"Μαμά, μπαμπά… Δεν θέλω το σχολείο"

Σχολική άρνηση είναι η άρνηση του παιδιού να πάει σχολείο, καθώς και το άγχος του να αποχωριστεί το οικογενειακό περιβάλλον. Η σχολική άρνηση προκαλεί έντονη συναισθηματική φόρτιση όχι μόνο στο παιδί, αλλά και στο οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και στο προσωπικό του σχολείου. Οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να υπάρξει αυξημένη επικινδυνότητα για ένα παιδί να εκδηλώσει συμπτώματα σχολικής άρνησης είναι ο φόβος για αποτυχία, πείραγμα από τα άλλα παιδιά στο σχολείο, απειλές σωματικής βίας και μαθησιακές δυσκολίες. Ακόμα, απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ασθένεια ή διαζύγιο στην οικογένεια, συγκρουσιακό οικογενειακό περιβάλλον, αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, αλλά και ζήλια λόγω νέου μωρού.

Χαρακτηριστικά παιδιού με σχολική άρνηση

Τα συμπτώματα της σχολικής άρνησης μπορούν να εκδηλωθούν με πολλούς τρόπους. Μπορεί το παιδί να εμφανίσει σωματικά συμπτώματα, όπως στομαχόπονοι, πονοκέφαλοι, νυχτερινοί εφιάλτες και ενούρηση, τα οποία εμφανίζονται κυρίως το πρωί. 

Την ώρα που το παιδί πηγαίνει σχολείο μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς, όπως εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα και υπερκινητικότητα. Επίσης, μπορεί να είναι χειριστικό προς τους γονείς για να γίνει το δικό του.

Τα παιδιά συχνά κατηγορούν το σχολείο λέγοντας ότι ο δάσκαλος είναι κακός ή τα μαθήματα δύσκολα, με αποτέλεσμα το παιδί να απουσιάζει μεγάλο διάστημα από το σχολείο. Ακόμη και όταν τελικά πάει σχολείο, μπορεί να δυσκολεύεται πολύ και με την πρώτη ευκαιρία ζητά να γυρίσει σπίτι.

Τεχνικές ένταξης στο σχολικό περιβάλλον

Ένα παιδί το οποίο ξεκινά την Α Δημοτικού είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει αυξημένο άγχος, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να ενταχθεί ομαλά στη σχολική διαδικασία. Ο ρόλος των γονέων είναι πολύ σημαντικός στη σχολική προσαρμογή. Πιο συγκεκριμένα πρέπει:

Οι γονείς να μιλάνε θετικά στο παιδί για το σχολικό περιβάλλον και για τις καινούριες εμπειρίες, που θα αποκτήσει γνωρίζοντας φίλους, παίζοντας και μαθαίνοντας καινούρια πράγματα. Πρέπει να μάθει σωστούς τρόπους συμπεριφοράς και να αναπτύσσει πρωτοβουλίες λύνοντας μόνο του δυσκολίες και ζητώντας βοήθεια από τον γονέα μόνο όταν είναι μεγάλη ανάγκη.

Να εξοικειωθεί το παιδί με το σχολείο μέσα από την επίσκεψη του σχολικού χώρου πριν ξεκινήσουν τα μαθήματα και την επιλογή απαραίτητων σχολικών ειδών μετά από δική του απόφαση.

Οι γονείς να το ενισχύουν συναισθηματικά ("πιστεύω σε σένα") και να το ακούν όσον αφορά τις φοβίες που αντιμετωπίζει στο σχολείο ώστε να το βοηθήσουν να τις ξεπεράσει και να νιώσει ασφάλεια.

Η προετοιμασία του παιδιού όσον αφορά το διάβασμα να σχεδιάζεται με τρόπους ευχάριστους, όπως με παραμύθια.

Να υπάρχει μία ζεστή σχέση με τους γονείς βασισμένη στην επικοινωνία, τον διάλογο και την κατανόηση, αλλά παράλληλα να υπάρχουν όρια για να νιώθει το παιδί ασφάλεια και αποδοχή. Με αυτό τον τρόπο βελτιώνεται η αυτοεκτίμησή του.

Να ενθαρρύνουν οι γονείς το παιδί να έχει περισσότερες επαφές με συνομήλικους του (εξωσχολικές δραστηριότητες, συχνή επαφή με άλλα παιδιά) και να αποφεύγουν να του μεταφέρουν το άγχος για τις μαθησιακές τους επιδόσεις.

Να συνοδευτεί το παιδί στο σχολείο από τους γονείς, αλλά μόνο την πρώτη μέρα και χωρίς υπερβολικές αντιδράσεις αποχωρισμού από μέρους των γονέων. Oι γονείς θα πρέπει να νιώσουν ασφάλεια και αυτοπεποίθηση για το καινούριο ξεκίνημα του παιδιού τους. Εάν είναι δύσκολος ο αποχωρισμός για τον ίδιο τον γονέα, είναι σημαντικό να βρει μια απασχόληση είτε στο σπίτι είτε εκτός σπιτιού μέχρι το παιδί να γυρίσει.

Η σχολική άρνηση είναι αρκετά συχνή σε παιδιά που ξεκινούν την Α Δημοτικού. Για τον λόγο αυτό γονείς και δάσκαλοι πρέπει να αναγνωρίσουν τα σημάδια και να μάθουν να διαχειρίζονται πρωτίστως τα δικά τους συναισθήματα όσον αφορά τις αντιδράσεις των παιδιών. Επίσης είναι σημαντικό να συνεργαστούν για την όσο το δυνατόν πιο ομαλή ένταξη και ενσωμάτωση του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον.

Ειρήνη Κόρχατζη, Χριστίνα Μαστραντωνάκη, Άννα Μαυρόκωστα 

Τελειόφοιτες Ψυχολογίας