Η συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών είναι ένα βαρύ και δύσκολο στοίχημα για τους γονείς. Μέσα σε μια δυσβάσταχτη και γεμάτη απαιτήσεις καθημερινότητα οι γονείς καλούνται να πειθαρχήσουν και να μεταδώσουν διάφορες αξίες στα παιδιά τους. Αυτό συνήθως τους καταβάλλει, δημιουργώντας αισθήματα ανεπάρκειας αποκαλώντας τους εαυτούς τους ως "κακούς γονείς". Κατά συνέπεια, πέφτουν στην παγίδα του να ευχαριστούν τα παιδιά τους συνεχώς και να τα επαινούν δίνοντας τους ανταμοιβές, που στην ουσία κάθε άλλο παρά ωφέλιμο είναι.
Ένα από τα βασικά συστατικά της διαδικασίας πειθάρχησης των παιδιών είναι η σωστή και αμοιβαία σχέση επικοινωνίας μεταξύ γονέων - παιδιών. Μέσα στο μεγάλο κεφάλαιο της επικοινωνίας υπάρχει ένας θεμέλιος λίθος πάνω στον οποίο στηρίζονται όλες οι υπόλοιπες τεχνικές διαπαιδαγώγησης, ο περιγραφικός έπαινος.
Τι είναι ο περιγραφικός έπαινος;
Είναι η διαδικασία αναγνώρισης και περιγραφής με ακρίβεια του τι κάνει το παιδί, που είναι σωστό ή για κάτι που δεν έκανε με λάθος τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς θα πρέπει να σταματήσουν αυτό που κάνουν την ίδια στιγμή και να δώσουν σημασία και προσοχή σε αυτό που κάνει το παιδί. Για παράδειγμα, εάν το παιδί τρώει το μεσημεριανό του χωρίς φασαρία, απλά περιγράψτε ακριβώς τι σας αρέσει σε αυτή τη συμπεριφορά "Τρως το φαγητό σου χωρίς να διαμαρτύρεσαι" ή "Δοκίμασες τα φασόλια, αυτό είναι πολύ θαρραλέο εκ μέρους σου". Αυτός είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος να μεταδώσετε τις αξίες που θέλετε στο παιδί σας όπως το να εκτιμά το φαγητό παρά να διαμαρτύρεται και να δοκιμάζει ότι έχει στο πιάτο του ακόμα κι αν νομίζει ότι δεν του αρέσει.
Ο περιγραφικός έπαινος δίνει στα παιδιά να καταλάβουν τι θέλουν οι γονείς από τα ίδια και τι όχι. Κατ’ επέκταση, είναι σε θέση να καταλάβουν πώς να πάρουν θετική σημασία και προσοχή από τους γονείς τους. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά θα ακούσουν και θα δουν πολλές φορές την ημέρα πόσο ευχαριστημένοι είναι οι γονείς μαζί τους και αυτό με τη σειρά του τα κινητοποιεί στο να προσπαθούν περισσότερο να συμπεριφέρονται σωστά.
Όταν οι γονείς αφιερώνουν χρόνο στο να παρατηρήσουν και να περιγράψουν με λεπτομέρεια αυτό που κάνει το παιδί τους, τότε το παιδί παίρνει χρήσιμες πληροφορίες χτίζοντας την αυτοπεποίθησή του. Παραδείγματος χάριν, εάν το παιδί κάθεται στο τραπέζι για να διαβάσει κρατώντας το μολύβι στο χέρι του, αλλά δεν συγκεντρώνεται, αντί οι γονείς να του πουν "Συγκεντρώσου", είναι καλύτερα να πουν, "Κρατάς το μολύβι σου, είσαι έτοιμος να γράψεις".
Τι προσφέρει ο περιγραφικός έπαινος;
Ο περιγραφικός έπαινος μειώνει την εμφάνιση ενοχλητικών συμπεριφορών, όπως το δάγκωμα νυχιών, το πιπίλισμα αντίχειρα, τα παράπονα, οι αντιπαραθέσεις με τα αδέρφια, η αγνόηση οδηγιών. Όλα αυτά που οι περισσότεροι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν καθημερινά μέσα από τη συναναστροφή τους με τα παιδιά τους και που πολλές φορές εμφανίζονται ως ένα απύθμενο και γεμάτο κύματα πέλαγος. Εάν οι γονείς αρχίζουν να παρατηρούν πότε τα παιδιά τους δεν κάνουν αυτές τις συμπεριφορές τότε μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον περιγραφικό έπαινο. Ο στόχος εξάλλου δεν είναι να τονίζουμε τις αρνητικές συμπεριφορές των παιδιών, αλλά να ενισχύσουμε τις θετικές τους πλευρές και αντιδράσεις.
Παράλληλα, η θετική σχέση που θα αναπτυχθεί από τις πρώτες κιόλας μέρες ανάμεσα στους γονείς και το παιδί, θα σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας περιόδου ζωής, κατά την οποία το παιδί θα είναι πιο ευτυχισμένο και πιο πρόθυμο να υπακούσει. Η αίσθηση ότι οι γονείς μου με βλέπουν όχι μόνο όταν κάνω ζαβολιές, αλλά και όταν συγυρίζω ή διαβάζω ή παίζω ήρεμα με το αδερφάκι μου, βοηθά τα παιδιά να νιώσουν ασφάλεια και αποδοχή, δύο ορόσημα για τη σωστή συναισθηματική ανάπτυξή τους.
Η χρήση του περιγραφικού επαίνου, ειδικά όταν εμπεριέχει κάποιες φράσεις που αφορούν ποιοτικές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές έννοιες όπως η συνεργασία, η γενναιοδωρία, η υπομονή, η αυτοπεποίθηση, η ευελιξία, η ειλικρίνεια, το θάρρος και ο αυτοέλεγχος, η προσοχή στις λεπτομέρειες, η δημιουργικότητα και η επιμονή, μπορεί να επιφέρει μεγαλύτερη και θετικότερη επίδραση στο τρόπο αντίδρασης των παιδιών.
Όσο περισσότερο οι γονείς χρησιμοποιήσουν τις έννοιες αυτές όταν επαινούν τα παιδιά τους τόσο πιο πολύ ικανό, συνεργάσιμο και θαρραλέο βλέπουν τον εαυτό τους τα παιδιά. Για παράδειγμα, "Θυμήθηκες τη ρουτίνα μας για τον ύπνο και έκανες κάποια πράγματα από μόνος σου, ενώ εγώ τηλεφωνούσα. Είσαι πολύ ανεξάρτητος".
Πώς μπορούν οι γονείς να εφαρμόσουν τον περιγραφικό έπαινο;
Όπως κάθε νέα τεχνική και πρακτική, έτσι και ο περιγραφικός έπαινος ίσως θεωρηθεί κάτι δύσκολο προς τους γονείς. Εντούτοις, με τη καλή θέληση και την υπομονή, οι γονείς θα συνειδητοποιήσουν ότι έχουν ένα πανίσχυρο όπλο στα χέρια τους για τη σωστή διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους και για να μεταφέρουν όλες τις ηθικές και κοινωνικές αξίες στα παιδιά τους.
1. Σταματήστε ότι κάνετε και δώστε την προσοχή σας στο παιδί.
2. Παρατηρήστε με λεπτομέρεια αυτό που κάνει (το οποίο είναι σωστό).
3. Ξεκινήστε τη πρότασή σας με το "Έχω παρατηρήσει …" και αποφύγετε τις φράσεις "Τέλεια, φανταστικά".
4. Μπορείτε να καταγράψετε δύο αρνητικές συμπεριφορές του παιδιού σας που θα θέλατε να βελτιώσετε και να παρατηρήσετε τι καλό κάνει το παιδί σε κάθε περίπτωση. Πάνω σε αυτό μπορείτε να το επαινέσετε.
5. Τονίστε τις περιπτώσεις που το παιδί σας δεν κάνει την ενοχλητική συμπεριφορά.
6. Αποφύγετε τις υπερβολές. Η χρήση υπερθετικού βαθμού για τον έπαινο δεν βοηθά γιατί τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν βλέπει πόσο καταπληκτικά ή τέλεια είναι (όπως τους λένε οι γονείς τους). Έτσι συμπεραίνουν ότι αυτά που τους λένε οι γονείς τους δεν αντιπροσωπεύουν την επίδοσή τους, αλλά ότι είναι μια ένδειξη της αγάπης τους. Επίσης, ο υπερβολικός έπαινος μπορεί να μειώσει τα κίνητρα των παιδιών και την επίδοσή τους.
7. Χρησιμοποιείστε τον περιγραφικό έπαινο για τουλάχιστον 10 φορές την ημέρα για τη βελτιωμένη συμπεριφορά του παιδιού.
Μέσα από τον περιγραφικό έπαινο τα παιδιά σας έχουν να κερδίσουν πολλά εχέγγυα για τη μεταγενέστερη πορεία τους στη ζωή. Εσείς είστε ο αρωγός και ο κύριος παράγοντας προσφοράς αυτών των τονωτικών βοηθημάτων, ξεκινώντας από τον περιγραφικό έπαινο.
Βαλεντίνα Θεοδώρου, Παιδοψυχολόγος
Παροχή Συμβουλευτικών Υπηρεσιών σε παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου