10 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τα πρόωρα μωρά!

Το να φέρνεις στο κόσμο ένα πρόωρο μωρό είναι σε πολλές περιπτώσεις μια αντίξοη εμπειρία. Κάποια μωράκια, ιδιαίτερα αυτά που έχουν γεννηθεί πολύ πρόωρα, χρειάζεται να μείνουν στις μονάδες εντατικής νοσηλείας για πολύ καιρό. Αυτό συνεπάγεται ένα ιδιαίτερα μεγάλο άγχος για τους γονείς, που έχουν κάθε λόγο να ελπίζουν για το καλύτερο. Επιπλέον, επιστρέφοντας στο σπίτι, οι γονείς με ένα πρόωρο μωράκι στην αγκαλιά τους συνήθως χρειάζεται να του παρέχουν μια πιο εντατική φροντίδα, προκειμένου να πάρει βάρος και να δυναμώσει, αλλά και να το ενθαρρύνουν να κατακτήσει τα ορόσημα της ανάπτυξης. 

Γι’ αυτό πρέπει να είναι σε στενή συνεργασία με τον παιδίατρο και να παρακολουθούν με συνέπεια τα προγράμματα διαχρονικής παρακολούθησης που έχουν οι μονάδες εντατικής νοσηλείας που νοσηλεύθηκαν τα παιδιά τους. Ανάμεσα, όμως, στα τόσα που έχουν να μάθουν χρήσιμο μπορεί να αποδειχθεί να γνωρίζουν για τα πρόωρα μωρά τα εξής:

1. Έχουν "διορθωμένη" ηλικία

Τα πρόωρα μωρά -ιδιαίτερα εκείνα που έχουν γεννηθεί πολύ ή αρκετά πρόωρα- μπορεί να υπολείπονται των συνομηλίκων τους όχι μόνο σε ύψος και βάρος, αλλά και στα αναπτυξιακά στάδια, αφού έχουν χάσει αρκετές εβδομάδες ευνοϊκού ενδομήτριου περιβάλλοντος. Ανεξάρτητα, λοιπόν, από την ημερομηνία γέννησης, υπάρχει ένας ειδικός τρόπος μέτρησης του χρόνου για τα πρόωρα μωρά που χρησιμοποιείται από τους νεογνολόγους και από τον παιδίατρο που παρακολουθεί το πρόωρο μωρό στην αρχή της ζωής του. Πρόκειται για τη διορθωμένη ηλικία, που είναι η ηλικία του νεογέννητου, που υπολογίζεται βάση της ημερομηνίας στην οποία θα έπρεπε να έχει κανονικά γεννηθεί. Αν, λοιπόν, ένα μωρό έχει γεννηθεί πρόωρα, ο παιδίατρος για αρκετό καιρό θα λαμβάνει υπόψη τη διορθωμένη ηλικία κι όχι τη χρονολογική σε θέματα ανάπτυξης και ψυχοκινητικής εξέλιξης. Συνήθως, πάντως, η διαφορά μεταξύ χρονολογικής και διορθωμένης ηλικίας αντισταθμίζεται ανάλογα με το πόσο πρόωρα έχει γεννηθεί το μωρό στην ηλικία των δύο ή και πιο νωρίς.

2. Ο θηλασμός είναι εφικτός

Κατά την παραμονή του στο νοσοκομείο το πρόωρο μωράκι, όταν η κατάσταση της υγείας του έχει σταθεροποιηθεί, μπορεί να σιτίζεται με γάλα μέσα από έναν ρινικό σωλήνα. Κάποια πρόωρα μπορεί να δυσκολευτούν με τις θηλαστικές κινήσεις, όταν ξεκινήσουν τα ταϊζονται από το στόμα. Επίσης, επειδή γενικά είναι πιο αδύναμα, κουράζονται πιο γρήγορα. Στο τέλος, όμως, όλα καταφέρνουν να θηλάσουν. Από την πρώτη στιγμή η μητέρα ενθαρρύνεται να παρέχει μητρικό γάλα, το οποίο μπορεί να βγάζει με το θήλαστρο ώστε να ταϊζεται με αυτό το μωρό από την περίοδο της παραμονής του στη θερμοκοιτίδα. Κι αυτό γιατί το μητρικό γάλα είναι εξαιρετικά ευεργετικό για την ανάπτυξη, αλλά και για το ανοσοποιητικό σύστημα των πρόωρων μωρών.

3. Χρειάζονται πιο συχνό τάισμα

Τα γεύματα στην αρχή πιθανόν να είναι πιο συχνά και πιο μικρά. Η ποσότητα του γάλακτος σταδιακά αυξάνεται, πάντα όμως σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνει ο παιδίατρος. Παρόλα αυτά, οι γονείς δεν χρειάζεται να αγχώνονται και να πιέζουν το μωρό να φάει ακόμα κι αν του λείπει βάρος.

4. Ίσως κλαίνε περισσότερο

Ένας λόγος είναι οι δυσκολίες που βίωσαν κατά τη διάρκεια της παραμονής στη θερμοκοιτίδα, αλλά και η δυσκολία προσαρμογής. Επίσης, τα πρόωρα μωρά παρουσιάζουν πιο συχνά δυσκολίες στην πέψη, που μπορεί να είναι μία ακόμα αιτία που συνδέεται με το πιο συχνό κλάμα. Τέλος, μπορεί να ξυπνούν πιο συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτα και γενικά να αργήσουν περισσότερο να μπουν σε πρόγραμμα ύπνου. Αυτό συμβαίνει γιατί η μεγάλη παραμονή στη θερμοκοιτίδα κάτω από τεχνητό φως τα δυσκολεύει να μάθουν να ξεχωρίζουν τη μέρα από τη νύχτα.

5. Παίρνουν κανονικά βάρος;

Στην αρχή τα πρόωρα μωράκια παίρνουν κανονικά, λίγο λιγότερο ή λίγο περισσότερο βάρος κάθε μήνα από ότι τα τελειόμηνα μωρά. Μεγαλώνοντας μπορεί κάποια να υπολείπονται στην ανάπτυξη σε σχέση με τα συνομήλικά τους. Οι διαφορές, όμως, είναι συνήθως μικρές και δεν εμπνέουν ανησυχία, εφόσον ο παιδίατρος επιβεβαιώνει ότι η ανάπτυξη του παιδιού ακολουθεί τις φυσιολογικές καμπύλες.

6. Η αγκαλιά τα ευνοεί

Τα πρόωρο μωράκι τον πρώτο καιρό στο σπίτι έχει ανάγκη από περισσότερη αγκαλιά για να νιώσει σιγουριά και ασφάλεια λόγω του αποχωρισμού από τη μητέρα την περίοδο της παραμονής στο νοσοκομείο. Επίσης, συχνά χρειάζεται να το κρατούν οι γονείς αγκαλιά μετά το τάισμα περισσότερο, γιατί ρεύονται πιο δύσκολα ή γιατί τα πρόωρα υποφέρουν πιο συχνά από αναγωγές λόγω γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης εξαιτίας της ανωριμότητας του γαστρεντερικού τους συστήματος. Τέλος, κάποιες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η αγκαλιά μπορεί να δώσει ώθηση ακόμα και στην ανάπτυξή του πρόωρου μωρού. Σε αυτή τη θεωρία στηρίζεται και το Κangaroo Care, που κάποιες μονάδες εντατικής νεογνών εφαρμόζουν, ενθαρρύνοντας τις μητέρες να κρατούν τα μωρά τους στην αγκαλιά τους κατά τη περίοδο της παραμονής τους στη θερμοκοιτίδα.

7. Είναι πιο εύθραυστα στο κρύο…

Λόγω της έλλειψης βάρους και λίπους τα πρόωρα νεογέννητα μωρά μπορεί να κρυώνουν περισσότερο. Γι’ αυτό τις πρώτες ημέρες στο σπίτι συστήνεται να δίνεται προσοχή στο ντύσιμό τους, γρήγορα όμως συνιστάται να ντύνονται όπως τα τελειόμηνα παιδιά. Επίσης, οι γονείς δεν θα πρέπει να αποφεύγουν τις εξόδους από φόβο μην κρυώσει το μωρό, αρκεί να φροντίζουν το μωρό τους να είναι σωστά ντυμένο και χωρίς υπερβολές.

8. … και στις λοιμώξεις

Λόγω της πρόωρης γέννησης το μωρό δεν έχει προλάβει να πάρει αντισώματα από τη μητέρα και για αυτό μπορεί να είναι πιο ευαίσθητο στις λοιμώξεις. Επίσης, λόγω προβλημάτων που πιθανόν να προέκυψαν μετά τη γέννηση, όπως π.χ. αναπνευστική ανωριμότητα, είναι γενικά πιο ευαίσθητο. Για αυτό μετά την επιστροφή στο σπίτι, στα πρώτα σημάδια ασθένειας ή όποιων άλλων προβλημάτων θα πρέπει ενημερώνεται αμέσως ο παιδίατρος. Γενικά, πάντως, τo πρώτο διάστημα καλό είναι να αποφεύγονται οι πολλές επισκέψεις και ιδιαίτερα η επαφή του μωρού με μικρά παιδιά, τα οποία μπορεί να είναι φορείς ιώσεων. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγεται η παραμονή του μωρού σε κλειστούς χώρους με πολύ κόσμο. Σε ότι αφορά τις συνθήκες υγιεινής, ιδιαίτερα σημαντικό είναι να εφαρμόζεται ο κανόνας να πλένει πρώτα τα χέρια του όποιος πιάνει το μωρό. Τέλος, αν κάποιος από τα μέλη της οικογένειας είναι άρρωστος, καλό είναι να φοράει μάσκα, όταν πλησιάζει το μωρό. Γενικά ισχύει ότι για όλα τα μωρά, αλλά με μεγαλύτερη αυστηρότητα τουλάχιστον στην αρχή.

9. Παρακολουθούνται από follow up

H παρακολούθηση των πρόωρων μωρών δεν σταματά μετά την έξοδό τους από το νοσοκομείο. Συνήθως απαιτείται παρακολούθηση των παιδιών επί έτη από πολλούς και διαφορετικούς ειδικούς για να εξετάζεται και να εξακριβώνεται αν το μωρό ακολουθεί -με βάση τη διορθωμένη ηλικία- τα συνομήλικα μωράκια, αυτά δηλαδή που γεννήθηκαν τελειόμηνα. Ο έλεγχος αυτός ονομάζεται διαχρονική παρακολούθηση (follow up) και πραγματοποιείται από ομάδα ιατρών: νεογνολόγους, νευρολόγους, οφθαλμίατρους, ωτορινολαρυγγολόγους, αναπτυξιολόγους, λογοπαιδικούς, ορθοπαιδικούς, οι οποίοι ανάλογα με τα πιθανά ευρήματα δίνουν στους γονείς τις κατάλληλες οδηγίες για την έγκαιρη αντιμετώπιση προβλημάτων, διασφαλίζοντας την όσο το δυνατόν καλύτερη εξέλιξη αυτών των παιδιών. Τα follow up διεξάγονται στα εξειδικευμένα ιατρεία των μονάδων εντατικής νοσηλείας νεογνών μετά από προγραμματισμένο ραντεβού και συνήθως γίνονται στο 3ο, 6ο, 12ο, 24ο μήνα, 3ο και 4ο χρόνο ζωής. Σε ορισμένες περιπτώσεις η παρακολούθηση μπορεί να συνεχιστεί και κατά την προσχολική ή πρώτη σχολική ηλικία, εάν διαπιστωθεί ότι το παιδί έχει προβλήματα λόγου ή μαθησιασκές δυσκολίες.

10. Είναι απλά μοναδικά…

Σε γενικές γραμμές, ένα παιδί που έχει γεννηθεί πρόωρα, φτάνοντας στην ηλικία των δύο ή τριών χρόνων, μπορεί να συγκριθεί με τα παιδιά ίδιας ηλικίας, εφόσον δεν υπάρχουν άλλα προβλήματα. Επειδή, όμως, συνήθως στην αρχή είναι πίσω στα αναπτυξιακά στάδια, έχουν ανάγκη εκτός από ενισχυμένη φροντίδα και από περισσότερα ερεθίσματα από τους γονείς. Η υποστήριξη, ωστόσο, αυτή θα πρέπει να είναι χαλαρή και αβίαστη και όχι πιεστική. Οι γονείς των πρόωρων παιδιών δεν θα πρέπει να αγχώνονται και δεν θα πρέπει να ξεχνούν, ότι ο ρυθμός με τον οποίο κατακτώνται τα ορόσημα της ανάπτυξης διαφέρει από παιδί σε παιδί και καθορίζεται και από άλλους παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα ή η προσωπικότητα του παιδιού. Πάντως, οι γονείς για κάθε σημάδι που τους προβληματίζει όσον αφορά στην εξέλιξη του παιδιού θα πρέπει να απευθύνονται στον ειδικό. Συνήθως, αυτό που η φύση στερεί από τα πρόωρα μωράκια αντισταθμίζεται με την αγάπη, την αυξημένη προσοχή και την ενισχυμένη φροντίδα των γονιών, με αποτέλεσμα τα περισσότερα από αυτά τα παιδάκια να εξελίσσονται περίφημα!

Φλώρα Κασσαβέτη

Με τη συνεργασία της Έλενας Μπούζα, Νεογνολόγου.
www.happymom.gr