Τα όρια στη συμπεριφορά του παιδιού

Τα όρια στη συμπεριφορά του παιδιού είναι απαραίτητα για μία ισότιμη σχέση στην οικογένεια. Αν θέσουμε τα όρια σωστά, θα λάβουμε σαν αποτέλεσμα παιδιά που είναι ήρεμα, κοινωνικά, δίκαια και υπεύθυνα. Η Ειδική Παιδαγωγός Χριστίνα Μαγκλιβέρα, μας εξηγεί πως θα το πετύχουμε:

Πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν όρια στη συμπεριφορά των παιδιών; 

Τα ξεκάθαρα και λογικά όρια στη συμπεριφορά των παιδιών τα βοηθούν να γίνουν ανεξάρτητοι ενήλικες, που θα έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και ικανοποιητικές διαπροσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις. Για να επιτευχθεί αυτός το στόχος πρέπει τα παιδιά να νιώθουν ασφαλή από μικρά. Πρέπει να νιώθουν ότι έχουν κάποιον έλεγχο στο περιβάλλον τους, ότι η κάθε πράξη και η κάθε συμπεριφορά έχει μια ξεκάθαρη συνέπεια.

Οι κανόνες που έχουν σχέση με τη συμπεριφορά, είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που πρέπει να μάθουν τα παιδιά. Θα πρέπει να γνωρίζουν τι περιμένουν οι γύρω τους από αυτά και τι μπορούν να περιμένουν τα ίδια από τους άλλους.

Οι ενήλικες βέβαια πρέπει να διακρίνουν πότε χρειάζεται να δείξουν ελαστικότητα, μια και ειδικά στις στις ανθρώπινες σχέσεις δεν υπάρχει κανόνας χωρίς εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί είναι άρρωστο ή κουρασμένο ή εάν βρίσκεται στην εφηβεία, ίσως χρειαστεί διαφορετική αντιμετώπιση. Όπως επίσης, κάποιες φορές πρέπει να αγνοούνται οι αρνητικές συμπεριφορές, που έχουν ως μοναδικό στόχο να τραβήξουν την προσοχή!

Από την πρώτη κιόλας αναπνοή, το βρέφος καταλαβαίνει ότι υπάρχει μια κανονικότητα στο περιβάλλον και σιγά-σιγά διακρίνει πως κάθε πράξη ακολουθείται από μια συνέπεια. Αν αυτή η συνέπεια είναι επιθυμητή, τότε επαναλαμβάνεται η πράξη που την προκάλεσε. Εδώ, λοιπόν, μπαίνει ο ρόλος του ενήλικα που "αποφασίζει" ποιες πράξεις θα έχουν θετικές συνέπειες (ανταμοιβές, επιβραβεύσεις). Έτσι οι πράξεις αυτές είναι πιθανό να επαναληφθούν και να παγιωθεί μια σωστή συμπεριφορά.

Πολλές φορές, όμως, άθελά τους οι ενήλικες επιβραβεύουν μια συμπεριφορά που δεν είναι επιθυμητή, κάνοντάς την έτσι πολύ πιθανό να επαναληφθεί και έτσι να παγιωθεί μια αρνητική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί απαιτεί κάτι φωνάζοντας και παρόλα αυτά του το δίνουν. Μπορεί ακόμα μια "αρνητική" συνέπεια να λειτουργήσει για κάποια παιδιά ως επιβράβευση, όπως για παράδειγμα ένα παιδί που δεν θέλει να παραμείνει στην τάξη και ενοχλεί σκόπιμα στο μάθημα, έτσι ώστε να το στείλουν στο γραφείο του διευθυντή, ενώ ο στόχος του ήταν ακριβώς αυτός, να φύγει δηλαδή από την τάξη!

Δεν υπάρχουν "έτοιμες" λύσεις και οι συμβουλές ποικίλλουν ανάλογα με την περίπτωση του παιδιού και τις συγκεκριμένες συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση όμως, ένας ενήλικας μπορεί:

• Να αποφασίσει ποιες συμπεριφορές ενός παιδιού είναι επιθυμητές και ποιες πρέπει να αλλάξουν.
• Να βρει ποια είναι τα πράγματα που το παιδί θέλει, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς, ως επιβράβευση, ανταμοιβή.
• Να διαμορφώσει τα "θέλω" του παιδιού, σε "δικαιώματα". Το παιδί ανάλογα με τη συμπεριφορά του κερδίζει ή χάνει δικαιώματα (για παράδειγμα, το παιχνίδι στον υπολογιστή, ή μια έξοδο, κ.λπ.). Δεν υπάρχει η έννοια της τιμωρίας. Πρέπει να υπάρχει διάλογος και να δίνονται εξηγήσεις από τους ενήλικες. Η επιβολή μιας αυστηρής τιμωρίας χωρίς διάλογο, μπορεί να σταματήσει στιγμιαία την αρνητική συμπεριφορά, αλλά δεν θα βοηθήσει ένα παιδί να μάθει ποια είναι η κατάλληλη συμπεριφορά. 
• Όλα τα μέλη της οικογένειας θα πρέπει να δέχονται και να εφαρμόζουν τους ίδιους κανόνες. Τα παιδιά γίνονται εύκολα χειριστικά και εκμεταλλεύονται τους ελαστικούς ενήλικες.

Το παιδί μπορεί να καταλάβει από πολύ μικρό πως για κάθε πράξη υπάρχει μια συνέπεια, πως έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις. Οι ίδιοι κανόνες που ισχύουν στο σπίτι, ισχύουν στις παρέες και στο σχολείο και αργότερα στη δουλειά. Εάν μάθει να τους εφαρμόζει θα είναι πολύ πιο συνεργάσιμο και ήρεμο μεγαλώνοντας. Ήρεμο γιατί θα νιώθει ασφάλεια, σε ένα προβλέψιμο περιβάλλον. Ένα περιβάλλον οριοθετημένο, το οποίο όμως ταυτόχρονα μπορεί να διαμορφώσει με τις δικές του πράξεις.

babytips.gr