Cyberbullying: Τι μπορείτε να κάνετε;

Πρόκειται για τη νέα μορφή εκφοβισμού, που καλούνται πολλά παιδιά να αντιμετωπίσουν. Ακούμε κατά καιρούς στις ειδήσεις περιπτώσεις παιδιών που έχουν πέσει θύματα εκβιασμού μέσω του διαδικτύου. Εικονικά προφίλ που δημιουργούν οι "δράστες", αν μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε έτσι, καθώς μιλάμε για ανήλικα παιδιά, τα οποία "τρομοκρατούν", απειλούν, ταπεινώνουν ή παρενοχλούν εξίσου ανήλικα παιδιά, που είναι φίλοι ή συμμαθητές τους.

Είναι ένα φαινόμενο που πραγματικά σοκάρει. Έφηβοι ηλικίας 12 - 16 ετών φαίνεται να αποτελούν την πιο ευαίσθητη κοινωνική ομάδα, που επηρεάζεται από το φαινόμενο. Είναι χαρακτηριστικό, ότι όπως λένε οι ειδικοί, το ένα στα τρία παιδιά έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού, ενώ σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε επτά ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα βρίσκεται στη δεύτερη θέση μετά τη Ρουμανία με ποσοστό 26,8%, όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 21,9%.

Περιστατικά διαδικτυακού εκφοβισμού εντοπίζονται σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter, MySpace, YouTube, κ.λπ.), αλλά και σε δωμάτια επικοινωνίας, γνωστά ως chat rooms. Οι δράστες πραγματοποιούν ανώνυμες κλήσεις στα κινητά τηλέφωνα των θυμάτων, ενώ παράλληλα μπορεί να τους στέλνουν και μηνύματα με σκοπό να προκαλέσουν φόβο και ταραχή. 

Η εκτεταμένη χρήση των κινητών τηλεφώνων από τους εφήβους έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη εφαρμογών (applications) που χρησιμοποιούνται για εκφοβισμό και για "πλάκα". Με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και την αποστολή Trojan Horses (δούρειοι ίπποι), κλέβουν τους κωδικούς πρόσβασης σε κάθε διαδικτυακή δραστηριότητα του θύματος και αποκτούν τον έλεγχο. 

Το φαινόμενο του "cyberbullying" μπορεί να μοιάζει αθώα πλάκα μεταξύ των παιδιών, μπορεί όμως να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για την ψυχική, ακόμη και τη σωματική υγεία του θύματος. Η αυτοεκτίμηση του ατόμου που υφίσταται διαδικτυακό εκφοβισμό πλήττεται έντονα, τόσο ώστε σε μερικές περιπτώσεις συνδέεται με το αίσθημα της ενοχής. Το άτομο αρχίζει να αναπαράγει αρνητικές σκέψεις και η επίδοση των κοινωνικών του ικανοτήτων μειώνεται σημαντικά. 

Κάποιες φορές, κυρίως κατά την εφηβική ηλικία η αποχή από το σχολείο και από τις παρέες των συνομηλίκων αποτελεί προσωρινό καταφύγιο, ενώ ταυτόχρονα η αυτοκτονία θεωρείται ως η μοναδική λύση στο πρόβλημα. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε, ότι πριν από περίπου ένα χρόνο, σε σχολείο της Αττικής, μία 15χρονη μαθήτρια έπεσε θύμα του cyberbullying από συμμαθητή της και έκανε δύο φορές απόπειρα αυτοκτονίας. 

Άτομα που δέχτηκαν έντονα διαδικτυακό εκφοβισμό ενδέχεται στο μέλλον να παρουσιάσουν μεγαλύτερη αστάθεια στις διαπροσωπικές τους σχέσεις συνοδευόμενη από την κοινωνική απομόνωση.

Από την άλλη, οι "θύτες" τείνουν να είναι άτομα με έντονη αντικοινωνική συμπεριφορά, επιρρεπή στο αλκοόλ και απομονωμένα από τους συνομηλίκους. Μακροπρόθεσμα αντιλαμβάνονται ότι ο εκφοβισμός δεν αποτελεί μορφή ικανοποίησης και αναγνώρισης, βιώνοντας έτσι έντονη προσωπική απογοήτευση.

Για ποιο λόγο, όμως, ένας έφηβος ή ένα παιδί μπαίνει στη διαδικασία να απειλήσει κάποιο συνομήλικό του;

Συχνά, οι νέοι οδηγούνται στον διαδικτυακό εκφοβισμό εξαιτίας της βίωσης έντονων συναισθημάτων όπως θυμός, απόγνωση, είτε πάλι και εκδίκηση, που μπορεί να προέρχεται τόσο από τις προβληματικές σχέσεις που υπάρχουν στο οικογενειακό περιβάλλον όσο και εξαιτίας μιας ευρύτερης κοινωνικής δυσλειτουργικότητας που παρουσιάζει το άτομο. 

Σε μερικές περιπτώσεις ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελεί μορφή ψυχαγωγίας στοχεύοντας στην εκδήλωση ποικίλων αντιδράσεων και στην ικανοποίηση αναγκών, που σχετίζονται με την επιβολή εξουσίας και ελέγχου. Σπανιότερα, η αποστολή μηνυμάτων σε λάθος παραλήπτες μπορεί να αποτελέσει αιτία του φαινομένου.

Το θέμα, όμως, είναι πώς μπορούν τα παιδιά να προστατευθούν;

• Αγνόηση ενοχλητικών μηνυμάτων, σε περίπτωση ωστόσο απειλών, συνιστάται αναφορά των μηνυμάτων και λήψη προληπτικών μέτρων.
• Αποκλεισμός του αποστολέα που στέλνει απειλητικά ή ενοχλητικά μηνύματα.
• Προειδοποίηση του αποστολέα.
• Αναφορά του περιστατικού στην Αστυνομία είτε σε κάποια αρμόδια υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού εγκλήματος.

Για να καταφέρει, όμως, ένα παιδί να διαχειριστεί με τόσο ορθολογιστικό τρόπο τη διαδικτυακή απειλή, σημαίνει πώς έχει γίνει πολύ καλή δουλειά από τους γονείς του. Τι εννοούμε; Ένα παιδί το όποιο έχει αυτοπεποίθηση, νιώθει τη δύναμη να υπερασπιστεί τον εαυτό του, μπορεί να έρχεται σε επαφή με τα συναισθήματά του, αλλά και γνωρίζει πώς μπορεί να μοιραστεί χωρίς φόβο το πρόβλημα με τους γονείς του ή με τους εκπαιδευτικούς, τότε το παιδί αυτό μπορεί πιο εύκολα να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση.

Το ζητούμενο είναι η σωστή ενημέρωση και η πληροφόρηση απ΄τους γονείς. Αφού πρώτα οι ίδιοι έχουν ενημερωθεί για τα θέματα αυτά. Ακόμα, είναι σημαντικό οι γονείς να έχουν πρόσβαση στον υπολογιστή των παιδιών τους, να μπορούν να ελέγχουν τα προφίλ τους, αλλά και να παρακολουθούν το ιστορικό των σελίδων που επισκέπτονται. 

Επίσης, είναι σημαντικό μαζί με τα παιδιά να διαβάσετε κάποια σχετικά άρθρα που θα ενημερώνουν για τέτοιου είδους φαινόμενα. Προσπαθήστε να μην μπείτε στο ρόλο του καθηγητή που αρχίζει να κάνει μάθημα. Μιλήστε σαν να μιλούσατε σε έναν φίλο σας και εξηγήστε τους για τον εκφοβισμό όσο πιο απλά γίνεται. Αναγνωρίστε τα συναισθήματά τους και μπείτε στη θέση τους. Καταλάβετε ποια είναι θέση του παιδιού σας στην παρέα των συνομηλίκων, αλλά και ποια θα ήθελε να είναι. Τι θα έκανε για να το πετύχει;

www.jenny.gr