Γιατί τα παιδιά έχουν ανάγκη τον μύθο του Άγιου Βασίλη;

Γνωρίζουμε ότι το να λέμε ψέματα στα παιδιά μας είναι κάτι που δεν τα ωφελεί. Αλλά για πολλά παιδιά, το να πιστεύουν στην ύπαρξη του Άγιου Βασίλη είναι κάτι φυσιολογικό και ένα απόλυτα υγιές κομμάτι της ανάπτυξής τους. Η ιδέα ενός άνδρα που ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο με ένα έλκηθρο που κινείται πάνω σε ιπτάμενα ζωηρά ελαφάκια, που μπαίνει στα σπίτια των ανθρώπων από τις καμινάδες και τους αφήνει δώρα, και όλα αυτά μέσα σε μία μόνο νύχτα, είναι προφανώς κάτι απίθανο. Όμως, αποτελεί μια μακραίωνη και δυνατή παράδοση για πολλές οικογένειες και σίγουρα μπορεί να ενισχύσει καλές ανθρώπινες αξίες.

Σίγουρα δεν είναι κακό να πιστεύουν τα παιδιά στον μύθο κάποιου που προσπαθεί να κάνει τους ανθρώπους χαρούμενους με μοναδική προϋπόθεση την καλή τους συμπεριφορά. Καθώς η φαντασία είναι φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης και βοηθάει στην ανάπτυξη δημιουργικού μυαλού. Ούτως ή άλλως η ιστορία του Άγιου Βασίλη είναι αληθινή, καθώς ήταν υπαρκτό πρόσωπο και μάλιστα όπως λέγεται είχε αφιερώσει τη ζωή του στο να προσφέρει βοήθεια στον συνάνθρωπό του γι' αυτό και η παγκόσμια ιστορία τον παρουσιάζει ως τον εμπνευστή και δημιουργό της οργανωμένης φιλανθρωπίας. Μιλάμε λοιπόν για μια αληθινή αξία και κάτι που μπορεί και εμπνέει τα παιδιά, όσο κι αν η καταναλωτική κοινωνία προσπαθεί να μας οδηγεί σε άλλα μονοπάτια.

Ο Άγιος Βασίλης είναι μια φιγούρα στην οποία τα παιδιά πιστεύουν, όπως και στη νεράιδα των δοντιών, στο πασχαλινό λαγουδάκι και άλλες ιστορίες. Χρησιμοποιούν συνεχώς τη φαντασία τους, ακόμα κι αν ξέρουν την εξέλιξη της ιστορίας. Και βέβαια ακόμα κι όταν παίζουν κλέφτες κι αστυνόμοι, γνωρίζουν ότι δεν είναι αληθινοί κλέφτες ή αστυνόμοι. 

Στην πραγματικότητα ανησυχούμε για τα παιδιά τα οποία δεν έχουν την ικανότητα να γράψουν ή να πουν μια δημιουργική ιστορία. Όμως η ιστορία του Άγιου Βασίλη είναι δημοφιλής και στην κοινωνία μας, καθώς κάνει την εμφάνισή του σε εμπορικά κέντρα, σε κινηματογραφικές ταινίες, σε τηλεοπτικά σόου. Κι αν λοιπόν δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι απαραίτητο να πιστεύουν τα παιδιά, είναι ξεκάθαρο ότι δεν τους κάνει κακό, καθώς οι γιορτές αυτές συνήθως φέρνουν την οικογένεια κοντά και έτσι ενισχύονται οι οικογενειακοί δεσμοί. Επίσης, ενθαρρύνουν κάποιες θετικές συνήθειες όπως τη συγγραφή γραμμάτων. Πολλά παιδιά δεν ενδιαφέρονται να γράψουν ένα γράμμα, το θεωρούν βαρετό. Σε αυτή την περίπτωση όμως, τα περισσότερα, κάνουν την εξαίρεση.

Αλλά όπως πολλά άλλα πράγματα (όχι μόνο καλά αλλά και άσχημα), κάποια στιγμή η ιστορία του Άγιου Βασίλη τελειώνει. Τα παιδιά παύουν να πιστεύουν σε διαφορετικές ηλικίες το καθένα. Συνήθως, κάποιος φίλος στο σχολείο θα βγάλει "έκτακτο" ανακοινωθέν. Βέβαια θα υπάρξουν στιγμές που και από μόνα τους θα προσπαθήσουν να καταλάβουν τι συμβαίνει όταν κάποια κομμάτια της ιστορίας δεν δένουν πλέον στο μυαλό τους. Ας πούμε κάποια θα ξενυχτήσουν για να τον πιάσουν στα πράσα. Η αμφισβήτηση του αληθινού και μη, είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό για τη νοητική τους ανάπτυξη.

Όταν σας ρωτήσουν αν είναι αληθινός ο Άγιος Βασίλης, πρέπει να αποφασίσετε αν το παιδί σας είναι πραγματικά έτοιμο να μάθει την αλήθεια. Και θα μου πείτε πώς θα το ξέρω αυτό ;

Είναι σχετικά απλό. Μπορείτε να το ρωτήσετε αν πιστεύει στον Άγιο Βασίλη. Αν απαντήσει θετικά, ίσως να είναι πολύ νωρίς για να του το πείτε. Θεωρώ ότι οι περισσότεροι γονείς καταλαβαίνουν πότε είναι έτοιμα να δεχτούν την αλήθεια. Όταν οι γονείς αποκαλύπτουν την αλήθεια, μπορούν να επισημάνουν ότι το πνεύμα των Χριστουγέννων είναι αληθινό και να τους πουν πια την αληθινή ιστορία του Άγιου Βασίλη ιστορικά. Σε κάποιες οικογένειες φτάνουν σε μεγάλα άκρα για να βεβαιωθούν ότι το παιδί ακόμα πιστεύει. Οπότε οι ίδιοι πρέπει να αναρωτηθούν αν διαιωνίζουν τον μύθο για να κάνουν το παιδί τους χαρούμενο ή για δική τους ευχαρίστηση.

Σε κάποιες άλλες οικογένειες, μεγαλώνουν παιδιά που δεν πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη είτε γιατί δεν γιορτάζουν τα Χριστούγεννα ή γιατί ακολουθούν παραδόσεις διαφορετικής κουλτούρας. Επίσης, ορισμένες οικογένειες γιορτάζουν τα Χριστούγεννα αλλά μεγαλώνουν τα παιδιά τους μακριά από την ιστορία του Άγιου Βασίλη και φυσικά και αυτό είναι υγιές. Όμως, σε αυτές τις περιπτώσεις, οι γονείς πρέπει να βεβαιωθούν ότι τα παιδιά τους γνωρίζουν ότι άλλα παιδιά πιστεύουν σε αυτή την ιστορία. Έχουν λοιπόν μια ξεχωριστή ευκαιρία να συζητήσουν με τα παιδιά τους για το δικαίωμα που έχουμε να πιστεύουμε σε διαφορετικά πράγματα, όπως επίσης ότι θα ήταν καλό να μην προσπαθήσουν να τους το χαλάσουν.

Ο Άγιος Βασίλης μπορεί να αποτελεί Χριστουγεννιάτικη παράδοση. Όμως, το πνεύμα της προσφοράς προς τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, και το πνεύμα της οικογένειας και της μη-απομόνωσης των ανθρώπων αυτό είναι κάτι παγκόσμιο, διαχρονικό και κύριο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης μας.

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com