Είναι το παιδί μου επιθετικό ή προσπαθεί να επικοινωνήσει;

Πολλοί γονείς αντιμετωπίζουν δύσκολες συμπεριφορές από τα παιδιά τους με εκρήξεις θυμού, οι οποίες μπορεί να στρέφονται προς τους ίδιους ή προς άλλα συνομήλικα παιδιά. Οι γονείς, αλλά και ο κοινωνικός περίγυρος σπεύδουν να χαρακτηρίσουν τη συμπεριφορά του παιδιού ως επιθετική και να καταφύγουν σε διάφορες μεθόδους για να την καταστείλουν, όπως το να βάλουν τις φωνές, να βάλουν το παιδί τιμωρία, κ.λπ.

Πριν δούμε τι σημαίνουν αυτές οι συμπεριφορές του παιδιού μας και αν όντως είναι επιθετικό ή πρέπει να διαβάσουμε τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις και την ορατή συμπεριφορά, ας δούμε από πού μπορεί ενδεχομένως να προέρχεται μια τέτοια αντίδραση. Αρχικά τέτοιες δύσκολες συμπεριφορές, μπορεί να αντανακλούν την ταύτιση του παιδιού με το πρότυπο ενός επιθετικού γονέα. Γονείς που φωνάζουν και ασκούν σωματική ή/και ψυχολογική-συναισθηματική βία στα παιδιά, προσφέρουν ένα τέτοιο πρότυπο προς μίμηση στα παιδιά τους. 

Επιπλέον, μπορεί να σχετίζονται με έντονα συναισθήματα ζήλιας απέναντι σε ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο αδερφό, τα οποία οι γονείς αδυνατούν να καταλάβουν και να διαχειριστούν με κατάλληλο τρόπο, με αποτέλεσμα να τα καλλιεργούν ασυνείδητα. Τέλος, μπορεί να αντανακλούν ένα συγκεκριμένο οικογενειακό πρόβλημα ή γενικότερα μια αναταραχή, μια συγκρουσιακή και αγχογόνο κατάσταση, την οποία βιώνει η οικογένεια.

Δυστυχώς, πολλοί γονείς αντιμετωπίζουν επιφανειακά την κατάσταση αυτή με τιμωρίες ή φωνές, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα αφενός να συντηρείται αυτός ο φαύλος κύκλος της βίας, καθώς οι εκρήξεις οργής αντιμετωπίζονται με φωνές, αφετέρου να μην γίνονται κατανοητό το τι θέλει να πει με αυτή τη συμπεριφορά του το παιδί. Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του να είσαι γονιός, είναι η αποκωδικοποίηση της συμπεριφοράς του παιδιού, προσπαθώντας να κατανοήσεις ποια ανάγκη προσπαθεί να σου επικοινωνήσει με τη συγκεκριμένη συμπεριφορά. 

Το να αντιμετωπίζουμε τη συμπεριφορά και να προσπαθούμε να την καταστείλουμε, μοιάζει σαν να προσπαθούμε να σπάσουμε ένα παγόβουνο με το μαχαίρι της κουζίνας. Μπορεί να καταφέρουμε να σπάσουμε την κορυφή, αλλά θα έχουμε αντιμετωπίσει το πρόβλημα σε βάθος;

Τις περισσότερες φορές, η αντιδραστική συμπεριφορά που εκδηλώνουν τα παιδιά είναι ο καθρέπτης του οικογενειακού κλίματος, καθώς συντονίζονται με το οικογενειακό συναίσθημα. Όταν επικρατεί ένταση στην οικογένεια (π.χ. καβγάδες μεταξύ των γονέων, η ένταση της δουλειάς να μεταφέρεται και σπίτι και να ξεσπάμε με το παραμικρό στα παιδιά), εκείνα το εισπράττουν. Δεν ξέρουν πώς να το εξωτερικεύσουν και γι’ αυτό η συμπεριφορά τους αλλάζει. 

Στην ουσία αγχώνονται, καθώς βλέπουν ότι οι ανάγκες τους για στοργή, αγάπη και σημασία δεν καλύπτονται και το διεκδικούν με τρόπο γνώριμο για τα ίδια. Για μεγαλύτερα παιδάκια ίσως αυτή η συμπεριφορά να σημαίνει ότι ζορίζονται με κάποιον τρόπο στο σχολείο τους από τη δασκάλα τους ή από κάποιον συμμαθητή τους.

Είναι πολύ σημαντικό να δούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας ως γονείς να γίνουμε καλύτεροι, δρώντας με συνέπεια και αν δεν αλλάξει η συμπεριφορά των παιδιών μας, τότε να δούμε τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε.

Μαρίνα Κρητικού, Ψυχολόγος Υγείας - Οικογενειακή / Συστημική Σύμβουλος
kritikou-healthpsy.gr