Όταν ήμουν παιδί και διάβαζα ένα βιβλίο, πολλές φορές τα μάτια μου έφευγαν από τις σελίδες και το βλέμμα μου περιπλανιόταν στον χώρο. Τότε όσοι βρίσκονταν κοντά μου αναρωτιούνταν για ποιο λόγο δεν είμαι αρκετά συγκεντρωμένος στην ανάγνωση και εν πάση περιπτώσει πότε σκοπεύω να τελειώσω τους "Άθλιους" του Βίκτορος Ουγκώ. Βλέπετε, κατά τη γνώμη τους 2 εβδομάδες ήταν πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για την ανάγνωση αυτού του βιβλίου. Από την πλευρά μου -για κάποιο ανεξήγητο λόγο- δεν έδινα τόσο μεγάλη βαρύτητα στα λεγόμενά τους και συνέχιζα να βρίσκομαι κάπου μεταξύ ουρανού και γης, δηλαδή μεταξύ βιβλίου και ονειροπολήσεων. Άλλωστε, το καλοκαίρι διαρκούσε μόνο τρεις μήνες και σε αυτό το χρονικό διάστημα θα έπρεπε να βοηθήσω τον δεκαπενταετή πλοίαρχο να χαράξει την πορεία του στον χάρτη, να συνδράμω τον Γιάννη Αγιάννη που καταδιωκόταν από τον Ιαβέρη, να ετοιμάσω το γεύμα μαζί με τον Ροβινσώνα Κρούσο και να τρέξω με τον Ρομπέν των Δασών μέσα στο δάσος του Σέργουντ, για να ξεφύγουμε από τον δαιμονικό σερίφη του Νότινχαμ.
Το καλοκαίρι είναι, λοιπόν, ήδη εδώ και πολλοί γονείς και εκπαιδευτικοί προβληματίζονται για το τι θα πρέπει να διαβάσουν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής. Αρχικά, ας επισημάνουμε ότι οι μήνες της θερινής ανάπαυλας δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελέσουν συνέχιση του απαιτητικού προγράμματος που είχαν τα παιδιά κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Το ιδανικό καλοκαίρι θα πρέπει να περιλαμβάνει ξεκούραση, επαφή με τη φύση, περιηγήσεις, απόκτηση δεξιοτήτων, φυσική άσκηση, ενασχόληση με τα χόμπι μας, ενδυνάμωση των φιλικών και συγγενικών σχέσεων των παιδιών, αλλά και καλλιέργεια της αγάπης για το βιβλίο και δη το λογοτεχνικό.
Όλοι μας, άλλωστε, έχουμε συνδέσει αυτή την εποχή με την ανάγνωση ενός ή περισσότερων καλών βιβλίων. Ειδικότερα, όμως, για τα παιδιά είναι μια ευκαιρία η ανάγνωση να συνδεθεί όχι με τον αναγκαστικό χαρακτήρα τον οποίο έχουν οι σχολικές εργασίες, αλλά να λάβει μια προαιρετική μορφή. Προς αυτήν την κατεύθυνση, μπορούμε να επισκεφτούμε μαζί τους ένα βιβλιοπωλείο ή τη βιβλιοθήκη του δήμου μας και να επιλέξουμε τα λογοτεχνήματα της αρεσκείας τους. Επίσης, στην επίσημη ιστοσελίδα του δήμου μας μπορούμε να βρούμε πληροφορίες για τα προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης και φιλαναγνωσίας τα οποία, συνήθως, διοργανώνονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού από τις δημοτικές βιβλιοθήκες.
Ένα ερώτημα που απευθύνεται πολλές φορές στους εκπαιδευτικούς είναι και το εξής: "ποιο βιβλίο είναι καταλληλότερο για το παιδί μου;". Η απάντηση είναι απλή: το βιβλίο που ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντά του.
- Εάν, π.χ. το παιδί μας ασχολείται με τον αθλητισμό ένα σχετικό βιβλίο στο οποίο θα γίνεται λόγος για μια αθλητική ομάδα που αφοσιώνεται σε έναν στόχο και τον κατακτά, κρίνεται ως ιδανικό. Οι υπάλληλοι των βιβλιοθηκών και των βιβλιοπωλείων τα οποία εμπιστευόμαστε θα πρέπει να είναι σε θέση να μας συστήσουν μια πλειάδα βιβλίων, τα οποία είναι δυνατόν να ανταποκριθούν στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του παιδιού μας.
- Επίσης, μπορούμε να επιλέξουμε ένα βιβλίο με ποικίλα άλλα κριτήρια, π.χ. το μέρος στο οποίο θα πάμε διακοπές. Έτσι, λοιπόν, εάν αυτό το καλοκαίρι μας βρει στα Δωδεκάνησα θα μπορούσαμε να επιλέξουμε ένα βιβλίο για την περίοδο της Ιταλοκρατίας σε αυτά τα νησιά ή για την ιδιαίτερη φύση τους ή για τις καλοκαιρινές περιπέτειες μιας παρέας παιδιών σε ένα από αυτά.
- Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά θα πρέπει να έρθουν σε επαφή και με τα κλασικά λογοτεχνήματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, π.χ. με το βιβλίο "Τζέιν Έιρ" της Σαρλότ Μπροντέ ή με τα "Παιδιά του πλοιάρχου Γκραντ" του Ιούλιου Βερν ή με τους "Τρεις Σωματοφύλακες" του Αλέξανδρου Δουμά. Αυτό, λοιπόν, μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη κριτήριο επιλογής βιβλίου.
- Ένα, ακόμη, κριτήριο μπορεί να είναι η υπόρρητη σύνδεση με κάποιο από τα σχολικά μαθήματα, π.χ. εάν το παιδί έχει αποφοιτήσει από την Ε΄ Δημοτικού και πρόκειται να διδαχτεί στην επόμενη τάξη τη νεότερη ελληνική ιστορία, είναι δυνατόν να επιλέξουμε ένα βιβλίο για τη ζωή του Ρήγα Βελεστινλή ή ένα άλλο λογοτέχνημα για την δράση της Φιλικής Εταιρείας.
- Κριτήριο θα μπορούσαν να είναι τα διάφορα ήθη και έθιμα του καλοκαιριού. Είναι, δηλαδή, γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του θέρους από πολλούς πολιτιστικούς φορείς διοργανώνονται ποικίλες εκδηλώσεις (π.χ. παραδοσιακοί γάμοι, πανηγύρια, γλέντια, κ.ά.) στις οποίες αναδεικνύονται τα έθιμα της κάθε περιοχής. Μιας και πολλοί από εμάς θα παρακολουθήσουμε ορισμένα από τα έθιμα αυτά από κοντά, η επιλογή ενός βιβλίου που αναφέρεται σε αυτά θα μπορούσε να αποτελέσει μια πολύ καλή αφορμή σύνδεσης του περιεχομένου του με τα όσα θα δούμε εκ του σύνεγγυς.
- Στις μέρες μας υπάρχουν πολλά παιδικά βιβλία τα οποία είτε έχουν ήδη μεταφερθεί είτε πρόκειται να μεταφερθούν στην μεγάλη οθόνη. Αυτό είναι δυνατόν να αποτελέσει ένα ακόμη κίνητρο για τα παιδιά μας και να τα παρωθήσει να διαβάσουν ένα βιβλίο, που σε αντίθετη περίπτωση ίσως να μην επέλεγαν. Η παρακολούθηση της ταινίας, πριν κατά τη διάρκεια ή μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης του βιβλίου, κρίνεται ως επιβεβλημένη.
- Ακόμη, ένα βιβλίο μπορεί να σχετίζεται με ένα ντοκιμαντέρ που παρακολουθήσαμε, π.χ. για το διάστημα. Το βιβλίο αυτό μπορεί να έχει πληροφοριακή μορφή και θα μας δώσει τη δυνατότητα αφενός μεν να λύσουμε απορίες που μας δημιουργήθηκαν αφετέρου δε να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας εμπεδώνοντας και κατακτώντας περισσότερες γνώσεις.
- Επιπροσθέτως, τα γεγονότα της επικαιρότητας (π.χ. μόλυνση του περιβάλλοντος, μετανάστευση, χρήση αναβολικών στον αθλητισμό, χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, κ.ά.) είναι δυνατόν να προσελκύσουν την προσοχή των μικρών αναγνωστών και να τους πείσουν να εντάξουν στα θερινά τους αναγνώσματα βιβλία που σχετίζονται με αυτά. Αναφερόμαστε, όπως καθίσταται προφανές, σε βιβλία στα οποία οι συγγραφείς τους καταπιάνονται με ένα συγκεκριμένο κοινωνικό πρόβλημα. Η ανάγνωση των βιβλίων αυτών θα δώσει την ευκαιρία στους μαθητές να αντιληφθούν καλύτερα και να ερμηνεύσουν ευχερέστερα τα όσα συμβαίνουν στον κοινωνικό στίβο.
- Δοθέντος ότι τα παιδιά μαθαίνουν ξένες γλώσσες και θα ζήσουν σε ένα κόσμο όπου η πολυγλωσσία θα είναι μια επιθυμητή και ευκταία κατάσταση, είναι δυνατόν να επιλέξουμε ένα βιβλίο γραμμένο είτε στα αγγλικά είτε στα γαλλικά είτε σε όποια άλλη γλώσσα επιθυμεί το παιδί μας. Μάλιστα, θα πρέπει να προσέξουμε, ώστε η έκδοση που θα προτιμήσουμε να επεξηγεί με υποσελίδιες σημειώσεις πολλές από τις λέξεις του κειμένου, διότι δεν είναι καθόλου πρακτικό για ένα παιδί να κρατάει στο ένα χέρι το λογοτεχνικό βιβλίο και στο άλλο το …λεξικό. Ενδιαφέρουσες είναι οι εκδόσεις στις οποίες συνδυάζονται δύο γλώσσες π.χ. στην αριστερή σελίδα διαβάζουμε το κείμενο στα ελληνικά και στη δεξιά το ίδιο ακριβώς κείμενο μεταφρασμένο σε μια ξένη γλώσσα. Αυτές οι εκδόσεις μπορούν να βοηθήσουν ενεργά ένα παιδί στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου του και στην εξοικείωσή του με την ξένη γλώσσα.
- Αν οι νεαροί φίλοι και φίλες μας βαριούνται τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα με την ιδιαίτερη πλοκή τους, μια λύση μπορεί να αποτελέσουν οι ανθολογίες διηγημάτων. Σε αυτές ο νεαρός αναγνώστης θα διαβάσει σύντομα σε έκταση διηγήματα (π.χ. 10 - 15 σελίδων) τα οποία θα του δώσουν την ικανοποίηση ότι ολοκλήρωσε ένα κείμενο μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μετά την ανάγνωση κάθε ενός διηγήματος ή και ολόκληρου του βιβλίου χρήσιμο είναι να γίνει μια συζήτηση με το παιδί κατά την οποία θα του ζητήσουμε να μας πει: (α) ποιο διήγημα τον εντυπωσίασε περισσότερο, (β) ποιο κείμενο θα ήθελε να ξαναδιαβάσει, (γ) εάν θα ήθελε να του αγοράσουμε κάποιο άλλο βιβλίο ενός συγγραφέα που συμμετέχει με έργο του σε αυτή την ανθολογία και (δ) εάν κάποιο από τα κείμενα αυτά του θύμισε κάποιο άλλο βιβλίο που είχε ήδη διαβάσει.
- Αν τα παιδιά πλησιάζουν στην εφηβεία, εάν δηλαδή έχουν αποφοιτήσει από το δημοτικό ή από την Α΄ Γυμνασίου, σίγουρα θα προβληματιστούν για την επιλογή ενός βιβλίου το οποίο θα αναφέρεται στα ζητήματα της περιόδου αυτής, στις αλλαγές που επισυμβαίνουν στο σώμα, στις συναισθηματικές μεταπτώσεις και στις προκλήσεις οι οποίες ορθώνονται ενώπιον του εφήβου. Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο βιβλίο θα προσελκύσει τους νεαρούς αναγνώστες και σίγουρα θα ανταποκριθεί στα ενδιαφέροντά τους και στις ιδιαίτερες ανησυχίες τους.
- Για τα παιδιά που βρίσκονται στην προαναφερθείσα ηλικία μια καλή ιδέα είναι και η εξής: από τα κυριακάτικα φύλλα των εφημερίδων μπορούμε να επιλέξουμε άρθρα και συνεντεύξεις διαχρονικού και μη στενά επικαιρικού χαρακτήρα. Ειδικότερα, η συνέντευξη ενός αθλητή ή ενός καταξιωμένου επιστήμονα ή ένα σύντομο άρθρο για την μόλυνση του περιβάλλοντος θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ανάγνωσης από τους εφήβους. Με αυτόν τον τρόπο θα καλλιεργηθεί και η τάση ανάγνωσης εφημερίδων και το ενδιαφέρον για τα ευρύτερα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά γεγονότα, ώστε να μην διαπαιδαγωγούμε ανθρώπους αδιάφορους για τα όσα συμβαίνουν γύρω τους και ομφαλοσκοπούντες.
- Μια ακόμη ιδέα θα ήταν και η εξής: τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι εκδίδουν βιβλία της κλασικής λογοτεχνίας, π.χ. "ο Ερωτόκριτος" του Βιτσέντζου Κορνάρου σε μορφή κόμικ. Μπορούμε, λοιπόν, να αγοράσουμε ή να δανειστούμε ένα τέτοιο βιβλίο. Την ίδια στιγμή ο γονιός μπορεί να προμηθευτεί την κανονική έκδοση του έργου αυτού και σε ελεύθερες και χαλαρές συζητήσεις τις οποίες θα κάνει με το παιδί του να του διαβάζει αποσπάσματα από το πρωτότυπο έργο, να αναζητούν από κοινού τις ομοιότητες και τις διαφορές και να διερευνούν τον χαρακτήρα και τα κίνητρα του ενός ή του άλλου πρωταγωνιστή. Το ίδιο μπορεί, ασφαλώς, να γίνει και με τις απλοποιημένες εκδόσεις των κλασικών έργων που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Γονέας και παιδί μπορούν παράλληλα να διαβάζουν το αρχικό κείμενο και το διασκευασμένο και εν συνεχεία να συζητούν για το περιεχόμενό του και να συμφωνούν ή να διαφωνούν με τα κίνητρα των ηρώων του.
- Ένα πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα για …ψαγμένα παιδιά μπορεί να είναι και η συλλογή ποιημάτων. Ειδικότερα, οι συλλογές που περιέχουν μελοποιημένα ποιήματα και τραγούδια μπορεί να αποτελέσουν μια αξιόλογη επιλογή. Μιλώντας, ωστόσο, για ποιήματα ας σταθούμε στις παραλογές. Οι παραλογές είναι μια υποκατηγορία των δημοτικών τραγουδιών και σύμφωνα με τον Λίνο Πολίτη υπάγονται στα διηγηματικά τραγούδια. Επειδή αυτό το είδος ποίησης διακρίνεται για το ότι έχει αρχή - μέση - τέλος και γρήγορο ρυθμό, για τα μυθικά και εξωλογικά του στοιχεία, για την έντονη δραματικότητά του και για το ότι σε αυτό διαβάζουμε για περιπέτειες και για ανατροπές είναι δυνατόν να ελκύσει την προσοχή των μικρών αναγνωστών. Μεταξύ των παραλογών θα συναντήσουμε και τα εξής δημοτικά τραγούδια: "Του γιοφυριού της Άρτας", "Του Μαυριανού και της αδελφής του", "Ο γυρισμός του ξενιτεμένου", "Της κουμπάρας που έγινε νύφη", κ.ά. Πέραν τούτου, η επαφή των παιδιών με αυτό το τμήμα της ελληνικής λογοτεχνικής κληρονομιάς αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά την εις βάθος κατάκτηση της ελληνικής γλώσσας, αλλά πρωτίστως να ενδυναμώσει την πολιτιστική τους ταυτότητα και να τα φέρει σε επαφή με την ιστορία και την καλλιτεχνική δημιουργία του έθνους μας.
Γι’ αυτό, την επόμενη φορά που θα δείτε ένα παιδί να κρατάει στο χέρι του ένα βιβλίο και να κοιτάζει κάπου μακριά, μην το παρεξηγήσετε. Εκείνη τη στιγμή βλέπει μπροστά του τον Γκιούλιβερ από νάνος να γιγαντώνεται, βοηθάει τον Σέρλοκ Χολμς στην εξιχνίαση μιας σκοτεινής υπόθεσης, βρίσκεται μέσα σε ένα υποβρύχιο μόλις 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα, περιπλανιέται με τον Όλιβερ Τουίστ στα στενά του Λονδίνου, μάχεται εναντίον των φυλετικών διακρίσεων στο πλευρό του μπαρμπα-Θωμά και διασχίζει μαζί με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες τα Ματωμένα Χώματα της Ανατολής. Αφήστε το, λοιπόν, να ολοκληρώσει το νοερό του ταξίδι και ευχηθείτε του να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερα τέτοια ταξίδια στη ζωή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου