Τι σημαίνει κοινωνικές δεξιότητες;

Η ικανότητα ενός παιδιού να αντιλαμβάνεται, να ερμηνεύει, να προσαρμόζεται και να ελίσσεται αποτελεσματικά σε διάφορα κοινωνικά πλαίσια συνιστούν κοινωνικές δεξιότητες. Ένα παιδί που δεν έχει επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες, δυσκολεύεται ενδεχομένως να κατανοήσει, να εμπλακεί ή να διαχειριστεί θέματα που αφορούν τον κοινωνικό του ρόλο ή / και τις σχέσεις του με τους άλλους. Δυσκολεύεται να παίξει ομαδικά, να έχει φίλους που τον / την επιζητούν, να κατανοεί και να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε κοινωνικές συμβάσεις, να προσαρμοστεί στο σχολείο ή / και σε άλλα απαιτητικά πλαίσια, να αναλάβει πρωτοβουλίες και να αντεπεξέλθει με επιτυχία σε αυτές. 

Για πολλά παιδιά, ελλείμματα και αδυναμίες στις κοινωνικές δεξιότητες είναι πολύ πιο σοβαρά (και χρήζουν άμεσης παρέμβασης) από τυχόν ακαδημαϊκά ελλείμματα και μαθησιακού τύπου δυσκολίες, που επηρεάζουν αρνητικά την επίδοση στο σχολείο.

Πώς μπορεί ο γονιός να ενισχύσει τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού;

Ο γονιός που προβληματίζεται για την κοινωνικότητα του παιδιού του πρέπει καταρχήν να μάθει να παρατηρεί τη συμπεριφορά του σε διάφορα κοινωνικά πλαίσια (στο δρόμο, στα ψώνια, στο πάρκο, στα παιδικά πάρτι, στις τυπικές κοινωνικές συναντήσεις) και να ενημερώνεται για την κοινωνική εικόνα του παιδιού, όπου ο ίδιος δεν έχει πρόσβαση (στη σχολική τάξη, στο φροντιστήριο, στη σχολική εκδρομή, στις δραστηριότητες που το παιδί εμπλέκεται). Έτσι, θα αποκτήσει μια πληρέστερη εικόνα των ικανοτήτων και των αδυναμιών του παιδιού σε θέματα που αφορούν την κοινωνικότητά του. Εφόσον διαπιστώσει αδυναμίες που συστηματικά επαναλαμβάνονται, καλό θα είναι:

• Να διαμορφώσει ένα σύστημα επιβράβευσης, που θα αναγνωρίζει και θα ενισχύει αποδεκτές μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς. Οι επιβραβεύσεις θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ακόμη και για τις παραμικρές επιτυχίες του παιδιού.
• Να δημιουργήσει (σε συνεργασία με το παιδί) ένα σύστημα προειδοποιητικών σημάτων, που θα χρησιμοποιείται στις κοινωνικές περιστάσεις που το παιδί υποπίπτει σε "σφάλματα συμπεριφοράς" (τα οποία θα πρέπει να έχουν διευκρινιστεί, έτσι ώστε και το παιδί να γνωρίζει εκ των προτέρων τι πρέπει να μην κάνει). Για παράδειγμα, ένα βηχάκι ή ένα παλαμάκι θα μπορούσε να ενημερώσει το παιδί ότι μιλά ακατάπαυστα για ένα θέμα και ότι κανείς πλέον δεν το προσέχει, έτσι ώστε να ελέγξει τη συμπεριφορά του, δίχως να εκτεθεί στο κοινωνικό του περιβάλλον.
• Να διευρύνει την πληροφόρηση του παιδιού σε θέματα που σχετίζονται με την κοινωνικοποίησή του, παρέχοντας με κάθε ευκαιρία (στη βόλτα, στην εκδρομή, στο ταξίδι) πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένη η καθημερινότητα και για τις κοινωνικές απαιτήσεις, όπως διαμορφώνονται κατά περίσταση.
• Να εντάξει το παιδί σε δραστηριότητες που απαιτούν ομαδική προσπάθεια και ενεργοποίηση, έτσι ώστε να είναι σε επαφή και συνεργασία με ομηλίκους, υπό την καθοδήγηση και τον συντονισμό ενηλίκων, που θα διευκολύνουν και θα ενθαρρύνουν την ένταξη και προσαρμογή του παιδιού στην ομάδα.
• Να διευκολύνει το παιδί σε μεγάλες ή μικρότερες μεταβατικές καταστάσεις, κυρίως όταν αφορούν μετάβαση από κάτι με το οποίο είμαστε εξοικειωμένοι σε κάτι καινούργιο και άγνωστο ή από μια ευχάριστη δραστηριότητα σε μία περισσότερο απαιτητική (π.χ. στη μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο, από την παλιά κατοικία στην καινούργια, αλλά και από το παιχνίδι στη μελέτη). Για να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση, πρέπει σταδιακά να αρχίσει να ξεθωριάζει η ευχάριστη δραστηριότητα, δίνοντας στο παιδί κάποιο προειδοποιητικό σημάδι για το τέλος της.
• Εάν παρά τη συστηματική βοήθεια που παράσχει στο παιδί, ο γονιός διαπιστώσει ότι το παραμένουν αδυναμίες, καλό θα είναι να αναζητήσει τη βοήθεια ειδικών που εργάζονται στον τομέα της επικοινωνίας (ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, γλωσσολόγους), προκειμένου να αξιολογηθούν οι δυσκολίες του παιδιού και να ενισχυθούν οι δεξιότητές που υπολείπονται. 

www.eulegein.net