Πώς μαθαίνουν τα παιδιά;

Συμβουλές, νουθεσίες, κήρυγμα, απαγορεύσεις, τιμωρίες, αλλά και υπερβολικοί έπαινοι συνθέτουν το σκηνικό στο οποίο οι γονείς προσπαθούν να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους και να τους μάθουν διάφορα πράγματα. Είναι κάτι που κληρονόμησαν και οι ίδιοι από τους δικούς τους γονείς, καθώς με αυτόν τον τρόπο μεγάλωναν οι παλαιότερες γενιές τα παιδιά τους. Είναι η πεπατημένη χρόνων, το οικείο και αυτόματο μοτίβο στο οποίο έχουν πατήσει πολλά παπούτσια και συνεχίζουν να πατάνε και τα δικά μας από φόβο μήπως και ξεφύγουν από το μονοπάτι και κάνουν κάτι διαφορετικό.

Έχουν όμως μακροπρόθεσμα αποτελέσματα οι παραπάνω τρόποι διαπαιδαγώγησης; Αν ανατρέξουμε στα παιδικά μας χρόνια και κάνουμε τη σύνδεση με το πώς είμαστε στο τώρα, ίσως καταφέρουμε να συνειδητοποιήσουμε και να απαντήσουμε στην ερώτηση: “Κι εμείς που μεγαλώσαμε έτσι τι πάθαμε;” Ας φέρουμε στο μυαλό μας μία στιγμή όπου οι δικοί μας γονείς με νουθεσίες, συμβουλές και κηρύγματα προσπαθούσαν να μας συνετίσουν και ας προσπαθήσουμε να ξαναμπούμε λίγο στη θέση του μικρού παιδιού που ήμασταν τότε. Πώς νιώθαμε όταν τα ακούγαμε όλα αυτά; Κατά πάσα πιθανότητα δεν θα θυμόμαστε αυτές τις στιγμές ως τις στιγμές τρυφερότητας, σύνδεσης και νοιαξίματος. Ένα μικρό παιδί βιώνει αυτές τις στιγμές ως στιγμές που του ασκείται κριτική, νιώθει απόρριψη και ανεπάρκεια, καθώς ό,τι και να κάνει δεν είναι ποτέ αρκετό.

Τι μάθαμε από τις απαγορεύσεις, τις στερήσεις προνομίων και τις τιμωρίες που έχουμε υποστεί; Μας έμεινε κάποιο “ηθικό δίδαγμα”; Αν φέρουμε στο μυαλό μας αντίστοιχες εικόνες όπου έπρεπε να κάτσουμε κάπου απομονωμένα για να σκεφτούμε, μπορούμε εύκολα να ανασύρουμε τον λόγο για τον οποίο έγινε αυτό και αν μας βοήθησε η τιμωρία ή η απαγόρευση να καλυτερεύσουμε σε αυτό το κομμάτι; Συνήθως αυτό που μένει στο παιδί είναι η πικρία της απομόνωσης, καθώς δεν μπορεί όταν νιώθει ότι το αποδέχονται υπό όρους να εστιάσει στο τι θα μπορούσε να είχε κάνει διαφορετικά ή τι εναλλακτικές έχει για να καλλιεργήσει τον εαυτό του και την προσωπικότητά του.

Συνεπώς, πώς μαθαίνουν τα παιδιά αν δεν επιστρατεύσουμε όλους αυτούς τους τρόπους που ήδη ξέρουμε; Τα παιδιά μας μαθαίνουν πολύ πιο εύκολα και ουσιαστικά από το παράδειγμά μας. Όποια συμβουλή και αν τους δοθεί, αν το δικό μας παράδειγμα είναι διαφορετικό, αυτό θα ακολουθήσουν. Αν δεν θέλουμε να φωνάζουν, το να τους πούμε να μην το κάνουν, ενώ εμείς οι ίδιοι φωνάζουμε είναι διπλό μήνυμα, στο οποίο τα παιδιά θα εστιάσουν στο ότι εμείς το κάνουμε, άρα το κάνουν και τα ίδια.

Ευθύνη και ρόλος του γονιού είναι να εξασφαλίσει όλες τις απαραίτητες συνθήκες, ώστε το παιδί να μπορεί να αναπτύξει όλη του την προσωπικότητα. Για παράδειγμα, με το διάβασμα είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί η αγάπη για τη γνώση από μικρή ηλικία και αργότερα ο γονιός να εξασφαλίζει τις συνθήκες όπου μπορεί το παιδί να διαβάσει πιο εύκολα (όχι ανοιχτές οθόνες, κ.λπ.). 

Η σύνδεση και η αγάπη για τα παιδιά μας είναι αυτή που θα φέρει τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, όπως και η έμφαση που δίνουμε στις φυσικές συνέπειες των πραγμάτων και όχι σε στερήσεις προνομίων. Είναι δύσκολο, αλλά αξίζει να επενδύσουμε σε έναν άλλον τρόπο διαπαιδαγώγησης των παιδιών μας.

Μαρίνα Κρητικού, Ψυχολόγος Υγείας / Συστημική-Οικογενειακή Σύμβουλος
Συνεργάτης Attachment Parenting Hellas
kritikou-healthpsy.gr