Ένα από τα πιο συχνά θέματα που συζητάμε με τους γονείς των παιδιών με ΔΕΠΥ είναι η πειθαρχία και η διαχείριση των μικρών ζητημάτων, που προκύπτουν καθημερινά. Παρακάτω θα σχολιάσουμε 10 από τα πιο δύσκολα, αλλά συχνότερα διλήμματα που αντιμετωπίζετε.
1. Το παιδί αρνείται κατηγορηματικά να κάνει ό,τι του λένε
Μερικές φορές οι οικογένειες παγιδεύονται σε μοτίβα, όπου απλά καθημερινά πράγματα (το διάβασμα για το σχολείο, η προετοιμασία για ύπνο, κ.λπ.) μετατρέπονται σε μάχες. Το παιδί τελικά συμβιβάζεται, αλλά αυτή η σύγκρουση αναστατώνει και εξαντλεί όλη την οικογένεια. Η καλύτερη μακροπρόθεσμη λύση, για να αποφεύγετε τις μάχες, είναι να καθιερώσετε ρουτίνες, προκειμένου να βοηθήσετε τα παιδιά σας να πραγματοποιούν τα καθημερινά τους καθήκοντα. Για παράδειγμα, οι γονείς πρέπει να καθιερώσουν και να επιβάλλουν συγκεκριμένες ώρες διαβάσματος. Να έχετε, όμως, υπόψη σας ότι μπορεί να περάσουν εβδομάδες ολόκληρες πριν το παιδί αποδεχτεί αυτές τις ρουτίνες και να αρχίσει να τις ακολουθεί.
2. Το παιδί δεν νοιάζεται για τις συνέπειες
Οι συνέπειες έχουν καλύτερο αποτέλεσμα, όταν επιβάλλονται αμέσως μετά την παραβίαση του κανόνα. Αν καθυστερήσει η συνέπεια, έχει μειωμένη αποτελεσματικότητα, αφού έχει μικρότερο συναισθηματικό αντίκτυπο για το παιδί. Οι συνέπειες πρέπει να έχουν ρεαλιστικό χρονικό όριο: να έχουν αρκετή χρονική διάρκεια, ώστε να διδάσκουν στο παιδί το μάθημα, αλλά παράλληλα να είναι σύντομες, έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να προχωρήσει σε θετικά πράγματα. Υπερβολικά σκληρές συνέπειες θα ενθαρρύνουν το παιδί σας να αμφισβητήσει την κυριαρχία σας και θα του δημιουργήσουν περισσότερο θυμό.
3 . Δεν μπορώ να πιστέψω τίποτα από όσα μου λέει το παιδί μου
Για τα παιδιά με ΔΕΠΥ τα ψέματα είναι συχνά ένας μηχανισμός επιβίωσης. Ένα ψέμα μπορεί να είναι ένας τρόπος για να καλύψε κάτι που ξέχασε, να αποφύγει την κριτική ή την τιμωρία ή ακόμα να αποφύγει τα συναισθήματα ενοχής και ντροπής που γεννιούνται από τις επαναλαμβανόμενες αποτυχίες. Πρέπει να βρείτε και να κατανοήσετε τους λόγους που ωθούν το παιδί σας να λέει ψέματα. Αν λέει ψέματα για να αποφύγει τις συνέπειες των πράξεών του, παρακολουθείστε το στενά και και αντιδράστε με την επιβολή κάποιας μορφής πειθαρχίας, όταν το πιάνετε να προσπαθεί να σας εξαπατήσει. Αν λέει ψέματα για να καλύψει τις αποτυχίες του ή την ντροπή που νιώθει, παρέχετέ του την κατάλληλη βοήθεια, ώστε να ξεπεράσει τα συναισθήματα αυτά.
4. Το παιδί δεν με παίρνει "στα σοβαρά"
Μπορεί να υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους ένα παιδί δεν σας σέβεται. Είναι οι κανόνες σαφείς; Γράψτε τους πιο σημαντικούς κανόνες. Μήπως το παιδί σας θεωρεί άδικους; Σε αυτή την περίπτωση, απαιτείται περαιτέρω συζήτηση. Αν θέλετε το παιδί σας να ακολουθεί τους κανόνες, θα πρέπει να τους εφαρμόζετε με συνέπεια. Αν το απειλείτε, αλλά τελικά δεν κάνετε τίποτα, υπονομεύετε την εξουσία σας ως γονείς.
5. Το παιδί αντιδρά υπερβολικά για τα πάντα
Η έντονη συναισθηματικότητα είναι ένα χαρακτηριστικό της ΔΕΠΥ. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ η αποτυχία δεν τα αποθαρρύνει απλώς, τα καταρρακώνει. Ενώ τα περισσότερα παιδιά διαμαρτύρονται, όταν οι γονείς προσπαθούν να τα πειθαρχήσουν, τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να αντιδρούν με έντονη αγανάκτηση και θυμό. Να έχετε υπόψη σας ότι η σταθερή / συνεχής υπερβολική αντίδραση στην πειθαρχία μπορεί να μην είναι αποτέλεσμα της διαταραχής. Μήπως το παιδί σας αντιδρά υπερβολικά, επειδή αισθάνεται ότι συνέχεια του κάνουν κριτική; Μήπως αισθάνεται ότι δεν το αγαπάτε; Ανίσχυρο; Υπερβολικά πιεσμένο; Σε κάποιες περιπτώσεις ο συνεχής θυμός μπορεί να είναι ένδειξη παιδικής κατάθλιψης ή διπολικής διαταραχής.
6. Το παιδί δεν με ακούει
Αν το παιδί σας σας αγνοεί σε τακτική βάση, κάντε έναν αυτοέλεγχο. Μήπως είστε πολύ αρνητικός ή έχετε μονίμως επικριτική στάση; Μήπως οι συζητήσεις σας μαζί του καταλήγουν να είναι διαλέξεις από την πλευρά σας; Ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού σας, προσπαθείτε να το εμπλέκετε στη διαδικασία καθιέρωσης κανόνων και συνεπειών σε περίπτωση που τους παραβαίνει. Ένα παιδί που νιώθει ότι συμμετέχει στη δημιουργία των κανόνων είναι πιο πιθανό να τους σέβεται και να τους ακολουθεί.
7. Νιώθω σαν να έχει "κολλήσει η βελόνα" μου
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δεν ανταποκρίνονται στη γκρίνια. Είτε αποσυντονίζονται, χάνουν την συγκέντρωσή τους και ξεχνούν τι θα έπρεπε να κάνουν, είτε αντιδρούν προκλητικά. Το να κάνετε το παιδί σας να ακολουθήσει τις οδηγίες σας χωρίς γκρίνια είναι θέμα προγράμματος. Οι ρουτίνες μπορούν να σας βοηθήσουν να κρατάτε τα παιδιά σας στο έργο που τους έχει ανατεθεί και να διαχειρίζονται την απογοήτευση από τη μετάβαση από τη μια δραστηριότητα στην άλλη. Τρώτε βραδινό την ίδια καθορισμένη ώρα, έτσι ώστε τα παιδιά να ξέρουν πότε πρέπει να ηρεμήσουν. Χρησιμοποιήστε ένα ξυπνητήρι κατά τη διάρκεια της ημέρας έτσι ώστε να βοηθάτε τα παιδιά να μεταβαίνουν από την μια δραστηριότητα στην άλλη. Κάντε μια λίστα τραγουδιών για τις καθημερινές δουλειές, έτσι ώστε κάθε τραγούδι να αντιστοιχεί σε μια δραστηριότητα, όπως το ντύσιμο, το στρώσιμο του κρεβατιού, το βούρτσισμα των δοντιών. Με το πέρασμα του χρόνου, η χρήση συγκεκριμένων ρουτίνων μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να αναπτύξει την ικανότητα να μεταβαίνει χωρίς δυσκολία από τη μια δραστηριότητα στην άλλη.
8. Το παιδί θέλει μόνο να παίζει ηλεκτρονικό, δεν θέλει να κάνει τίποτα άλλο
Μην χρησιμοποιείτε το ηλεκτρονικό σαν ανταμοιβή. Επίσης, η περιορισμένη πρόσβαση μπορεί να τα κάνει υπερβολικά ελκυστικά για αυτά. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια πρέπει να είναι μια από τις πολλές φυσιολογικές, καθημερινές δραστηριότητες, όπως το παιχνίδι έξω ή το διάβασμα ενός βιβλίου. Προσπαθήστε να παίζετε όλοι μαζί σαν οικογένεια, έτσι ώστε τα ηλεκτρονικά παιχνίδια να μην οδηγούν το παιδί στην απομόνωση. Μπορείτε επίσης να περιορίσετε και τη δική σας ώρα μπροστά στις οθόνες και να το κουβεντιάσετε με το παιδί σας. Χρησιμοποιείτε τα λογισμικά που κυκλοφορούν για να ελέγχετε και να θέλετε όρια στην χρήση του υπολογιστή και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Αν το παιδί πρέπει να κάνει κάποια εργασία για το σχολείο στον υπολογιστή, φροντίστε με κατάλληλο λογισμικό να περιορίσετε την πρόσβασή του σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και σε άλλους διαδικτυακούς περισπασμούς.
9. Το παιδί σπρώχνει, πετάει πράγματα και αγνοεί τις προειδοποιήσεις μου "να κρατάει τα χέρια του στον εαυτό του"
Η σωματική επιθετικότητα του παιδιού είναι πάρα πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί - συναισθηματικά και σωματικά. Μερικές φορές τα παιδιά χτυπούν για να κερδίσουν την προσοχή μας (αρνητική προσοχή), κάτι που πρέπει να αποτρέψετε πάση θυσία κατά τη διάρκεια των ξεσπασμάτων, απομακρύνοντας όλες τις πιθανές πηγές προσοχής. Μπορείτε να πείτε "Αυτός ο τόνος δεν έχει αποτέλεσμα σε μένα. Μπορείς να το συνεχίσεις αν θες, αλλά τότε θα χάσεις όλα τα προνόμιά σου και δεν θα σου αρέσει". Στη συνέχεια, βάλτε το παιδί σε ένα ασφαλές δωμάτιο, όπου δεν θα έχει πρόσβαση σε εσάς ή σε ανταμοιβές. Αν πρόκειται για παιδί μεγάλο σε ηλικία, που δεν μπορείτε να το απομονώσετε σε έναν χώρο, απλά απομακρυνθείτε εσείς. Μάθετε πώς μπορείτε να κρατάτε με ασφάλεια το παιδί κατά τη διάρκεια βίαιων ξεσπασμάτων, έτσι ώστε να μην βλάπτει τον εαυτό του ή τους άλλους. Δημιουργήστε ένα πρότυπο, έτσι ώστε όταν το παιδί αρχίζει να βρίζει ή να αντιδρά επιθετικά, οι γονείς να σηκώνονται και να βγαίνουν από το δωμάτιο. Σε ακραίες περιπτώσεις, ίσως χρειαστείτε εξωτερική βοήθεια προκειμένου να σπάσετε τον κύκλο της διασπαστικής συμπεριφοράς στο σπίτι σας. Αν το παιδί σας εξακολουθεί να μην παρουσιάζει καμία βελτίωση μετά από δύο εβδομάδες, ίσως πρέπει να αρχίσετε να σκέφτεστε και άλλες εναλλακτικές. Ίσως το παιδί θα πρέπει να αξιολογηθεί για κάποια διαταραχή της διάθεσης, που χρειάζεται επιπρόσθετη θεραπεία. Δουλέψτε με ένα συμπεριφορικό ψυχολόγο, για να βρείτε για ποιο λόγο συμβαίνουν τα επιθετικά και βίαια ξεσπάσματα.
10. Τα ξεσπάσματα του παιδιού μας κρατούν φυλακισμένους στο σπίτι
Οι γονείς των παιδιών με προκλητική συμπεριφορά μπορεί να αισθάνονται όμηροι από την κακή συμπεριφορά του παιδιού τους, καθώς δεν μπορούν να πάνε έξω για φαγητό, για να δουν ταινία ή οπουδήποτε αλλού, επειδή φοβούνται ότι το παιδί τους θα έχει κάποιο ξέσπασμα. Όταν το παιδί σας συμπεριφέρεται με άσχημο τρόπο σε δημόσιο χώρο (εκτός σπιτιού), πείτε "όχι" με έναν ήρεμο και αποφασιστικό τρόπο. Εξηγήστε εκ των προτέρων ποια συμπεριφορά δεν θεωρείτε καλή, αποδεκτή έξω και τονίστε τις συνέπειες που θα ακολουθήσουν σε αυτή την περίπτωση. Σκεφτείτε πώς μπορεί να αντιδράσει το παιδί σας σε πιθανές καταστάσεις έξω. Αν συμβεί ένα ξέσπασμα, να θυμάστε ότι μπορείτε να επιλέξετε την αντίδρασή σας. Μην το πάρετε προσωπικά. Αναγνωρίστε την απογοήτευση του παιδιού σας και προτείνετέ του να ζουλήξει μια μπαλίτσα για να ηρεμήσει. Παραμείνετε ήρεμοι και οδηγήστε το παιδί σας σε μια εναλλακτική δραστηριότητα ή δώστε του να κάνει κάτι άλλο, όπως π.χ. να σας φέρει καλαμάκια αν είστε σε εστιατόριο. Μπορεί να πέσει στο πάτωμα και να κάνει κάμψεις. Τα παιδιά θα εκπλαγούν από αυτή την περίεργη συμπεριφορά. Στη συνέχεια πείτε του "Θέλεις να κάνεις 5 μαζί μου; Γιατί βλέπω ότι χρειάζεσαι κάτι να κάνεις". Όλες αυτές οι στρατηγικές δείχνουν τρόπους με τους οποίους μπορεί να ηρεμήσει το παιδί μέσω της κίνησης, αλλά και της σωματικής δραστηριότητας, χωρίς να υπάρξει ξέσπασμα.
Ιωάννα Αγγέλου, Ειδική Παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
angelou-kea.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου