Το πονηρό παιδί

Δεν υπακούει στους κανόνες, του αρέσει να "κλέβει" στα παιχνίδια των συνομηλίκων του, είναι ο... παγαπόντης της σχολικής τάξης και γενικώς προσπαθεί να καταφέρει τον εκάστοτε στόχο, ακολουθώντας έναν δικό του δρόμο που του λείπουν οι κανόνες.

Τι φταίει;

Κάποια παιδιά θέλουν οπωσδήποτε να ξεχωρίζουν και προκειμένου να εξασφαλίσουν αυτή τη διάκριση, είναι ικανά να κάνουν τα πάντα. Όταν μάλιστα καταφέρνουν να "κλέψουν", να εξαπατήσουν και να κοροϊδέψουν, χωρίς να γίνουν αντιληπτά, αντλούν από αυτό μεγάλη ευχαρίστηση και νιώθουν ξεχωριστά. 

Πίσω από αυτή την επιθυμία για διάκριση με κάθε τρόπο όμως, υπάρχει η χαμηλή αυτοεκτίμηση του παιδιού. Ένα παιδί που νιώθει ανίκανο να κερδίσει σε ένα παιχνίδι που παίζει με τους συνομηλίκους του, θα επιστρατεύσει όλα τα πλάγια μέσα για να τα καταφέρει. Δεν λείπουν βέβαια και οι περιπτώσεις παιδιών που είναι κακομαθημένα, έχουν συνηθίσει να αποκτούν όλα όσα έχουν επιθυμήσει χωρίς καμιά προσπάθεια, επομένως, όταν έρχονται αντιμέτωπα με μια πρόκληση ή ένα στόχο, επιλέγουν τον εύκολο δρόμο. 

Εξάλλου, τα κακομαθημένα παιδιά που έχουν πεισθεί από το περιβάλλον τους ότι είναι τα καλύτερα, τα ικανότερα, τα πιο σπουδαία και θεωρούν τους άλλους κατώτερους, "κορόιδα" και κάνουν ό,τι μπορούν για να το αποδείξουν.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Αυτό που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι το παιδί που καταφέρνει το στόχο του χρησιμοποιώντας "ανέντιμα" μέσα, χωρίς αρνητικές συνέπειες και κυρώσεις, συνηθίζει σε αυτή τη συμπεριφορά και δυσκολεύεται να την ξεπεράσει. Άρα, στόχος δικός μας είναι να αντιμετωπίσουμε την ιδιαιτερότητα του παιδιού μας, προτού παγιωθεί, προτού του γίνει συνήθεια και εθισμός.

Οι απειλές για τιμωρία, η επίπληξη, οι φωνές και το μάλωμα του παιδιού που προσπαθεί να "κλέψει" και να ξεγελάσει τους άλλους, δεν θα έχουν το ζητούμενο αποτέλεσμα. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δώσουμε στο παιδί την ευκαιρία να εκφραστεί. Αν, λοιπόν, δούμε το παιδί να προσπαθεί να εξαπατήσει τους φίλους του στο παιχνίδι, το ρωτάμε: "Γιατί το κάνεις αυτό;", "Τι συνέπειες έχει αυτό που κάνεις, το έχεις σκεφτεί;", "Νομίζεις ότι οι φίλοι σου θα θέλουν να παίζουν μαζί σου, αν καταλάβουν τι κάνεις;" κ.λπ.

Εξηγούμε στο παιδί τις συνέπειες από τις πράξεις του. Του λέμε, λοιπόν, πως αν οι φίλοι του καταλάβουν τις πονηριές του, δεν θα θέλουν να κάνουν παρέα μαζί του ή αν ο δάσκαλος καταλάβει ότι αντιγράφει στα διαγωνίσματα, δεν θα μάθει ποτέ αυτά που πρέπει, θα πάρει κακό βαθμό, κ.ο.κ. 

Η συζήτηση με το παιδί μας βοηθάει και σε αυτή την περίπτωση. Του εξηγούμε, λοιπόν, ότι δεν χρειάζεται να καταφεύγει σε τέτοια δόλια μέσα, σε πονηριές και "κλεψίματα", για να έχει ένα καλό αποτέλεσμα και ότι πρέπει να έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Ταυτόχρονα, ενθαρρύνουμε το παιδί μας δίνοντας έμφαση στις δικές του κλίσεις, ικανότητες και δυνατότητες και δεν το συγκρίνουμε με άλλα παιδιά, ώστε να μην του δημιουργούμε ανταγωνιστική διάθεση. 

Προσπαθούμε να μην πιέζουμε το παιδί μας, να μην το φορτίζουμε με τις δικές μας προσδοκίες, να μην το ελέγχουμε υπερβολικά, να μην το μειώνουμε, να μην το αποθαρρύνουμε και να μην το αμφισβητούμε. Κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργεί άγχος στο παιδί και να το αναγκάζει να στραφεί σε εναλλακτικές λύσεις για να καταφέρει τον εκάστοτε στόχο. Αντίθετα, ενθαρρύνουμε το παιδί μας να παίρνει μέρος σε ποικίλες δραστηριότητες, του δίνουμε την ευκαιρία να συμμετέχει σε συζητήσεις με μεγαλύτερους και φυσικά ακούμε πάντα τη γνώμη του με προσοχή. 

Δίνουμε πρωτοβουλίες στο παιδί μας και το αφήνουμε να τα βγάλει πέρα μόνο του. Δεν σπεύδουμε να το βοηθήσουμε με την πρώτη δυσκολία, ούτε κάνουμε εμείς τις δουλειές για λογαριασμό του. Αυτή μάλιστα είναι μια διαδικασία που ξεκινάει από την πολύ μικρή ηλικία του παιδιού μας. Αν μάθει ότι μπορεί να τα έχει όλα έτοιμα και τακτοποιημένα, χάρη στη δική μας συμμετοχή και βοήθεια, δεν θα συνειδητοποιήσει ότι η ζωή έχει δυσκολίες, ούτε θα ανακαλύψει τους τρόπους να τις αντιμετωπίζει και να τις ξεπερνά στηριζόμενο στις δικές του δυνάμεις.

Βοηθώντας το παιδί να εξωτερικευτεί

Είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε το παιδί να μας μιλήσει για τις "πονηριές" που σκαρώνει, τους λόγους που το οδηγούν σε αυτές τις πράξεις και τα συναισθήματα που του δημιουργεί αυτή η διαδικασία. Φυσικά, δεν είναι ό,τι πιο εύκολο να πείσουμε ένα μικρό παιδί να εξωτερικεύσει όλα τα παραπάνω. Ωστόσο, υπάρχουν ήπιοι, διακριτικοί και αποτελεσματικοί τρόποι να το πείσουμε να το κάνει.

• Αφήνουμε το παιδί να μας μιλήσει, χωρίς να το διακόπτουμε. Μπορεί να μας πνίγει η επιθυμία να αραδιάσουμε όλα τα "πρέπει" και τα "μη", όμως χρειάζεται να επιστρατεύσουμε όλη μας την υπομονή, ώστε να δώσουμε στο παιδί την ευκαιρία να εκφραστεί. 
• Όσο μιλάμε με το παιδί μας, καλό είναι να διατηρούμε μαζί του οπτική επαφή, ώστε να καταλάβει ότι έχει την αμέριστη προσοχή μας. Ταυτόχρονα, με αυτό τον τρόπο, κατορθώνουμε να "παγιδεύσουμε" τη δική του προσοχή.
• Δείχνουμε ενδιαφέρον για τα λεγόμενα του παιδιού και το ενθαρρύνουμε να συνεχίσει να μιλάει, με έμμεσους τρόπους. Ένα άγγιγμα στον ώμο, φράσεις όπως: "Α, ναι;", "Ώστε έτσι;", "Για πες μου τι εννοείς", κ.λπ, θα βοηθήσουν το παιδί να "λυθεί" και να μας μιλήσει.
• Κάθε φορά που το παιδί ολοκληρώνει αυτά που έχει να μας πει, κάνουμε φωναχτά μια σύνοψη όσων έχουμε ακούσει. Αυτό ονομάζεται ανακλαστική ακρόαση και έχει το εξής αποτέλεσμα. Δίνουμε στο παιδί να καταλάβει ότι το έχουμε παρακολουθήσει με προσοχή, ότι έχουμε κατανοήσει αυτά που μας είπε, ενώ επιπλέον του δίνουμε την ευκαιρία να διορθώσει πράγματα που ενδεχομένως εμείς δεν καταλάβαμε σωστά. Με άλλα λόγια, του έχουμε δείξει ότι η επικοινωνία μας είχε νόημα.

www.babyspace.gr