Τα παιδιά (αλλά και οι ενήλικες) έχουν την ανάγκη να "ανήκουν" και να είναι σημαντικά. Έτσι είμαστε φτιαγμένοι. Το "να ανήκεις" αναφέρεται στη συναισθηματική σύνδεση και τη θετική προσοχή που χρειαζόμαστε μεταξύ μας. Το να ’σαι σημαντικός, αναφέρεται στην αίσθηση της αυτονομίας, της ικανότητας και της ανάγκης να συνεισφέρεις με τρόπο που να ’χει νόημα. Μπορούμε να σκεφτούμε τη σημαντικότητα σαν μια μορφή αίσθησης προσωπικής ισχύος. Αν αυτές οι δύο ανάγκες δεν καλύπτονται, τα παιδιά συμπεριφέρονται άσχημα. Μέσα από την άσχημη συμπεριφορά το παιδί στέλνει κάποια μηνύματα στους γονείς.
1. "Θέλω περισσότερο χρόνο και προσοχή"
Όταν ένα παιδί δεν αισθάνεται "ότι ανήκει", συμπεριφέρεται με τρόπους που -λανθασμένα- πιστεύει ότι θα του εξασφαλίσουν τη συναισθηματική σύνδεση και τη θετική προσοχή που λαχταράει. Παράδειγμα: θα προσπαθήσει να τραβήξει την προσοχή των γονιών του με κλάματα, προσκόλληση, μπορεί να τους ενοχλήσει ή/και να τους χτυπήσει. Αυτό που θέλει πραγματικά το παιδί είναι η θετική προσοχή αλλά, προκειμένου να πετύχει τον σκοπό του, χρησιμοποιεί αρνητικούς τρόπους.
2. "Θέλω να έχω τον έλεγχο σε κάποια πράγματα"
Ένα παιδί μπορεί να νιώθει αποδυναμωμένο, επειδή οι γονείς του κάνουν πράγματα, που θα μπορούσε να κάνει μόνο του. Πως θα νιώσει ένα παιδί, ότι είναι ικανό, αν οι γονείς κάνουν τα πάντα γι’ αυτό; Αν οι γονείς κάνουν όλα τα σχέδια και παίρνουν όλες τις αποφάσεις, στερώντας του τη δυνατότητα να ’χει κάποιο έλεγχο στη ζωή του; Αυτές οι συμπεριφορές των γονιών, στερούν από το παιδί την αίσθηση ότι είναι σημαντικό και ότι έχει προσωπική ισχύ. Αν δεν νιώθει ικανό, σημαντικό και δεν έχει κάποιο λόγο στη ζωή του, θα αντεπιτεθεί με συμπεριφορές που επιδιώκουν ισχύ. Τα ξεσπάσματα, το να αντιμιλάει, να μην ακούει και άλλοι αγώνες ισχύος είναι απόρροιες αυτού του φαινομένου. Αν και το παιδί στην πραγματικότητα επιθυμεί θετική ισχύ, χρησιμοποιεί τις αρνητικές συμπεριφορές για να στείλει το μήνυμα: Θέλω κι εγώ να έχω κάποια ισχύ!
Η κακή συμπεριφορά του παιδιού, μας υποδεικνύει ότι χρειάζεται να νιώσει μεγαλύτερη αίσθηση ότι ανήκει και ότι είναι σημαντικό.
Οι γονείς κάποιες φορές επιδεινώνουν, άθελά τους, την κακή συμπεριφορά του παιδιού
Οι γονείς, μπορεί να ενθαρρύνουν την κακή συμπεριφορά του παιδιού με την προσωπικότητά τους ή με την πειθαρχία που επιλέγουν.
Το στυλ προσωπικότητας του γονιού μπορεί αναμφίβολα να κλιμακώνει την κακή διαγωγή του παιδιού. Ένας "αυταρχικός" γονιός συνήθως επικοινωνεί με το παιδί μέσα από διαταγές, παρατηρήσεις και οδηγίες. Π.χ. "Βάλε αμέσως τα παπούτσια σου", "Πήγαινε να πλύνεις τα δόντια σου", "Κλείσε τώρα την τηλεόραση", κ.ο.κ. Σε κανέναν δεν αρέσει να του λένε τι να κάνει, πότε ή πώς, πόσο μάλλον στα παιδιά. Όσο περισσότερο δίνουμε διαταγές, οδηγίες και κάνουμε παρατηρήσεις, τόσο περισσότερο τα παιδιά θα μας εμπλέξουν σε έναν αγώνα εξουσίας. Είναι ο τρόπος τους να λένε: Δεν είσαι εσύ το αφεντικό μου!
Απ’την άλλη, ένας "ανεκτικός" γονέας, μπορεί, με τη στάση του, να συντηρεί την ανημποριά του παιδιού. Μόλις το παιδί πει "όχι", ο ανεκτικός γονέας θα κάνει αυτό που όφειλε να κάνει το παιδί. Κι αυτό για να αποφύγει τη σύγκρουση.
Ο γονιός μπορεί να επιλέξει πιο αποτελεσματικούς τρόπους να επικοινωνεί μαζί του και να διορθώσει την κακή συμπεριφορά του. Θα πρέπει, όμως, να κατανοήσει το στυλ της συμπεριφοράς του προς το παιδί και πόσο επηρεάζει τη διαγωγή του.
Οι γονείς, μπορεί να ενθαρρύνουν την κακή συμπεριφορά του παιδιού με την προσωπικότητά τους ή με την πειθαρχία που επιλέγουν.
Το στυλ προσωπικότητας του γονιού μπορεί αναμφίβολα να κλιμακώνει την κακή διαγωγή του παιδιού. Ένας "αυταρχικός" γονιός συνήθως επικοινωνεί με το παιδί μέσα από διαταγές, παρατηρήσεις και οδηγίες. Π.χ. "Βάλε αμέσως τα παπούτσια σου", "Πήγαινε να πλύνεις τα δόντια σου", "Κλείσε τώρα την τηλεόραση", κ.ο.κ. Σε κανέναν δεν αρέσει να του λένε τι να κάνει, πότε ή πώς, πόσο μάλλον στα παιδιά. Όσο περισσότερο δίνουμε διαταγές, οδηγίες και κάνουμε παρατηρήσεις, τόσο περισσότερο τα παιδιά θα μας εμπλέξουν σε έναν αγώνα εξουσίας. Είναι ο τρόπος τους να λένε: Δεν είσαι εσύ το αφεντικό μου!
Απ’την άλλη, ένας "ανεκτικός" γονέας, μπορεί, με τη στάση του, να συντηρεί την ανημποριά του παιδιού. Μόλις το παιδί πει "όχι", ο ανεκτικός γονέας θα κάνει αυτό που όφειλε να κάνει το παιδί. Κι αυτό για να αποφύγει τη σύγκρουση.
Ο γονιός μπορεί να επιλέξει πιο αποτελεσματικούς τρόπους να επικοινωνεί μαζί του και να διορθώσει την κακή συμπεριφορά του. Θα πρέπει, όμως, να κατανοήσει το στυλ της συμπεριφοράς του προς το παιδί και πόσο επηρεάζει τη διαγωγή του.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Μια καλή στρατηγική για τη διόρθωση της συμπεριφοράς του παιδιού με θετικό τρόπο, είναι να χρησιμοποιούμε αποτελεσματικές λογικές συνέπειες. Έτσι, το παιδί μαθαίνει να κάνει καλύτερες επιλογές στο μέλλον και ο γονέας δεν γίνεται ο "κακός" της υπόθεσης.
Για να είναι αποτελεσματικές οι συνέπειες θα πρέπει να:
- Σέβονται την προσωπικότητα του παιδιού. Σκοπός μας δεν είναι να κάνουμε το παιδί να υποφέρει, αλλά να μάθει να κάνει καλύτερες επιλογές στο μέλλον. Όταν οι γονείς κατηγορούν, ντροπιάζουν ή πληγώνουν το παιδί για να το τιμωρήσουν, τότε το παιδί επικεντρώνεται στην αυτοπροστασία του. Δεν μαθαίνει κάτι για το μέλλον.
- Έχουν άμεση σχέση με την κακή συμπεριφορά. Η συνέπεια θα πρέπει να έχει νόημα για το παιδί και να σχετίζεται άμεσα με τη συμπεριφορά του. Έτσι, θα μάθουν τα παιδιά κάτι για το μέλλον. Παράδειγμα: το παιδί σκορπίζει τα κομμάτια του παζλ σ’ όλο το δωμάτιο, ενώ του έχουμε ζητήσει να παίξει σε συγκεκριμένο χώρο. Λογική συνέπεια: να χάσει το δικαίωμα να παίξει με το παζλ για την υπόλοιπη μέρα. Αρνείται να κλείσει την τηλεόραση, την ώρα που έχουμε συμφωνήσει. Λογική συνέπεια: χάνει το δικαίωμα να δει τηλεόραση την επόμενη μέρα.
- Έχουν λογική χρονική διάρκεια ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
- Γνωστοποιούνται στο παιδί προκαταβολικά. Μ’ αυτόν τον τρόπο το παιδί έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα στην αποδεκτή συμπεριφορά ή τη λογική συνέπεια. Αν το παιδί δεν γνωρίζει από πριν την συνέπεια της απείθειας, τότε ο γονιός θα γίνει ο "κακός".
- Επαναλαμβάνονται από το παιδί για να εξασφαλίσουμε ότι τις έχει κατανοήσει. Θέλετε να σιγουρευτείτε ότι το παιδί έχει καταλάβει απόλυτα τι περιμένετε απ’ αυτό; Ποια θα είναι η συνέπεια αν δεν τηρήσει τον κανόνα; Ζητήστε του να το επαναλάβει, αφού του το εξηγήσετε. Για παράδειγμα, πείτε του: "Μπορείς να επαναλάβεις τον κανόνα που βάλαμε για να κλείσεις την τηλεόραση όταν στο ζητήσω; Θυμάσαι τη συνέπεια που θα υπάρξει αν επιλέξεις να μην το κάνεις;" Όταν το παιδί σας επαναλάβει αυτό που είπατε, έχετε μια προφορική συμφωνία μαζί του! (Αν το παιδί είναι μικρό, χρησιμοποιείστε πολύ απλή γλώσσα).
Έχοντας εμπλέξει το παιδί στη διαδικασία επιλογής, το βοηθάτε να γίνει υπεύθυνο. Ξέρει τον κανόνα, ξέρει τη συνέπεια μη τήρησης του κανόνα και έτσι η απόφαση είναι δική του. Μπορεί να επιλέξει την αποδεκτή συμπεριφορά ή να επιλέξει τη συνέπεια. Εφαρμόζοντας αυτή την τακτική, το παιδί είναι πολύ πιθανό να κάνει τη σωστή επιλογή. Αν όχι, τότε και πάλι θα έχει τη δυνατότητα μιας διδακτικής εμπειρίας. Δεν χρειάζεται να φωνάζετε και να του λέτε "Σου το ‘λεγα!". Αυτό μπορεί μόνο να κλιμακώσει τη μάχη εξουσίας και να γίνετε πάλι ο "κακός". Επίσης, μην παραιτείστε. Πείτε του ήρεμα: "Βλέπω ότι επέλεξες να στερηθείς τη δυνατότητα να δεις τηλεόραση αύριο. Θα έχεις τη δυνατότητα να προσπαθήσεις ξανά μεθαύριο".
Το να βιώνουν τις συνέπειες είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να κάνουν καλύτερες επιλογές στο μέλλον. Όλοι νιώθουν καλά με τη διαδικασία.
Παναγιώτα Δ. Κυπραίου, Ψυχοθεραπεύτρια - Συντονίστρια Σχολών Γονέων
www.themamagers.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου