Γιατί το παιδί μου τα κάνει όλα άνω κάτω;

Αν το πιτσιρίκι σας λατρεύει να μουτζουρώνει τους τοίχους στο σπίτι, να εκσφενδονίζει τριγύρω το φαγητό του, αν το αγαπημένο του παιχνίδι είναι να αδειάζει όλα τα πράγματα από τα συρτάρια, να σκίζει όποιο χαρτί και βιβλίο πιάσει στα χεράκια του και γενικά να μεταμορφώνει το σπίτι, μέσα σε δευτερόλεπτα, σε ένα χάος ακαταστασίας, η συμπεριφορά του δεν πρέπει να σας ανησυχεί καθόλου, γιατί είναι απόλυτα φυσιολογική και υγιής. Αποτελεί ένα σημαντικό στάδιο στην ανάπτυξη της αντίληψής του, στη συγκέντρωση γνώσης και στη πνευματική του ωρίμανση. Σε σας τους γονείς επαφίεται η ευθύνη να θέσετε τα όρια και τους κανόνες για τη καλή και ασφαλή συμπεριφορά των μικρών σκανταλιάρηδων.

Ανακαλύπτει τον κόσμο

Μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής του, οι καθημερινές μεταβολές στη σωματική και πνευματική του ανάπτυξη, στις κινήσεις του, στις δεξιοτεχνίες του, αλλά και στον τρόπο που αντιλαμβάνεται και ανταποκρίνεται σε όσα συμβαίνουν γύρω του, είναι αλματώδης. Σε αυτή λοιπόν τη σημαντικότατη φάση της ζωής τους, όλα τα παιδάκια αρχίζουν να εξερευνούν το περιβάλλον τους, να πειραματίζονται και να μαθαίνουν τον κόσμο που τα περιβάλλει. Έτσι λοιπόν, αναζητούν συνέχεια καινούριες εμπειρίες, περιπέτειες, επιθυμούν να κάνουν πράγματα μόνα τους, να μιμούνται τους ενήλικους, να ενεργούν ελεύθερα, να χρησιμοποιούν όλες τις αισθήσεις τους, να κινούνται συνέχεια, να χοροπηδάνε, να τρέχουν, να πιάνουν όλα τα αντικείμενα που βλέπουν, κάνοντάς τα όλα γύρω τους άνω-κάτω. Ένα παιδί ηλικίας ενός έως δύο ετών μπορεί με τις ενέργειές του να δημιουργεί ένα περιβάλλον ακαταστασίας γύρω του, αλλά δεν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ότι είναι & ακατάστατο. Αυτή η ακαταστασία που δημιουργεί είναι μία φυσιολογική διαδικασία, που δεν έχει σχέση με κάποιο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του, αλλά με την περιέργειά του, με την ανάγκη του να εξερευνήσει, να περιεργαστεί, να πιάσει ότι βλέπει γύρω του. Έτσι λοιπόν, καλό είναι οι γονείς, όταν είναι & ξεκούραστοι και με καλή διάθεση, να επιτρέπουν στο παιδί αυτό το παιχνίδι της εξερεύνησης, δίνοντας βέβαια, πρώτα απ όλα, προσοχή στην ασφάλειά του.

Όρια και κανόνες

Πέρα όμως από αυτά, όπως επισημαίνει η κα Σκαπέρα, "Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή, για να αρχίσουν οι μπόμπιρες να μαθαίνουν, μέσα από τα όρια και τους περιορισμούς που θέτουν οι γονείς τους, τους κανόνες για το ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή και ποια δεν είναι, τι επιτρέπεται να κάνουν και τι όχι, τι πρέπει να αποφεύγουν, ποιες δραστηριότητες είναι επιθυμητές και ποιες δεν είναι. Παράλληλα, σιγά-σιγά μέσα από το παιχνίδι της εξερεύνησης, οι γονείς μπορούν και πρέπει να αρχίσουν να θέτουν στο παιδί κάποια όρια και να τα μαθαίνουν ορισμένους κανόνες, όπως για παράδειγμα, ότι ορισμένες ώρες της ημέρας επιτρέπεται να παίζουν το συγκεκριμένο παιχνίδι, αλλά κάποιες άλλες όχι. Γενικά, μέσα από τα όρια και τους κανόνες που θέτουν οι γονείς στο παιδί, για το τι μπορεί να κάνει και τι δεν επιτρέπεται, αρχίζει να αυτονομείται και να ωριμάζει η προσωπικότητά του. Με άλλα λόγια, ένα παιδί δεν έχει να κερδίσει ή να μάθει τίποτα, αν οι γονείς του επιτρέπουν να κάνει ελεύθερα, χωρίς όρια, οτιδήποτε θέλει μέσα στο σπίτι. Αντίθετα, ένα παιδί θα κερδίσει και θα αντιληφθεί πολλά, αν οι γονείς του θέσουν από νωρίς ορισμένα σημαντικά όρια, όπως για παράδειγμα, ότι μπορεί να ζωγραφίζει όσο θέλει μόνο μέσα στο δωμάτιό του ή στον πίνακα που του έχουν αγοράσει γι αυτό το σκοπό, κ.λπ."

Επιπλέον, σε αυτή την ηλικία που ένα παιδάκι δεν ξέρει ακόμα να προστατεύσει τον εαυτό του, γι' αυτό αναγκαστικά και φυσιολογικά πρέπει να αρχίσετε να του βάζετε περιορισμούς για την ασφάλειά του και να είστε αυστηροί σε αυτούς. Να γνωρίζετε ότι οι συναισθηματικά φορτισμένες αντιδράσεις σας εντυπώνονται πολύ καλύτερα στα παιδιά αυτής της ηλικίας και τα βοηθούν τόσο στο να μάθουν να προστατεύουν τον εαυτό τους, όσο και στο να καταλάβουν ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή και ποια δεν είναι.

Έναν άλλο επίσης σημαντικό κανόνα που μπορεί να μάθει το παιδί από αυτή τη δραστηριότητα, ο οποίος θα το βοηθήσει να χτίσει σιγά-σιγά στο μυαλό του την αίσθηση της τάξης και να αντιληφθεί τη διαδικασία της τακτοποίησης είναι στο τέλος του παιχνιδιού να τακτοποιεί με τη βοήθεια των γονιών του, όλα τα πράγματα όπως ήταν πριν. Εάν αυτή η διαδικασία της τακτοποίησης δεν γίνεται κάθε φορά στο τέλος του παιχνιδιού, θα δημιουργηθεί στο μυαλό του παιδιού η έννοια της ακαταστασίας και η αντίληψη ότι κάποιο άλλο πρόσωπο έχει την ευθύνη να μαζεύει τα αντικείμενα που αφήνει εκείνο ανακατεμένα.

Περιορίστε την "ακαταστασία" του

Σκεφθείτε λοιπόν δραστηριότητες, & μικρές και απλές λύσεις για να περιορίσετε τις αβαρίες που μπορεί να προκαλέσει ο λιλιπούτειος εξερευνητής με το παιχνίδι του μέσα στο σπίτι. Για παράδειγμα:

Δώστε του πολλά χαρτιά για να τα μουτζουρώνει όποτε κι όσο θέλει. Κολλήστε στους τοίχους του δωματίου του, με την ειδική πλαστελίνη, χοντρό χαρτόνι, για να μπορεί να ζωγραφίζει εκεί ή αγοράστε του ένα μεγάλο μαυροπίνακα.

Επιλέγετε να αγοράζετε και να του δίνετε μπογιές και μαρκαδόρους, που καθαρίζονται εύκολα με το νερό.

Φορέστε του πρόχειρα ρούχα και δώστε του μη τοξικές δακτυλομπογιές για παιδιά για να φτιάξει τις δικές του απίθανες δημιουργίες με αυτές.

Μαζέψτε παλιά περιοδικά, που έχετε στο σπίτι και δεν τα χρειάζεστε πια, και δώστε τα στο μικρό σας για να τα σκίσει, να τα τσαλακώσει, να κόψει με τα χεράκια του φωτογραφίες που του κινούν το ενδιαφέρον του.

Δώστε του τη χαρά, κάποια στιγμή που θα είστε κι εσείς δίπλα του, να παίξει με το νερό, να γεμίσει τα ποτηράκια του, πλαστικά μπουκάλια, να πλύνει κάποιο ρουχαλάκι, να κάνει μπάνιο στην κούκλα του. 

Προγραμματίστε μία μέρα που θα είσαστε πιο χαλαροί, να φτιάξετε μαζί του ένα κέικ ή κουλουράκια, κ.λπ., αφού πρώτα στρώσετε στο πάτωμα της κουζίνας παλιές εφημερίδες, για να μην λερώσετε. Αφήστε το μικρό σας να πιάσει το αλεύρι, τη ζάχαρη, να αισθανθεί την υφή τους, να τα γευτεί, να ανακατέψει με τα χεράκια του τα υλικά στο μπολ, να τα πλάσει, να μυρίσει τη βανίλια, την κανέλα, κ.λπ., να χρησιμοποιήσει στο παιχνίδι όλες τις αισθήσεις του.

Η ώρα της επίπληξης

Ωστόσο, δεν αποκλείεται κάποιες φορές, παρά τις προσπάθειές σας και τους περιορισμούς σας, το παιδί να επιμένει να κάνει κάτι που δεν είναι επιτρεπτό για διάφορους λόγους. Στην περίπτωση αυτή, εξηγήστε στο μικρό σας σκανταλιάρη, με απλά και κατανοητά λόγια, γιατί αυτό που κάνει δεν είναι καλός τρόπος συμπεριφοράς και δώστε του εσείς το σωστό παράδειγμα ή προτείνετε του μία εναλλακτική λύση στο παιχνίδι του για να ασχοληθεί.
Εάν δείτε ότι -παρά τις παρατηρήσεις σας- εκείνο επιμένει σε αυτή τη συμπεριφορά, τότε καλό είναι το μάλωμα και οι αντιδράσεις σας, κλιμακωτά να γίνουν πιο έντονες, ώστε να μπορέσει να μάθει το παιδί, γρηγορότερα κι ευκολότερα, να είναι πιο προσεκτικό.

Νινέττα Φαφούτη
Με τη συνεργασία της Μαρίας Σκαπέρα (Μ.Εd. ψυχοπαιδαγωγός, εκπαιδευτικός σύμβουλος)
www.imommy.gr