Το προφίλ του δημιουργικού παιδιού!

Μπορεί η εξυπνάδα να είναι ένα προσόν που εκτιμάται ιδιαίτερα σε ένα παιδί, όμως η δημιουργική σκέψη είναι ένα πολύτιμο εφόδιο, που δίνει την ευκαιρία στο παιδικό μυαλό να "πετάξει" πέρα από κανόνες και σύνορα, να γεννήσει ιδέες και ανατρεπτικές λύσεις και να ανοίξει τον δρόμο για ένα καλύτερο αύριο.

Δεν έχει νόημα να το αρνηθούμε! Όλοι οι γονείς, κρυφά μέσα μας, νιώθουμε απίστευτη περηφάνια κάθε φορά που η δασκάλα ή ο δάσκαλος του παιδιού, μας διαβεβαιώνει ότι οι επιδόσεις του στα μαθήματα είναι εξαιρετικές. 

Πόσοι, όμως, από εμάς αισθανόμαστε περήφανοι κάθε φορά που το παιδί επιδεικνύει με καμάρι μια ζωγραφιά που δεν θυμίζει ούτε στο ελάχιστο έργο τέχνης, χρησιμοποιεί τις κονσέρβες από το γάλα για να φτιάξει πύργους ή απλά ξεχαρβαλώνει ένα ακόμα αυτοκινητάκι για να δει που είναι κρυμμένες οι μπαταρίες; 

Και όμως θα έπρεπε! Γιατί όλα αυτά αποδεικνύουν περίτρανα ότι το μικρό σας χρησιμοποιεί τη δημιουργική του σκέψη - κάτι που τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να εκτιμάται όλο και περισσότερο από τους ειδικούς. 

Μην μπερδεύεστε με το ταλέντο, ούτε με τους καλούς βαθμούς και την καλή σχολική επίδοση, γιατί η δημιουργική σκέψη είναι κάτι που έχουν όλα τα παιδιά. Είναι ένας μικρός Πήτερ Παν στο μυαλουδάκι τους, που τους επιτρέπει να πετάξουν όπου θέλουν, να σκεφτούν ό,τι θέλουν και να δοκιμάσουν να κάνουν πράγματα όπως αυτά θέλουν. Είναι, με δυο λόγια, το κρυφό δυναμικό που μπορεί να γεννήσει το νέο, το καινούργιο, το φρέσκο, το ανατρεπτικό, το διαφορετικό...

Τα χαρακτηριστικά του δημιουργικού παιδιού:

• Εκφράζει ευαισθησία για ό, τι συμβαίνει γύρω του. Έχει δηλαδή τις κεραίες του συνεχώς τεντωμένες, δείχνοντας διαπεραστική ευαισθησία και αναγνωρίζοντας επιπτώσεις ακόμα και για θέματα φαινομενικά συνηθισμένα.
• Δείχνει ενθουσιασμό για κάποιες δραστηριότητες. Το παιδί είναι παρορμητικό και γεμάτο ζωντάνια. Ακόμα και όταν μεγαλώνει, εξακολουθεί να έχει διάθεση για παιχνίδι και διακρίνεται από έντονο ενθουσιασμό. Η αυτοκριτική δεν παρεμποδίζει τη δημιουργικότητά του και την προσπάθεια να κάνει πράξη τις ιδέες του.
• Αντιμετωπίζει με σχετική αδιαφορία τα στερεότυπα. Εκφράζει συχνά δυσαρέσκεια για τις έτοιμες λύσεις και επιδιώκει να εξετάσει κάθε πρόβλημα από πολλές και διαφορετικές οπτικές γωνίες. Τολμά να είναι διαφορετικό από τους άλλους, αφού δεν το ενδιαφέρει τόσο να εισπράξει τον έπαινο όσο να δοκιμάσει κάτι που ευχαριστεί το ίδιο.
• Διακρίνεται από πνευματική ευλυγισία. Έχει την τάση να μεταπηδά από τον έναν τρόπο προσέγγισης στον άλλο εφαρμόζοντας τη γνώση που κατακτά από τον έναν τομέα σε κάποιον άλλο παρατηρώντας νέες σχέσεις και νέες χρήσεις στον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος γύρω του.
• Έχει συνήθως αισιόδοξη διάθεση. Το δημιουργικό παιδί σπάνια πτοείται ή εγκαταλείπει την προσπάθεια. Συνήθως σκέφτεται το πως μπορεί να γίνει κάτι κι όχι το αν μπορεί να γίνει.

Τι γίνεται στο σχολείο;

Τα παιδιά από τη φύση τους έχουν την τάση να είναι δημιουργικά. Στα πρώτα χρόνια της ζωής του και κατά την προσχολική ηλικία το παιδί έχει ανεπτυγμένη φαντασία και έντονο αυθορμητισμό. Καθώς όμως ξεκινά το σχολείο, οι απαιτήσεις από το περιβάλλον είναι τέτοιες, που το αναγκάζουν να ακολουθεί κανόνες και να χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο τη λογική, με αποτέλεσμα η δημιουργικότητά του να παρεμποδίζεται ή να αδρανεί. 

Σε διάφορες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, όπου η δημιουργικότητα είναι ένα προσόν που εκτιμάται ιδιαίτερα, ταυτόχρονα με το πρόγραμμα γενικής εκπαίδευσης τρέχουν και προγράμματα για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης. Πρόκειται για προγράμματα που έχουν σχεδιαστεί από εκπαιδευτικούς ψυχολόγους με σκοπό να ενισχύσουν τη δημιουργική σκέψη των παιδιών.

Σήμερα, η ανάγκη για ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης είναι περισσότερο έντονη από ποτέ και στη χώρα μας και γίνεται συστηματική προσπάθεια για αλλαγές του πλαισίου και του κλίματος στο σχολείο.

Ο ρόλος της οικογένειας

Αν ένα παιδί καταλάβει ότι η δημιουργικότητά του δεν εκτιμάται τότε θα την εγκαταλείψει σιγά - σιγά. Ορίστε τι μπορεί να μπορεί να μειώσει τη δημιουργικότητα του παιδιού:

• Η έλλειψη αγάπης και ασφάλειας.
• Η αυταρχική συμπεριφορά απέναντί του.
• Η έλλειψη ελευθερίας μέσα στο σπίτι.
• Οι συνεχείς επικρίσεις και η συνεχής διορθωτική παρέμβαση.
• Η υπερβολική προσκόλληση των μελών της οικογένειας σε κανόνες και συνήθειες.
• Οι αυξημένες προσδοκίες και επιβράβευση μόνο για το τέλειο αποτέλεσμα.
• Η απαισιόδοξη ή αδιάφορη αντιμετώπιση απέναντι σε προβλήματα.
• Ο φόβος μήπως το παιδί φανεί ανόητο η γελοίο στους άλλους.
• Η σύγκριση με άλλο παιδιά ή η υπερβολική έμφαση στον συναγωνισμό.
• Το άγχος για τα λάθη ή την πιθανή αποτυχία του παιδιού.

Τώρα που ξέρετε... δώστε νέα ώθηση!

Η δημιουργικότητα είναι κάτι που μπορεί να ενισχυθεί και να αυξηθεί, όπως μπορεί να βελτιωθεί η αναγνωστική ικανότητα, η μαθηματική σκέψη και η αθλητική επίδοση ενός παιδιού. Για να γίνει αυτό θα πρέπει πρώτα απ όλα οι γονείς να συνειδητοποιήσουν ότι η δημιουργικότητα είναι μια ξεχωριστή ικανότητα με ιδιαίτερη αξία για το ίδιο το παιδί και το κοινωνικό σύνολο άσχετα με το ποια είναι η σχολική του επίδοση.

Από εκεί και πέρα στόχος των γονιών πρέπει να είναι να μάθουν να εντοπίζουν και να αναγνωρίζουν τα δημιουργικά χαρίσματα του παιδιού εξασφαλίζοντάς του τις κατάλληλες ευκαιρίες για να εκφράσει και να αναπτύξει το δικό του προσωπικό δημιουργικό στυλ. Πως;

• Ενθαρρύνοντας το παιδί να χρησιμοποιεί τη φαντασία του.
• Απαντώντας στις ερωτήσεις του όποιες κι αν είναι αυτές.
• Φέρνοντάς το σε επαφή με νέα ερεθίσματα.
• Εξασφαλίζοντας ευκαιρίες για δημιουργικό παιχνίδι και καλλιτεχνικές δραστηριότητες.
• Κάνοντας ταξίδια έτσι ώστε να του δοθεί η ευκαιρία να διευρύνει τους ορίζοντές του
• Δείχνοντας ενδιαφέρον για τις ιδέες και τις σκέψεις του παιδιού.
• Επαινώντας το για τις δημιουργικές του ικανότητες κι όχι μόνος για τις επιδόσεις του στα μαθήματα.

Φλώρα Κασσαβέτη

Με την συνεργασία του Ιωάννη Ν. Παρασκευόπουλου, Ομότιμου Καθηγητή Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.paidimag.gr