Τα 14 μυστικά της αυτοπεποίθησης στο παιδί!

Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν. Υπάρχει όμως η επιλογή της διαρκούς αφύπνισης στον ρόλο του γονέα: έναν ρόλο ισόβιο, δίχως πρότερη θεωρητική εκπαίδευση και κατά κύριο λόγο βιωματική μάθηση. Η οικογένεια αποτελεί το πρώτο σημαντικό σύστημα και ομάδα μέσα στην οποία ανήκουν και μεγαλώνουν τα παιδιά. Είναι οι “σημαντικοί άλλοι”, οι οποίοι έχουν καταλυτικό ρόλο στον τρόπο που θα διαμορφώσει το παιδί τη συμπεριφορά του, θα καλλιεργήσει το συναίσθημά του και θα αναπτύξει την προσωπικότητά του.

Στα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού, η εικόνα που έχει το ίδιο για τον εαυτό του διαμορφώνεται μέσω της ανατροφοδότησης που αυτό παίρνει από την οικογένεια και τους γονείς του (ή έτερους νόμιμους κηδεμόνες): από τη λεκτική συμπεριφορά και στάση, το βλέμμα, τις επιλογές, τις αρχές και αξίες του οικογενειακού συστήματος.

Αυτομάτως, λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι η στάση που διατηρούν οι γονείς από την αρχή της ζωής του παιδιού τους απέναντι στο ίδιο επηρεάζει την εικόνα που αυτό θα έχει για τον εαυτό του ακόμη και στην ύστερη ενήλικη ζωή, το πώς θα νιώθει με τον εαυτό του και θα αντιλαμβάνεται τις δυνάμεις, δεξιότητες αλλά και αδυναμίες του: δηλαδή την αυτοαντίληψη (αναφέρεται κυρίως σε φυσικά χαρακτηριστικά, νοητικές δεξιότητες, δίκτυο σχέσεων, προσωπικότητα, κ.λπ.) και την αυτοεκτίμησή του (αναφέρεται κυρίως στα συναισθήματα που έχουμε σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε και πιστεύουμε ότι είμαστε). Κατ΄ επέκταση η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και τα συναισθήματα που αυτή κουβαλάει φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τη ζωή που θα ζήσουμε.

Η έννοια του εαυτού, η οποία περιλαμβάνει γνωστικές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές πτυχές, με βασικές συνιστώσες της την αυτοαντίληψη (self - perception), η οποία είναι η γνωστική πλευρά της έννοιας του εαυτού και αντιπροσωπεύει μια δήλωση, μια περιγραφή, ή μια πεποίθηση του ατόμου για τον εαυτό του (πρακτικά απεριόριστος αριθμός τρόπων με τους οποίους κάθε άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του) και την αυτοεκτίμηση (self - esteem), η οποία αντιπροσωπεύει τη συναισθηματική πλευρά του εαυτού και αναφέρεται στη σφαιρική άποψη κάποιου για την αξία του ως ατόμου, τις τελευταίες δεκαετίες έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονης ερευνητικής δραστηριότητας.

Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να προτείνουμε κάποιους τρόπους, που ως στάση ζωής βοηθούν στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε στο σημείο αυτό ότι προτού στρέψετε την προσοχή σας στο πώς θα προσπαθήσετε να εφαρμόσετε κάτι από όλα αυτά με τα παιδιά σας, αξίζει να αναλογιστείτε όλα αυτά σε σχέση με εσάς και κυρίως μέσα στον ρόλο σας ως γονείς. 

Με λίγα λόγια, για να μπορέσετε να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας, προϋπόθεση είναι να ενισχύετε τη δική σας αυτοεκτίμηση: η θετική ματιά για τον εαυτό μου θα μου επιτρέψει να έχω θετική στάση και για το παιδί μου και το μεγάλωμά του. 

Γονείς με χαμηλή αυτοεκτίμηση πραγματικά δυσκολεύονται να μεγαλώσουν παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση. Η συνεχής επιμόρφωση, εξέλιξη και ανάπτυξη των ίδιων των γονέων επιτρέπει και το μεγάλωμα ευτυχισμένων παιδιών και μετέπειτα λειτουργικών και αυτόνομων ενηλίκων.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η αυτοεκτίμηση (δηλαδή η εκτίμηση του εαυτού) δεν είναι κάτι που μπορεί να τη δώσει ο γονέας στο παιδί, αλλά κάτι που το ίδιο το παιδί χτίζει και σμιλεύει καθ' όλη τη διάρκεια της πορείας της ζωής του, με άκρως βοηθητική τη διευκολυντική στάση των γονέων.

Γονείς, για να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας, χρειάζεται:

1. Να πιστέψετε στο παιδί σας και τις ικανότητές του (δεν αρκεί μόνο να το πείτε).
2. Να σεβαστείτε τον προσωπικό του ρυθμό και χρόνο.
3. Να δείξετε άνευ όρων αγάπη (χωρίς προϋποθέσεις και ανταλλάγματα).
4. Να δώσετε ελευθερία στις επιλογές.
5. Να επιδείξετε σταθερότητα στα όρια.
6. Να αποφύγετε την κριτική και να μην τονίζετε τα λάθη.
7. Να επιτρέπετε στο παιδί να είναι ο εαυτός του.
8. Να το στηρίζετε όταν αποτυγχάνει και να το ενθαρρύνετε να εμπλακεί σε διαδικασίες επίλυσης των προβλημάτων του, δίχως να αναλαμβάνετε εσείς ευθύνη που δεν σας αναλογεί.
9. Να αποφεύγετε τη σύγκριση με αδέλφια ή φίλους.
10. Να διευκολύνετε τη δημιουργία κοινωνικών - φιλικών σχέσεων και επικοινωνιακών δικτύων του παιδιού.
11. Να το ενθαρρύνετε στη συμμετοχή σε αθλητικές - ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
12. Να δίνετε την ευκαιρία στο παιδί να αναλάβει πρωτοβουλίες και ευθύνες δοκιμάζοντας τον εαυτό του και ξεκινώντας από μικρούς στόχους.
13. Να επαινείτε το παιδί σας (“μπράβο που το προσπάθησες/ κατάφερες”, “είμαι περήφανος/η για σένα”), δίχως να χρησιμοποιείτε υπερβολές που δεν είναι ρεαλιστικές και δεν πείθουν (“είσαι στα πάντα καλύτερος από όλους").
14. Να λέτε στα παιδιά σας ότι τα αγαπάτε και να είστε τρυφεροί μαζί τους

Για το παιδί:

Κάνω λίστα με τα θετικά μου χαρακτηριστικά. Η αλήθεια είναι ότι θέλει κόπο για να αναγνωρίσουμε τα θετικά μας σημεία, αλλά όταν αυτό συμβαίνει, τότε έχει πολλαπλασιαστική αξία.

Αν προκύψουν και αρνητικά, προσπαθώ να δω τη χρησιμότητά τους και τη θετική τους όψη.

Καταγράφω τις θετικές μου εμπειρίες και τα επιτεύγματά μου, για τα οποία είμαι ευχαριστημένος/η και ένιωσα όμορφα.

Από την επιστημονική ομάδα του Χαμόγελου του Παιδιού.
Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην "Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056".