφάνι κατασκευαζόταν με βέργα από ευλύγιστο και ανθεκτικό ξύλο κλήματος ή άλλο και στολιζόταν με λουλούδια και κλαδάκια καρποφόρων δέντρων, όπως η αμυγδαλιά, η συκιά και η ροδιά. Ακόμα, το διακοσμούσαν με στάχυα από σιτάρι και κριθάρι, με κρεμμύδι, αλλά και σκόρδο για το μάτι. Η χρησιμοποίηση πρασινάδας και όχι τόσο λουλουδιών με σκοπό τη μετάδοση της γονιμότητάς τους ήταν το κύριο χαρακτηριστικό των μαγιάτικων συνηθειών. Στον αγροτικό χώρο, μάλιστα, δεν θεωρείτο απαραίτητο το πλέξιμο στεφανιών. Αρκούσε η τοποθέτηση πάνω από την πόρτα του σπιτιού μιας δέσμης από χλωρά κλαδιά ελιάς, συκιάς, νερατζιάς, πορτοκαλιάς και άλλα μαζί με λουλούδια. Απαραίτητη ήταν, επίσης, η ύπαρξη μεταξύ τους φυτών αποτρεπτικών… του κακού, όπως είναι η τσουκνίδα, το σκόρδο και άλλα.
Σύμφωνα με κείμενο του καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Μιχάλη Τιβέριου,το μαγιάτικο κλαδί ή το άνθινο στεφάνι, έχει κατά πάσα πιθανότητα τις ρίζες του στην αρχαιότητα: "Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα τέτοια κλαδιά ή στεφάνια τα χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά. Δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι δεν έλειπαν από καμία σημαντική εκδήλωση του δημόσιου, ιδιωτικού και θρησκευτικού βίου. Επιπλέον, είναι αξιοπρόσεκτο ότι μια σημαντική γιορτή ενός μήνα των αρχαίων, του Θαργηλίωνος, που αντιστοιχούσε, περίπου, με τον δικό μας Μάιο, περιλάμβανε στα δρώμενά της την κατασκευή ενός κλαδιού ανάλογου με το μαγιάτικο. Το κλαδί αυτό δεν το έφτιαχναν με άνθη, αλλά με κλαδιά οπωροφόρων δέντρων, στα οποία αναρτούσαν κρεμμύδι και σκόρδο".
Στις μέρες μας έχουμε καθιερώσει στεφάνια από λουλούδια του αγρού ή των κήπων, τα οποία τοποθετούμε για μερικές μέρες στην κύρια είσοδο των σπιτιών μας. Δύσκολα μπορεί, πια, να ανιχνευτεί συμβολισμός στο σύγχρονο πρωτομαγιάτικο στεφάνι, κατά το Μιχάλη Τιβέριο, αφού για τους περισσότερους δεν αποτελεί, ίσως, τίποτα περισσότερο από μια όμορφη και μυρωδάτη σύνθεση λουλουδιών, χωρίς να παραπέμπει σε συσχετισμούς σύμφωνα με τους οποίους "χαρίζει" στους ενοίκους ενός σπιτιού υγεία, καλή τύχη, ειρήνη, ευτυχία και ευφορία. Σίγουρα, όμως, η κατασκευή του χαρίζει ευφορία σε μεγάλους και μικρούς, που ξεφεύγοντας από τις πόλεις αναζητούν τη χαρά της άνοιξης στην ολάνθιστη φύση.
Παλιότερα, όμως, το στεφάνι του Μάη έπρεπε να έχει ορισμένα λουλούδια για να πιάσουν οι ευχές που έκαναν οι νοικοκυρές, όπως: Τριαντάφυλλα, γαρίφαλα, βιόλες, πασχαλιές (λιλά) και γεράνια για να είναι ανθισμένο το σπίτι. Κλωνάρια ανθισμένα από αγιόκλημα ή ελιά, για την ευτυχία του σπιτιού. Στάχυα και λουλούδια του κάμπου, όπως μαργαρίτες, παπαρούνες, για να είναι γεμάτο το σπίτι. Μια κουκιά (φυτό) με τις ρίζες και τους καρπούς της, για τη γλωσσοφαγιά. Ένα κλωνάρι λυγαριάς, για την αγάπη των κοριτσιών του σπιτιού. Ένα κεφάλι σκόρδο, κρεμασμένο στη μέση του ώστε να φαίνεται, για το μάτι.
Στο παρελθόν σε πολλά χωριά της Ελλάσας καλωσόριζαν την άνοιξη με το έθιμο του Κλήδονα. Την ημέρα την πρωτομαγιάς κάθε νοικοκυριό έφτιαχνε το δικό του στεφάνι με λουλούδια από τους κήπους και τους αγρούς. Το στεφάνι αυτό, το διατηρούσαν στην εξώπορτα του σπιτιού τους μέχρι και τις 23 Ιουνίου.
Στις 23 Ιουνίου, παραμονή του Άη Γιάννη, κάθε νοικοκυριό έπαιρνε το πρωτομαγιάτικο στεφάνι του και συγκεντρώνονταν όλοι μαζί στην πλατεία του χωριού. Μετά τη δύση του ηλίου τα αγόρια άναβαν μια μεγάλη φωτιά σε κάθε γειτονιά και έκαιγαν τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια που έφερναν ως προσάναμμα. Οι νέοι και τα παιδιά κυρίως, αλλά και όποιος άλλος ήθελε, πηδούσε πάνω από τις φλόγες και από μέσα του έκανε κρυφές ευχές.
Το πέρασμα πάνω από τη φωτιά σήμαινε ότι ξόρκιζαν το κακό και για να είναι γεροί και υγιείς και έπρεπε να πηδήξουν τρεις φορές. Το πέρασμα πάνω από τη φωτιά θα τους χάριζε υγεία και ευτυχία, καθώς η φωτιά είχε καθαρτική δύναμη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου