Η ψυχολογία της γυναίκας με δύσκολη εγκυμοσύνη

Oι γυναίκες που αποκτούν το πρώτο τους παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία, γεγονός που συναντάται συχνά στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, φαίνεται να έχουν κάποια ψυχολογικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις νεαρές μητέρες. Είναι πιο ανθεκτικές, αναφέρουν τον σύντροφό τους ως λιγότερο ελεγκτικό και αναφέρουν χαμηλά ποσοστά κατάθλιψης και άγχους κατά την εγκυμοσύνη.

Η επίτευξη της εγκυμοσύνης ανακουφίζει προσωρινά τους μέλλοντες γονείς. Αμέσως μετά αρχίζει ο αγώνας για τη διατήρησή της. Ενώ ιατρικά δεν έχει αποδειχθεί διαφορετική από μια εγκυμοσύνη που έχει επιτευχθεί φυσιολογικά, θεωρείται "πολύτιμη εγκυμοσύνη" και η εγκυμονούσα πρέπει να κάνει οτιδήποτε μπορεί για να τη διαφυλάξει. Έτσι περιορίζει τις δραστηριότητές της, απέχει από τις σεξουαλικές σχέσεις, μένει στο κρεβάτι, ακόμα και όταν δεν υπάρχει λόγος γι’ αυτό (π.χ. αιμορραγία) και προγραμματίζει τον τοκετό με καισαρική.

Γνωρίζουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο η μητέρα έχει βιώσει την εγκυμοσύνη επηρεάζει τη σχέση με το παιδί που θα γεννηθεί. Μελέτες έχουν διαπιστώσει υψηλότερα επίπεδα άγχους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στις μητέρες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Το άγχος τους επικεντρώνεται στην απώλεια της εγκυμοσύνης και τη γέννηση υγιούς βρέφους. Έχουν επίσης, περισσότερο άγχος για μελλοντικά προβλήματα κατά τη διάρκεια των παιδικών χρόνων και για πιθανό αποχωρισμό από το παιδί που θα γεννηθεί.

Σε μια μελέτη που συγκρίνει γυναίκες που πέτυχαν την εγκυμοσύνη τους με εξωσωματική γονιμοποίηση είτε στον πρώτο κύκλο είτε με επαναλαμβανόμενες προσπάθειες, με αντίστοιχες μεγάλης ηλικίας γυναίκες που εγκυμονούσαν με φυσιολογική σύλληψη, διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες που έμειναν έγκυες με εξωσωματική είχαν λιγότερες συνομιλίες με το έμβρυο, δεν αναζητούσαν πληροφορίες για την εγκυμοσύνη και τον τοκετό και δεν ήθελαν να συμμετέχουν σε κάποια ενεργή προετοιμασία για τον τοκετό. Οι γυναίκες που πέτυχαν την εγκυμοσύνη μετά από πολλές προσπάθειες περίμεναν τη γέννηση ενός "δύσκολου" βρέφους .

Το άγχος και οι αποφευκτικές συμπεριφορές των μελλουσών μητέρων που συνέλαβαν με εξωσωματική έχουν σκοπό να τις προστατεύσουν από πιθανές απογοητεύσεις από τη μη ομαλή έκβαση της κύησης. Φαίνεται επίσης, ότι οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν για να αποκτήσουν την κύηση καθορίζουν την εικόνα που έχουν στο μυαλό τους για το παιδί που θα γεννηθεί. Δεν μπορεί παρά να είναι και αυτό ένα δύσκολο παιδί. Στη συνέχεια η παραμικρή δυσκολία που μπορεί να παρατηρηθεί στην ανάπτυξη οιουδήποτε παιδιού, θα θεωρηθεί επιβεβαίωση του αρχικού φόβου της μητέρας και θα συμβάλλει στη διαστρέβλωση της πρωταρχικής σχέσης μητέρας παιδιού.

Όταν στον υπέρηχο διαγνωσθούν ανατομικές ανωμαλίες ή διαμαρτίες που προδικάζουν ότι το παιδί θα έχει σοβαρά προβλήματα υγείας, τίθεται η εύλογη ερώτηση αν η εγκυμοσύνη θα συνεχιστεί η όχι. Υπάρχει έντονη αμφιθυμία εκ μέρους των γονέων αν θα πρέπει να διατηρηθεί η εγκυμοσύνη που με τόσο κόπο αποκτήθηκε και σε περίπτωση θετικής απάντησης μπαίνουν σε μια διεργασία πένθους πριν ακόμη γεννηθεί το παιδί.

Η σωστή ιατρική πληροφόρηση, προσωπικοί, ηθικοί και θρησκευτικοί παράγοντες συνυπολογίζονται για να μπορέσει να αποφασίσει το ζευγάρι.

Ελένη Λαζαράτου, Eπίκουρη Καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών
www.boro.gr