Όταν το παιδί δεν λέει κάποια σύμφωνα: Πότε να ανησυχήσετε;

"Μαμά, θέλω νελό" σας λέει το παιδί και εσείς, αναπόφευκτα, ανησυχείτε ότι δεν θα καταφέρει ποτέ να μιλήσει σωστά. Υπάρχει, όμως, πραγματικός λόγος ανησυχίας; Σε ποιες ηλικίες διορθώνεται συνήθως η διαταραχή της άρθρωσης και τι μπορείτε να κάνετε εσείς για να βοηθήσετε το παιδί να μιλήσει σωστά μια ώρα αρχύτερα; Ο λογοθεραπευτής - ειδικός φωνοθεραπευτής κ. Δημήτριος Πελεκάνος εξηγεί. 

Τι είναι η αρθρωτική διαταραχή

Η αρθρωτική διαταραχή είναι δυσκολία στον λόγο, που γίνεται αμέσως αντιληπτή στην ομιλία ενός παιδιού, καθώς κάποια φωνήματα ή συμπλέγματα φωνημάτων που χρησιμοποιεί δεν αρθρώνονται σωστά, συχνά σε βαθμό που ο λόγος του να γίνεται δυσκατάληπτος. Δεν είναι λίγοι οι γονείς που βρίσκουν τον τρόπο αυτόν ομιλίας του παιδιού έως και χαριτωμένο, όμως, όπως λέει και ο κ. Πελεκάνος, είναι σημαντικό η δυσκολία του να αποκατασταθεί πριν πάει στο δημοτικό σχολείο, προκειμένου αφενός να μυηθεί πιο εύκολα στην ανάγνωση και τη γραφή και αφετέρου να αποφευχθούν τυχόν πειράγματα από τους συμμαθητές του.

Σε ποιες ηλικίες κατακτώνται τα φωνήματα

Η ηλικία στην οποία θα πρέπει να έχει κατακτηθεί το κάθε φώνημα από το παιδί διαφέρει, ανάλογα με το φώνημα. Έτσι, ένα παιδί που στα 2,5 χρόνια δεν λέει ακόμα το "τ" (αν λέει π.χ. ποκήρι αντί για ποτήρι), δεν εγείρει λόγους ανησυχίας, καθώς η ηλικία κατάκτησης του "τ" είναι από τα 2 μέχρι τα 4 έτη.

Δείτε ενδεικτικά πότε πρέπει να έχει κατακτηθεί καθένα από τα βασικά φωνήματα που δυσκολεύουν τα παιδιά:

Φώνημα - Ηλικία (έτη)

B: 3 - 3.6
Θ: 4 - 4.6
Δ: 4 - 4.5
Σ: 3 - 5.5
Ρ: 4 - 6

Όταν, λοιπόν, το παιδί συνεχίζει να δυσκολεύεται να παράγει έναν ήχο - φώνημα ακόμα και μετά την ενδεδειγμένη ηλικία ή τίθεται θέμα σχολικής ετοιμότητας, τότε μπορεί να γίνει λόγος για αρθρωτική διαταραχή.

Άλλες διαταραχές στην άρθρωση

Πολύ συχνά τα παιδιά εμφανίζουν αρθρωτικές ή φωνολογικές διαταραχές, ανάλογα με το επίπεδο στο οποίο εντοπίζεται η δυσκολία. Πιο συγκεκριμένα, αν το παιδί αδυνατεί να πει το παλλόμενο "ρ" (π.χ. λέει ταπέζι αντί για τραπέζι) ακόμα και μετά τα 5 χρόνια, τότε γίνεται λόγος για αρθρωτική διαταραχή, ενώ αν μπορεί μεν να προφέρει το φώνημα "ρ", αλλά μέσα σε λέξεις το αντικαθιστά με το φώνημα "λ" και αντίστροφα, τότε μιλάμε για φωνολογική διαταραχή.

Πού οφείλονται οι διαταραχές της άρθρωσης

Σύμφωνα με τον κ. Πελεκάνο, οι αρθρωτικές διαταραχές μπορεί να οφείλονται σε δυσκολία στην κινητικότητα του στόματος, σε κακή ανατομία (π.χ. αν το παιδί έχει κοντό χαλινό, που περιορίζει την κίνηση της γλώσσας), ακόμα και σε κρεατάκια. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί λογοθεραπευτές ζητούν από τους γονείς να επισκεφθούν με το παιδί ωτορινολαρυγγολόγο.

Ωστόσο, υποψιασμένοι θα πρέπει να είναι οι γονείς αν στην οικογένεια υπάρχει βεβαρημένο ιστορικό υγείας, αν το παιδί ήταν πολύ πρόωρο, αν υποπτεύονται δυσκολία στην ακοή, αν δεν θήλασε ή ακόμα κι αν το παιδί χρησιμοποίησε πιπίλα ή μπιμπερό μέχρι μεγάλη ηλικία.

Πώς να βοηθήσετε το παιδί να διορθώσει τον λόγο του

Τα καλά νέα είναι ότι, εφόσον δεν μεσολαβεί κάποια άλλη νευρολογική ή αναπτυξιακή διαταραχή, οι δυσκολίες στον λόγο του παιδιού διορθώνονται είτε αυτόματα, κατακτώντας τα φωνήματα όταν φτάσει την αντίστοιχη ηλικία κατάκτησης, είτε με τη βοήθεια της λογοθεραπείας, εφόσον αυτή η ηλικία παρέλθει ή το παιδί πλησιάζει στην σχολική ηλικία.

Μέχρι τότε, αυτά που μπορείτε να κάνετε εσείς για να βοηθήσετε το παιδί σας είναι:

1. Να μην διορθώνετε επιδεικτικά το παιδί κάθε φορά που δεν αρθρώνει σωστά μια λέξη, μιας και ούτως η άλλως δεν μπορεί να το κάνει, γεγονός που μπορεί να κάνει το παιδί να εκδηλώσει αρνητισμό που θα εντείνει το πρόβλημα.

2. Να δίνετε, καθώς μιλάτε, ένα πολύ έντονο πρότυπο της λέξης που περιέχει το γράμμα που δυσκολεύει το παιδί, π.χ. αν το παιδί δεν λέει το "ρ", μπορείτε να λέτε λέξεις τονίζοντας το γράμμα αυτό, ώστε το παιδί να σας ακούσει και να προσπαθήσει σας αντιγράψει στον τρόπο που λέτε τη λέξη.

Δημήτριος Πελεκάνος, Λογοθεραπευτής - ειδικός φωνοθεραπευτής
Τηλ. 210 42.51.860 και 6974 197.864
e-mail: dimitrispelekanos@gmail.com

www.mama365.gr