Ανεργία στην οικογένεια. Πώς μιλάμε στα παιδιά;

Τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας, η ανεργία έχει αυξηθεί δραματικά επηρεάζοντας σχεδόν κάθε ελληνική οικογένεια. Πώς βιώνει ένα παιδί τις αλλαγές που φέρνει η απώλεια εργασίας του ενός γονέα ή και των δυο και πώς θα πρέπει να του μιλήσουμε για ένα τέτοιο γεγονός;

Τα περισσότερα παιδιά, ακόμα και αυτά σε πολύ μικρή ηλικία, μπορούν να διαισθανθούν ότι υπάρχει κάποια κρίση στην οικογένεια ακόμα και όταν εμείς προσπαθούμε να το κρατήσουμε κρυφό. Όταν ένας γονέας χάνει τη δουλειά του και αποκρύπτει την αλήθεια από το παιδί με σκοπό να το προστατέψει, το μόνο το οποίο καταφέρνει τελικά είναι το παιδί να νιώθει την αναστάτωση μέσα στο σπίτι και να φτιάχνει χειρότερα σενάρια στο μυαλό του: Μήπως η μαμά είναι θυμωμένη μαζί μου; Μήπως κάποιος είναι άρρωστος; Μήπως η μαμά και ο μπαμπάς παίρνουν διαζύγιο; Για αυτό είναι καλύτερα να μιλάμε ανοιχτά. “Η μανούλα δεν θα δουλεύει για λίγο καιρό, οπότε θα περνάει περισσότερες ώρες στο σπίτι μαζί σας. Δεν είναι κάτι το οποίο θα κρατήσει για πάντα, γιατί ψάχνει και σύντομα θα βρει καινούργια δουλειά”.

Ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού είναι πάντα σημαντικό να του δίνετε τη δυνατότητα να κάνει ερωτήσεις. Ωστόσο,  έχει σημασία να προσέξουμε τι και πόσο θα αποκαλύψουμε γιατί η υπερβολική πληροφόρηση μπορεί να του δημιουργήσει μεγαλύτερη ανησυχία. Τις περισσότερες φορές τα παιδιά δυσκολεύονται να εκφράσουν με λέξεις αυτά τα οποία σκέπτονται και νιώθουν. 

Μια ξαφνική μελαγχολική διάθεση, διαταραχές στον ύπνο και στη διατροφή, εκδήλωση θυμού και επιθετικότητας, ξαφνικές φοβίες και ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι μερικά από τα σημάδια που υποδηλώνουν ότι το παιδί έχει καταλάβει τη δύσκολη κατάσταση στο σπίτι και έχει αναστατωθεί. Είναι σημαντικό να είμαστε παρατηρητικοί και να διατηρούμε ένα κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης στο σπίτι.

Είναι απόλυτα λογικό μετά από ένα τέτοιο γεγονός να νιώθετε θυμό και πικρία, προσπαθήστε όμως να αποφύγετε να μιλάτε άσχημα και να κατηγορείτε τον πρώην εργοδότη σας μπροστά στο παιδί, γιατί αυτό μπορεί να το αναστατώσει περισσότερο. 

Είναι καλύτερα να μοιράζεστε τέτοιες σκέψεις και συναισθήματα με τον σύντροφό σας η με κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο. Συζητήστε για το πώς θα επηρεάσει το παιδί και πρακτικά αυτό το γεγονός. Ίσως χρειαστεί να αλλάξει σχολείο, να μετακομίσετε ή να περιορίσετε κάποια έξοδα σε δώρα, κ.λπ. Βεβαιώστε το πώς θα ενημερώνεται έγκαιρα για κάθε μεγάλη αλλαγή, ώστε να σταματήσει να νιώθει ανασφάλεια και να ανησυχεί προκαταβολικά.

Δώστε την ευκαιρία στο παιδί να συμμετέχει και να βοηθά με τον τρόπο του. Ζητήστε του να σκεφτεί καινούργιες πιο οικονομικές δραστηριότητες στις οποίες θα μπορεί να συμμετέχει όλη η οικογένεια ή ζητήστε του να σας βοηθήσει διαβάζοντας ένα βιβλίο στο μικρότερο αδελφάκι του όσο εσείς θα κοιτάτε αγγελίες. 

Είναι αρκετά σύνηθες τα παιδιά που βιώνουν μια τέτοια αλλαγή μέσα στην οικογένεια να εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά στο σχολείο και χαμηλότερη επίδοση στα μαθήματα, οπότε θα ήταν χρήσιμο να έχει ενημερωθεί ο δάσκαλος από την αρχή για την νέα κατάσταση, ώστε να υπάρξει κατανόηση και κατάλληλη αντιμετώπιση. Στόχος θα πρέπει να είναι το παιδί να συνεχίσει να ζει σε ένα περιβάλλον σταθερότητας και ασφάλειας. Διατηρήστε τις καθημερινές σας συνήθειες και συμπεριφορές. Καθησυχάστε το παιδί ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει σε σχέση με τα συναισθήματά σας απέναντι σε εκείνο.

Το πιο σημαντικό είναι να θυμάστε πως συνεχίζετε να αποτελείτε πρότυπο για το παιδί σας. Το πώς διαχειριζόμαστε δυσάρεστες καταστάσεις διδάσκει στα παιδιά μας πώς να αντιμετωπίζουν και εκείνα αντίστοιχες δυσκολίες και αναπάντεχες αλλαγές στο μέλλον. 

Δείτε το σαν μια ευκαιρία να μεταδώσετε στο παιδί σας τις πραγματικές αξίες της ζωής και να του διδάξετε τη σημασία της ενωμένης οικογένειας, της ελπίδας και της θετικής σκέψης απέναντι σε τέτοια γεγονότα.

Ήρα Κουρή, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας - MSc Παιδοψυχολογίας
irakouri@gmail.com

www.4moms.gr