Εκτός... ελέγχου!

Πώς μπορούμε να σταματήσουμε το παιδί μας να κλαίει ή να χτυπιέται με λύσσα στο πάτωμα; Τι κάνουμε, όταν δεν μπορούμε να καταφύγουμε στη δύναμη και στην πειθώ; Τα ξεσπάσματα ενός παιδιού χωρίς αυτοέλεγχο, μπορούν να φέρουν εκτός ελέγχου ακόμα και τους πιο υπομονετικούς γονείς. 

Φανταστείτε, να έχετε γυρίσει στο σπίτι πτώμα από το γραφείο, να τρέχετε με την ψυχή στο στόμα και το παιδί υπό μάλης να προλάβετε ανοιχτό το σούπερ μάρκετ και εκεί, την ώρα που από τα μεγάφωνα ανακοινώνεται πως "σε τρία λεπτά το κατάστημα θα κλείσει" το μονάκριβο αγγελούδι σας να γαντζώνεται από κάτι που του γυάλισε και να στριγκλίζει υστερικά για να του το πάρετε!

Τέτοιες κρίσεις, οι οποίες αναστατώνουν αφάνταστα τους περισσότερους γονείς, αντιμετωπίζονται μονάχα όταν το παιδί μαθαίνει να διατηρεί τον αυτοέλεγχό του σε καταστάσεις στρες, αντί να αφήνεται στις παρορμητικές του διαθέσεις.

3 - 6 ετών: υπενθύμιση και επανάληψη κάνουν θαύματα

Τα παιδιά αυτής της ηλικίας "εργάζονται" πολύ σκληρά για να αναπτύξουν αυτοέλεγχο και επιτυγχάνουν εκπληκτικές προόδους. Τις περισσότερες φορές (και όταν τα συναισθήματα δεν τα κατακλύζουν) μπορούν να χρησιμοποιούν λέξεις αντί για πράξεις για να εκφράσουν τις επιθυμίες τους. Χρειάζονται, όμως, συστηματική καθοδήγηση (και υπομονή) από τους γονείς τους. 

Οι υπενθυμίσεις είναι πολύ πιο αποτελεσματικές από τις τιμωρίες για τυχόν λάθη. Για παράδειγμα, σε ένα μαγαζί γεμάτο με παιχνίδια εξηγήστε στο παιδί σας γιατί δεν μπορεί να έχει το συγκεκριμένο παιχνίδι που σας ζητάει, υπενθυμίστε όλα όσα έχει ήδη στο σπίτι, και ζητήστε του να το βάλει σε μια λίστα με αυτά που θέλει για τα γενέθλιά του. Έτσι θα το βοηθήσετε να ελέγξει τα έντονα συναισθήματά του. Αντιθέτως, αν απλά του πείτε ένα ξερό "όχι" ή το απειλήσετε με τιμωρίες, θα έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα. 

Επειδή τα μικρά παιδιά μαθαίνουν με την επανάληψη, θα χρειαστεί να υπενθυμίσετε στο δικό σας πολλές φορές πριν καταφέρει να ελέγξει τις παρορμήσεις του από μόνο του. Μην ξεχνάτε ότι είναι πιο δύσκολο για τα παιδιά να διατηρήσουν τον αυτοέλεγχό τους όταν είναι πεινασμένα, κουρασμένα ή αναστατωμένα.

Εξάλλου, στην ηλικία αυτή, το παιδί ξεχωρίζει τη δική του προσωπικότητα και την αντιπαραθέτει προς το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει. Αυτό σημαίνει πως, καθώς αισθάνεται τον εαυτό του αδύναμο περνάει σε μια τακτική επιθετικότητας προκειμένου να επιβεβαιώσει το "εγώ" του. Συχνά, λοιπόν, το βλέπουμε να μην είναι ευχαριστημένο με τίποτα, να χρησιμοποιεί συνέχεια το "όχι", να έχει πείσματα, να γκρινιάζει, κι επιπλέον να σφαδάζει προκειμένου να γίνει το δικό του ξεφεύγοντας πολύ συχνά από τα όρια. 

Εκείνη τη στιγμή η μητέρα που θα προσπαθήσει να λογικέψει το παιδί που χτυπιέται στο πάτωμα, θα αποκτήσει πικρή πείρα του πράγματος. Κι αυτό γιατί τα περισσότερα παιδιά όταν προσπαθούμε να τα χειραγωγήσουμε με το ζόρι, αντλούν από μέσα τους τέτοια δύναμη που στυλώνονται και αρνιούνται να κάνουν το παραμικρό βήμα. 

Αυτή η αντίδρασή τους, εξοργίζει συνήθως τη μητέρα, που εντείνει τις προσπάθειές της για να ελέγξει την κατάσταση, οπότε η σύγκρουση κλιμακώνεται. Σε αυτό το στάδιο για να μην φτάσουμε στο σημείο να κάνουμε επίδειξη βίας στο παιδί, μπορούμε να το αφήνουμε μόνο του έως ότου ηρεμήσει. Αλλιώς η "αναμέτρηση" θα συνεχίσει να κλιμακώνεται...

Και τώρα (την ώρα της... κρίσης) τι κάνουμε;

Δεν είναι εύκολο, όταν το παιδί μας βρίσκεται εκτός ελέγχου, να κοντρολάρουμε την κατάσταση. Είναι η στιγμή, που φτάνουμε και εμείς σε απόγνωση ρίχνοντας παράλληλα κλεφτές ματιές τριγύρω στην περίπτωση που είμαστε σε δημόσιο χώρο για να σιγουρευτούμε πως κανένας γνωστός δεν παρακολουθεί- thanks God -το "σόου" του μικρού μας πρίγκιπα. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις, σε μια τέτοια σκηνή όπου ο μικρός ή η μικρή θέλει να κερδίσει δύναμη εκβιάζοντας χειριστικά την άμοιρη μητέρα προκειμένου να ικανοποιηθούν τα δικά του / της αιτήματα, εκείνη αντί να δείξει πως "τέτοια κόλπα δεν πιάνουν στη μαμά", υποχωρεί αφήνοντας το παιδί να τη δουλεύει λόγω αμηχανίας! 

Μην κάνετε αυτό το λάθος, γιατί αν γίνει έστω και μια φορά, θα υπάρχει συνέχεια δίχως τέλος. Και σκεφτείτε πόσο απροετοίμαστο θα βρεθεί το παιδί σας μπροστά στις ματαιώσεις και ακυρώσεις της ενήλικης ζωής του! 

Ποια είναι η πιο σωστή αντίδραση απέναντι στα ξεσπάσματα του παιδιού που χάνει τον αυτοέλεγχό του; Το αντιμετωπίζουμε με απόλυτη ηρεμία, τονίζοντάς του με σταθερή φωνή ποιο είναι το σωστό στη συγκεκριμένη περίπτωση, έτσι ώστε να καταλάβει και το ίδιο πως η συμπεριφορά του δεν είναι "αποδοτική" για να πάρει αυτό που θέλει. 

Το θέμα, όμως, είναι να καταλάβει το παιδί πως το σεβόμαστε, για αυτό και δεν του ανακοινώνουμε απλά την κατάσταση, δεν του λέμε ποτέ "αυτό, και τέλος" αλλά του εξηγούμε πως έχουν τα πράγματα. 

Βασικό στοιχείο στη συμπεριφορά μας είναι να μην χάνουμε και εμείς τον αυτοέλεγχό μας, αφού είμαστε για το παιδί ένα ζωντανό παράδειγμα. Επιπλέον, πρέπει να θυμόμαστε πως το παιδί περιμένει από τους γονείς του αφενός να του θέτουν "όρια", τα οποία του δημιουργούν την αίσθηση της ασφάλειας, αφετέρου να μην είναι "ανεμοδούρες", αλλά να διατηρούν μια σταθερότητα στις απόψεις τους. Το "ναι" τους δηλαδή πρέπει να παραμένει "ναι" και το "όχι" τους να παραμένει "όχι", χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα είμαστε άτεγκτοι. Η η ευελιξία θα υπάρχει στη συμπεριφορά μας, πάντα όμως με επιχειρήματα.

Χρυσές συμβουλές

Αν και είναι πιο εύκολο να το λέμε παρά να το κάνουμε, αν καταφέρετε να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας μέσα από μια αγχωτική κατάσταση, δείχνετε στο μικρό σας τους σωστούς και αποδεκτούς τρόπους για να διαχειρίζεται τον θυμό του. Και επειδή το δικό σας παράδειγμα είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο που έχετε, μιλήστε ήρεμα, καθαρά, και αυστηρά χωρίς εξάρσεις θυμού, χωρίς να κριτικάρετε, να ρίχνετε ευθύνες και να απειλείτε το μικρό σας.

• Προσπαθήστε να έχετε ξεκάθαρους κανόνες για το τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται στο σπίτι σας.
• Βοηθήστε το παιδί σας να αποκτήσει τη συνήθεια να "βαπτίζει" τα συναισθήματά του, ώστε να σας εξηγεί το πώς νιώθει και το γιατί. Έτσι θα έχετε μια συζήτηση αντί για μια διένεξη και αντί να βαρά την πόρτα πίσω του θα προτιμά να σας μιλά.
• Βοηθήστε το να μάθει να αλλάζει... σκηνικό. Αντί να σκέφτεται αυτό ή αυτόν που το έβγαλε εκτός ελέγχου, μπορεί να στραφεί σε κάτι άλλο που το ευχαριστεί.
• Ωθήστε το να ασχοληθεί με διάφορες αθλητικές δραστηριότητες, ώστε να εκτονώνει την ενέργεια που έχει μέσα του.
• Προσπαθήστε να είστε ευέλικτοι. Αν το παιδί σας ακούει από εσάς διαρκώς "όχι" και "απαγορεύεται" είναι πολύ αποθαρρυντικό. Βάλτε προτεραιότητες στο το θεωρείτε σημαντικό και τι λιγότερο σημαντικό και περιορίστε τα "όχι" σας στην πρώτη ομάδα.

Της Κατερίνας Παπαγεωργίου, με τη συνεργασία της ψυχολόγου Χρυσούλας Μαυράκη.
www.paidimag.gr