"Εάν λέει κανείς συνέχεια στις μητέρες, ότι πρέπει να κάνουν το ένα ή το άλλο πράγμα… τότε χάνουν τη δική τους ικανότητα να αντιδρούν. Και είναι πολύ εύκολο να νιώσουν ανίκανες. Εάν πρέπει να συμβουλεύονται ένα βιβλίο για το κάθε τι, τότε ενεργούν πάντα πολύ αργά, ακόμη και εάν κάνουν το σωστό. Κι αυτό γιατί πρέπει το σωστό να γίνεται άμεσα. Ο μόνος τρόπος να αντιδρά η μητέρα άμεσα είναι να ακολουθεί το ένστικτό της. Στη συνέχεια μπορεί να βάλει το μυαλό της να ασχοληθεί με το πρόβλημα" (D.W.Winnicott).
Ξεκινάω το άρθρο µε τα λόγια του πιο φημισμένου παιδιάτρου και ψυχαναλυτή του προηγούμενου αιώνα. Θα ήθελα να αναφερθώ στον πρώτο χρόνο της ζωής ενός βρέφους και τη σχέση του µε τη μητέρα, µε όσο πιο απλό τρόπο γίνεται χωρίς να χρησιμοποιήσω όρους ψυχαναλυτικούς. Ο λόγος που αποφάσισα να γράψω για το θέμα αυτό είναι διότι πολύ συχνά μητέρες µε ρωτάνε "ποιος είναι ο ιδανικός τρόπος να μεγαλώσει ένα μωρό, ειδικά τους πρώτους μήνες;" Η απάντηση είναι συγχρόνως απλή και πολύπλοκη.
Το βρέφος χρειάζεται αποκλειστικά τη μητέρα του (ή όποιον το μεγαλώνει) ως το κύριο πρόσωπο αναφοράς µε στόχο την ελαχιστοποίηση του άγχους και τη σταθερότητα. Τον πρώτο χρόνο το βρέφος και η μητέρα είναι μια μονάδα σχεδόν αχώριστη, καθώς το βρέφος εξαρτάται αποκλειστικά από τη μητέρα του για την εκπλήρωση όλων των αναγκών του. Ουσιαστικά χρειάζεται μια μητέρα που μεγαλώνει και φροντίζει το παιδί της µε ενσυναίσθηση! Το ταΐζει, το πλένει, το κοιμίζει µε αγάπη και φροντίδα, όσο αυτό είναι εφικτό.
Χρησιμοποιώ τον όρο της ενσυναίσθησης, διότι είναι ίσως η πιο σημαντική ικανότητα της μητέρας στις αντιδράσεις της απέναντι στο βρέφος. Η ενσυναίσθηση δημιουργεί ένα περιβάλλον σταθερότητας στο μωρό, ώστε να μπορεί, μεγαλώνοντας, να νιώθει ασφάλεια στο ευρύτερο περιβάλλον, στο περιβάλλον του σχολείου, κ.ο.κ.
Η αγκαλιά και η αίσθηση του δέρματος είναι αυτή που δημιουργεί ψυχικά μια αίσθηση συνέχειας και συνοχής στο βρέφος και μια τεράστια αίσθηση ανακούφισης. Χρειάζεται η μητέρα να αγκαλιάζει το μωρό της όσο πιο πολύ μπορεί, δημιουργώντας την αίσθηση της θαλπωρής, βοηθώντας έτσι να δημιουργηθεί μια ολοκληρωμένη ψυχική δομή, που θα αντέχει μεγαλώνοντας τους στρεσογόνους εξωγενείς παράγοντες.
Αυτό σημαίνει να είναι η μητέρα παρούσα για το μωρό. Αν δουλεύει ή λείπει από το σπίτι κάποιες ώρες (το οποίο είναι και το φυσιολογικό), να γυρνάει και να γίνεται αυτό αντιληπτό από το βρέφος. Όσο χρόνο μπορεί να διαθέσει να είναι ποιοτικός. Δεν έχει νόημα να είναι όλη μέρα μέσα σε ένα σπίτι µε νεύρα, κούραση και άγχος μαζί µε το μωρό, γιατί αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται κενό στη σχέση της µε το παιδί. Αναφέρομαι σε μια φυσιολογική κατάσταση και στη ζωή μέσα στην πόλη η οποία έχει άλλους ρυθμούς. Αν, όμως, έχετε τη διάθεση να είστε µε το μωρό σας όλη μέρα, αυτό θα το αποφασίσετε εσείς.
Υπάρχει βέβαια ένα λεπτό σημείο σε όλη αυτήν την περίοδο. Δεν αναφέρομαι και δεν λέω πως η μητέρα χρειάζεται να χάσει την προσωπικότητά της. Αλλά σίγουρα χρειάζεται να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό της, διότι είναι πλέον μητέρα. Στην εποχή µας, και αναφέρομαι στον δυτικό πολιτισμό, είναι της μόδας να προσπαθεί η μητέρα να βάλει το βρέφος σε κάποιου είδους πρόγραμμα, από τις πρώτες κιόλας μέρες της γέννησής του, µε αποτέλεσμα να αυξάνεται το άγχος και στη μητέρα και στο βρέφος, όταν αυτό δεν επιτυγχάνεται.
Αυτό σημαίνει να είναι η μητέρα παρούσα για το μωρό. Αν δουλεύει ή λείπει από το σπίτι κάποιες ώρες (το οποίο είναι και το φυσιολογικό), να γυρνάει και να γίνεται αυτό αντιληπτό από το βρέφος. Όσο χρόνο μπορεί να διαθέσει να είναι ποιοτικός. Δεν έχει νόημα να είναι όλη μέρα μέσα σε ένα σπίτι µε νεύρα, κούραση και άγχος μαζί µε το μωρό, γιατί αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται κενό στη σχέση της µε το παιδί. Αναφέρομαι σε μια φυσιολογική κατάσταση και στη ζωή μέσα στην πόλη η οποία έχει άλλους ρυθμούς. Αν, όμως, έχετε τη διάθεση να είστε µε το μωρό σας όλη μέρα, αυτό θα το αποφασίσετε εσείς.
Υπάρχει βέβαια ένα λεπτό σημείο σε όλη αυτήν την περίοδο. Δεν αναφέρομαι και δεν λέω πως η μητέρα χρειάζεται να χάσει την προσωπικότητά της. Αλλά σίγουρα χρειάζεται να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό της, διότι είναι πλέον μητέρα. Στην εποχή µας, και αναφέρομαι στον δυτικό πολιτισμό, είναι της μόδας να προσπαθεί η μητέρα να βάλει το βρέφος σε κάποιου είδους πρόγραμμα, από τις πρώτες κιόλας μέρες της γέννησής του, µε αποτέλεσμα να αυξάνεται το άγχος και στη μητέρα και στο βρέφος, όταν αυτό δεν επιτυγχάνεται.
Αυτό συµβαίνει επειδή οι μητέρες συχνά βιάζονται να επιστρέψουν στις συνήθειές τους και στον τρόπο ζωής που είχανε συνηθίσει μέχρι την ημέρα της γέννησης του παιδιού τους. Κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά ουτοπικό. Ουσιαστικά αποφεύγουν αυτό που ανέφερα παραπάνω, τον επαναπροσδιορισμό του εαυτού τους και της σχέσης µε τον άντρα τους. Όλα έχουν αλλάξει, αλλά αυτό τις τρομοκρατεί. Όσο, όμως, το αποφεύγουν, τόσο πιο δύσκολο γίνεται και συχνά δημιουργούνται μεγάλα προβλήματα στο ζευγάρι. Οι γονείς είναι αυτοί που χρειάζεται συνειδητά να προσαρμοστούν πλέον, και πιο πολύ η μητέρα, στις ανάγκες του βρέφους και όχι το αντίστροφο.
Μιλάω βέβαια για τις μητέρες που επιθυμούν να μεγαλώσουν οι ίδιες το παιδί τους. Όταν οι ανάγκες αντιστρέφονται, τότε σημαίνει πως το βρέφος δεν το φροντίζει η μητέρα, αλλά το αναλαμβάνει κάποιο τρίτο πρόσωπο. Είναι βέβαια πολλές οι εξαιρέσεις, όπως π.χ. αν η μητέρα αρρωστήσει ή χρειάζεται να δουλεύει για σοβαρούς οικονομικούς λόγους, κ.λπ. Είναι, όμως, εξαιρετικά σημαντικό μια μητέρα να προσπαθήσει αυτόν τον τόσο σημαντικό πρώτο χρόνο της ζωής ενός παιδιού να είναι η ίδια παρούσα στη ζωή του και στην καθημερινότητά του, όσο αυτό είναι εφικτό. Θα το “οπλίσει” έτσι ψυχικά για την υπόλοιπη ζωή του!
Σοφία Αντύπα, Ψυχολόγος
www.letsfamily.gr
Μιλάω βέβαια για τις μητέρες που επιθυμούν να μεγαλώσουν οι ίδιες το παιδί τους. Όταν οι ανάγκες αντιστρέφονται, τότε σημαίνει πως το βρέφος δεν το φροντίζει η μητέρα, αλλά το αναλαμβάνει κάποιο τρίτο πρόσωπο. Είναι βέβαια πολλές οι εξαιρέσεις, όπως π.χ. αν η μητέρα αρρωστήσει ή χρειάζεται να δουλεύει για σοβαρούς οικονομικούς λόγους, κ.λπ. Είναι, όμως, εξαιρετικά σημαντικό μια μητέρα να προσπαθήσει αυτόν τον τόσο σημαντικό πρώτο χρόνο της ζωής ενός παιδιού να είναι η ίδια παρούσα στη ζωή του και στην καθημερινότητά του, όσο αυτό είναι εφικτό. Θα το “οπλίσει” έτσι ψυχικά για την υπόλοιπη ζωή του!
Σοφία Αντύπα, Ψυχολόγος
www.letsfamily.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου